Je dembel vëlla, je dembel …

Ilir Levonja- Një nga ato tre pyetjet e mbrëmshme, ato tek Opinioni…, ku midis kësaj e asaj. Ka apo nuk punë etj. Janë apo nuk janë shqiptarët kështu e ashtu. Ishte edhe kjo e dembelizmit. A janë apo nuk janë shqiptarët dembela?
Pasi dëgjova e dëgjova, në fund po ta them me keqardhje. Je dembel vëlla, je dembel i madh. A e di përse? Sepse nuk mëson zanat. Nuk shkon në shkollën e duhur. Por o në Universit, o jashtë shtetit. Dhe ato punë që i bën andej, andej nga ja mbath, nuk i bën aty. Do një shembull. Atje në Korçë, ka marre biri i botës nja tre meleon euro nga qeveria. Na ka hapur një ndërrmarrje të madhe mishi. Një fabrikë moderne siç u pëlqen të thonë shefat. Aq moderne sa as kasapë nuk gjënden në kasabanë e Korçës. Ku nuk kërkuan. Nga Vithkuqi deri në Devoll. Më tutje akoma, nga Erseka deri në Leskovik. Të gjithë inxhinjera. Të gjithë doktora. Nuk e ulin kokën e të rjepin viça. Jo, as mos e ço nëpër mend.
Dhe është për të bërë kryq se ka rënë murtaja pikërisht aty, në vendin e zanatellinjëve dhe zaireve.
Unë e di që ti do më thuash, ore çka të bëj dembelizmi im me kasapllëkun e Korçës. Po je dembel o vëlla, nuk e kupton. Je dembel. Nuk nuhat dhe me shpejtësinë e dritës të bëhesh kasap.
Se kështu i do drutë qeveria. Për hidraulikë, mekanikë, bojaxhinj. Megjithëse edhe një fabrikë tjetër gurësh, kishte nevojë për inxhinjerë etj. Prioritet kanë pincat, çelsat, krikot etj.
Nga ana tjetër je dembel edhe për faktin se nuk pranon të punosh tek fasonët. Ata ore që qepin këpucë, bluxhinse e më the e të thashë. Që paguajnë sa të duash, 100 mijë lekë në muaj. Aq sa i shet një palë këpucë në perëndimin e përtejmë. Tjetër gjë që ty nuk të pëlqen. Por punë ka…., pastaj me atë 100 mijë lekshen që herë ta jep ai boti dhe herë nuk jep, copa u bëfsh. Punë e jote, por mos thuaj që punë nuk ka. Ka sa të duash, por ti je dembel. E ke mëndjen të ikësh.
Në fakt është një histori e vjetër e atij që si i thonë një fjalë, ka tangarllëk më shumë se punë. E këtij qeveriu që ka ngritur fabrika moderne mishi. Por që nuk gjen kasapë të therin.
E para, një fabrikë kaq moderne nuk e di se për çfarë i duhen kasapët. Kur proçeset janë të mekanizuara. E dyta një investim meleonash, ka brenda vetes edhe një farë planifikimi mbi burimet e krahut e punës. Sikur një përqindje me pesë zero përpara, nga ky fond meleonash. Të shkonte për një trajnim, apo kulifikim disa javësh, të fuqisë punëtore. Nuk do t’i shkundte fijen e pluhurit fabrikës. As që do ndihesh fare. Kjo është një platformë që e aplikon sot kudo, biznesi nëpër botë.
E dyta…, përmes këtij aplikimi sot ata një milion e ca shqiptarë, që kanë emigruar. Po përmes këtij aplikimi janë sot të sukseshëm po aq sa vendet me ekonomi dhe zhvillim solid. Janë të denjë dhe të respektuar aq sa drejtojnë gjithfarësoj racash, profesionesh e më the të thashë. Nuk kanë bërë univeristete, por kurse kualifikimi. Dhe sigurisht nuk janë dhe nuk paguhen me 100 mijë lekë. Dhe gjithçka për ta është thënë, gjithçka thuhet…, veç dembelë nuk e kam dëgjuar kurrë, një herë të vetme, të thonë që ju shqiptarët jeni dembela.
E treta, njeriu që ikën, nuk është tjetër histori. Që nuk i përket dembelizmit shqiptar. Dembelët kanë mbetur, kurse punëtorët kanë ikur. Dhe këta dembelë e kanë bërë me dhimbje koke qeverinë. Ka gjithmonë një ekuivok të madh në konceptin e studiove për emigrantët. Kjo ndodh për shkak se përpara se t’i marrim modelin botës. Ne e kemi mendjen se si dhe sa do vjedhim nga një investim. Se si t’ja hedhim atij që kemi përballë. Në fakt është e thjeshtë, ai që ikën…, gjen një punë, punon, paguhet. Paguhet normal, jo mirë. Jo ekselent, pasi me paranë asnjëherë njeriu nuk kënaqet. Por do thosha paguhet mjaftueshëm. Aq sa për tu ushqyer normal, të mos ketë frikë të shkojë tek doktori, të ketë një shtëpi, një mjet etj…, dhe të gëzojë fëmijën e tij. Dhe ky nuk është privilegj. Nuk është rast i ofruar për të quajtur dembel qytetarin tënd. Ky është rast për të larë gojën.
Megjithatë përpara se të qortosh qytetarin tënd për dembelizëm. Jepi mundësinë. Jepi pajimet. Një komb si i yni, ka dhënë shembuj edhe me kazma. Por kur një qeveri që nuk starton me sistem të qartë motivimi, ajo ka dështuar. Kjo është e gjitha. Ndaj i quan dembela djemtë, vajzat, gratë, burrat…, popullin e vet.