Pipi, një heroinë e kohës sonë

Nga Virgjil Muçi

Këto ditë Pipi Çorapegjata mbushi plot shtatëdhjetë vjeç. Nisur nga dita kur libri pa, për herë të parë, dritën e botimit në vitin e largët 1945. Ashtu si një pjesë e mirë e veprave të njohura për fëmijë, dhe kjo gjë është shndërruar gati në një fatalitet, Pipi u lind krejt rastësisht, si një rrëfenjë për të bijën e mitur të shkrimtares në netët e gjata nordike, para se ta zinte gjumi. Por ajo çka bën përjashtim nga rregulli është se, siç na kallëzon vetë Astrid Lindgren, personazhin kryesor e sendërtoi vetë Karina, e bija, e cila, gjithashtu, e pagëzoi edhe me emrin që, më pas, do të bëhej e njohur në mbarë botën. Kësisoj lindi Pipi Çorapegjata, e cila, ashtu si disa prej simotrave dhe sivëllezërve fatlumë të letrave të përbotshme është më e gjallë edhe se vetë qeniet prej mishi e gjaku. Ndërkohë që romani i shkrimtares suedeze do ta shihte dritën e botimit pas disa vitesh dhe, çka përbën një kërshëri për ne sot e gjithë ditën, në krye të herës do të pritej me këmbët e para nga botuesi. Një tjetër rregull i pashkruar ky i disa prej kryeveprave të letërsisë botërore që fillimisht janë refuzuar prej botuesve. Ndërkohë që sot “Pipi çorapegjata” është përkthyer në gjashtëdhjetë e pesë gjuhë të botës dhe ka kapur shifrën e shtatëdhjetë milion kopjeve të shitura. Një ëndërr për çdo shkrimtar.

Puna e solli që në vitin 1989 të përktheja “Pipi Çorapegjatën” për llogari të së vetmes shtëpi botuese të asaj kohe, “Naim Frashëri”. Libri u botua më 1990. Edhe pse e kisha sprovuar veten me disa përkthime, Pipi u bë kryevepra e parë që solla në shqip dhe, kësodore, një përvojë e papërsëritshme njerëzore dhe profesionale. Qysh nga ajo ditë e deri më sot, Pipi ka njohur edhe disa botime të tjera (për fat të keq, disa syresh pirate), duke u shndërruar e bërë një nga librat që fëmijët e kanë më për zemër. Dhe, doemos, s’kishte si të ndodhte ndryshe. Kështu që lidhja ime me të kishte për të qenë e dyfishtë, hem si përkthyes, hem si lexues. Ndonëse takimi me Pipin kishte pasë qenë më i hershëm, diku aty nga vitet shtatëdhjetë, kur RAI do të transmetonte filmin e realizuar nga vetë suedezët. Pipi Çorapegjata ishte një vepër e toleruar nga regjimi, duke qenë se konsiderohej si pa zarar, thjesht e shkoqur, një libër për kalamaj. Prapëseprapë do të mbërrinte te lexuesit e vegjël mjaft vonë, vetëm atëherë kur diktatura do të qe në grahmat e fundit.

Dikur Astrid Lindgren është shprehur: “Librat e mi nuk kanë mesazhe. Unë shkruaj për të argëtuar fëmijën që është brenda meje dhe duke e bërë këtë gjë nuk më mbetet gjë tjetër veçse të shpresoj se, kësisoj, mund të zbavitë edhe ndonjë fëmijë tjetër”. Ç’është e vërteta nuk di të them se sa u duhet zënë besë fjalëve të një shkrimtari kur flet para kamerave ose kur intervistohet nga një gazetar. Ajo çka mund të them, pa ngurruar e pa u ndrojtur se gaboj, është se Pipi i Lindgrenit mbart një sërë mesazhesh në vetvete. Pipi është një nga karakteret par excellence antikonformiste të krejt letërsisë botërore. Ajo është krijuar për të thyer rregullat e shoqërisë dhe, kësisoj, për të pohuar një rregull dhe vetëm një: atë të të qenit vetvetja. Pipi është një çupëlinë nëntëvjeçare që shkel rregullat e të shkuarit në shkollë, ato të lodrave të vajzave me kukulla e shtëpizash (duke u paraprirë feministeve të viteve shtatëdhjetë, siç mëton ndonjë studiuese), ëndërron të bëhet pirate dhe të kuturisë në detëra të largët dhe, përmbi gjithçka tjetër, ajo vendos të mbetet përjetësisht fëmijë, duke mishëruar sindromën e Piter Panit, sindromë që e hasim te të gjithë të miturit e të gjithë kohërave dhe të gjithë vendeve. Nga ana tjetër, Pipi më mirë se çdo mësues dhe gjithkush tjetër u mëson fëmijëve të bëhen të fortë dhe të besojnë te vetja, të mos kenë frikë të ëndërrojnë duke fluturuar mbi flatrat e fantazisë, të dinë si të dalin nga shtrëngesat e jetës dhe ta ushqejnë kurdoherë shpirtin me nektarin e imagjinatës.

Gëzuar datëlindjen Pipi dhe mos u plaksh kurrë!