Sanksionet nuk janë problemi kryesor i Rusisë
BE diskuton për sanksione të reja kundër Rusisë, mediat njoftojnë për një recesion të rëndë në mbretërinë e Putinit. Deri në çfarë mase janë evropianët shkaktarë të kësaj krize?
Nëse këto ditë mediat evropiane njoftojnë se ekonomia ruse kërcënohet nga një recesion i rëndë për shkak të sanksioneve perëndimore dhe rënies të çmimit të naftës, pa dyshim që kanë të drejtë. Por nëse në lajmet e shumta dhe madje edhe në analiza sanksionet zënë vendin e parë dhe cilësohen si arsyeja kryesore e krizës, ky është një gabim, që mund të çonte në perceptime të tjera të gabuara. Sepse problemet ekonomike në mbretërinë e Putinit në një pjesë të madhe e kanë zanafillën në vend. Megjithatë masat ndëshkuese të Perëndimit, që u vendosën për shkak të politikës agresive të Moskës në Ukrainë, i kanë thelluar shumë këto probleme strukturore.
Shkaku kryesor është rënia e çmimit të naftës
Kështu e sheh çështjen edhe ministri i Financave Anton Siluanov. Që në fund të nëntorit 2014 ai bëri vlerësimin se humbjet nga "sanksionet gjeopolitike" të Rusisë mund të arrijnë rreth 40 miliardë dollarë në vit. Pasojat e këtyre masave janë domethënëse, por “jo aq kritike për kursin (politik) dhe ndoshta edhe për buxhetin, sa çmimet e mallrave tona të eksportit", pra të naftës dhe gazit, çmimin e të cilit kompania shtetërore Gazprom e ndërvar kryesisht me atë të naftës.
Por humbjet vjetore për shkak të rënies së çmimit të naftës, sipas ministrit janë 90 deri 100 miliardë dollarë amerikanë. Në këtë moment produkti më i rëndësishëm i eksportit rus ka humbur rreth 30 përqind të vlerës së tij. Tani që rënia kalon 50 përqindëshin, Ministrisë së Financave i duhet të bëjë sërish llogarinë. Efekti i "shokut nga jashtë", siç quhen në Moskë tani nafta e lirë dhe sanksionet, ka arritur në rreth 200 miliardë dollarë, deklaroi Anton Siluanov me 28 janar para dhomës së lartë të Parlamentit rus. "Në rradhë të parë ndikon rënia e çmimit të naftës, ne tani marrim më pak deviza të huaja", theksoi ministri.
Pikërisht me këtë fakt lidhet edhe rënia dramatike e rublës në fund të vitit 2014, që u bë pararendësi më spektakolar i krizës së madhe. Që atëherë kursi lëviz në mënyrë pak a shumë sinkrone me çmimet e naftës. Problemi kryesor i Rusisë është se udhëheqja e saj politike është bazuar shumë gjatë në të ardhurat e pafund të petrodollarit dhe ka bërë çuditërisht pak për modernizimin dhe diversifikimin e ekonomisë vendase.
Një krizë strukturore e bërë vetë
Ajo filloi të dobësohet që në pranverën e vitit 2013 edhe si rrjedhojë e përkeqësimit të vazhdueshëm të klimës së investimeve. Që në verën e 2014 tendencat recesive dukeshin kudo, para së çmimi i naftës të merrte të tatëpjetën dhe para se BE nga kufizimet e udhëtimeve dhe bllokimit të llogarive bankare të kalonte në sanksione ekonomike.
"Sanksionet ndikojnë në këtë zhvillim, por nuk janë shkaku kryesor i tij", thotë Rainer Seele, president i Dhomës gjermano-ruse të Tregtisë dhe shef i Wintershall, degë e koncernit BASF, që është aktive në biznesin rus që prej më shumë se dy dekada. Ministri rus i Ekonomisë Alexei Uljukaev u shpreh në gazetën "Vedomosti" lidhur me tri kriza, që duhet të kapërcejë vendi momentalisht, një krizë strukturore, një krizë ciklike dhe një gjeopolitike. Kështu që saksionet janë për të në vendin e tretë.
Dhe kryetari i qeverisë Dimitri Medvedev theksoi në fund të janarit se Rusia ka "një sërë" problemesh të mëdha të vetat, të cilat “nuk kanë lidhje me ndikimet e jashtme dhe që madje nuk kanë të bëjnë as me ndryshimet në çmimin e naftës." Një nga të këqijat kryesore, thotë ish presidenti rus, qëndron në faktin se që prej rreth 10-12 vjetësh pagat dhe pagat në vend janë rritur më shpejt se produktiviteti.
Kundërsanksionet e Moskës çojnë në rritjen drastike të çmimeve
Rëndësia e sanksioneve ekonomike të BE-së, që janë vendosur para një gjysëm viti, nuk duhet mbivlerësuar. Kuba, Koreja e Veriut dhe Irani jetojnë prej vitesh e dekadash në kushte shumë më të vështira. Shumica e sanksioneve ekonomike në sektorë të caktuar të vendosura nga BE me 1 gusht dhe të zgjeruara 12 shtator janë mjaft selektive. I ndaluar është për shembull eksporti i armëve dhe i pajisjeve për nxjerrjen e naftës në Arktik, apo në zona shkembore.
Në fakt efekt të shpejtë dhe vërtetë të dhimbshëm ka vetëm kufizimi i qasjes në tregun e kapitalit evropian për disa banka të mëdha shtetërore dhe kompani shtetërore të naftës dhe armatimeve. Pikërisht këto kanë borxhe të larta në perëndim dhe u duhet që të kthejnë, apo të rifinanciojnë sa më parë kredi miliardëshe. Prandaj shefi i tregtisë me jashtë të Dhomës Gjermane të Industrisë dhe Tregtisë (DIHK), Volker Treier, beson se "ndikimi i shkallës së tretë të sanksioneve të BE-së kundër Rusisë do të shpaloset plotësisht gjatë këtij viti."
Ndërsa efektin e kundërsanksioneve të Moskes konsumatorët rusë e kanë ndjerë tashmë dukshëm. Me 6 gusht 2014 Vladimir Putin ndaloi përmes një dekreti importin e produkteve ushqimore dhe bujqësore nga i gjithë BE. Plani ishte që t'u shkaktoheshin humbje të dhimbshme fermerëve evropianë dhe në të njëjtën kohë t'i jepej mbështetje bujqësisë vendase. Por kjo nuk i ka kapacitetet për të përfituar nga një mase e tillë proteksioniste. Si rezultat çmimet e ushqimeve pësuan rritje të mëdha. Norma e inflacionit sipas parashikimeve zyrtare në pranverë pritet të arrijë në 17 deri 20 për qind. Por që në janar Prokuroria e Përgjithshme ruse ka nisur hetimet, sepse për disa mallra ka konstatuar rritje të çmimit në 150 për qind.
