Hans-Joachim Lanksch, fiket një tjetër yll i shpresës dhe adhurimit të vlerave që e shnjtëruan shqipen

Nga Albert Vataj

Asht 20 maj 2019, nji ditë humbjeje jo si krejt të tjerat. Ka ndërru jetë në mosëhn 76-vjeçare në nji përpjekje të pamujtun me sëmundjen qi e ndaloi së vazhduemi ma nej, albanologu, Hans-Joachim Lanksch. Amshimi ka thirr në përjetsi nji shpirt të përkor dhe një vullnet të dritun n’përkushtim e adhurim t’krijimtaris, njatyne vlerave qi e shnjtëruan shqipen tue e ba t’denj me guxi me u ndi e barabart njejt me tana gjuhët e tjera dhe ngulmimet shprehëse artistike.
Asht fik nji yll i albanologjisë, nji prej atyne shembujve të nalt të dashnis dhe përkushtimit për gjuhën dhe poezin. Ka shterr fryma e përkthyesit dhe njiherash njohsit dhe t’dashtunuemit me gjuhën tonë amtare, gjermanit, Hans-Joachim Lanksch, atij qi u lidh me shpirt e me gjak me thesarin e shpirtit t’shejtnuem, gegnishten, me çfarë ai kishte themelu me punë të palodhur, besim.
Asht nda nga jeta Hans-Joachim Lanksch. Iku edhe një tjetër zedhtar i përkushtimeve të epërme të gjuhës shqipe, të dialektit geg dhe poetëve që e lëvruan në lirikën e tyre këtë za të melhemshëm. Njëni mbas tjetrit ikën të gjithë ata që dhanë kaq shumë për shqipen dhe shqiptarët, për kulturën dhe traditën tonë, për më të lartat vlera të pasunimit dhe shpirtit. Ikën për të lënë pas një mungim të madh dhe të pazevendësueshëm.
Roli qi ai dha në promovimin e vlerave t’artit shqiptar nëpërmjet përkthimit të elementve t’spikatun t’saj në gjuhën e madhe gjermane, ishte e shëmbullt me atë angazhim dhe kontribut qi meriton mirënjohje. Ai nuk promovoi vetëm poezin, poetët e nji fundshekulli dhe penat bashkëkohore, por ishte edhe nji dalzotës i atyne tipare karakteristike, asaj pasunie qi pati gjuha nëpërmjet dialektores, të cilën standarti e përjashtoi. Vendi qi xuni Hans-Joachim Lanksch në kulturën shqiptare asht ai vend qi mbetet zbrazun qysh prej ikjes së tij më 20 maj 2019. S’bashku me gjermano-kanadezin, Robert Elsie, Hans-Joachim Lanksch, përbajn at binom, pa t’cillin kultura dhe pasunia jonë shpirtnore do të ishte gojkyçun dhe e shueme nën përdhunën e territ dhe anatemës, n’synin dhe n’veshin e botës së madhe.
Siç e dim, Hans-Joachim Lanksch u lind më 2 prill 1943 në Braunschëeig. Ai mbaroi gjimnazin klasik në gjuhët angleze, latine, greke dhe hebraike. Ka studioe, Sllavistikë, Ballkanologji dhe Albanologji, ku mësoi gjuhët; kroate, serbe, sllovene, çeke, bullgare, rumune dhe shqipe, në Mynih dhe Zagreb. Ai jeton dhe punon në Mynih.
Studimi i thelluar i gjuhës shqipe, i kulturës dhe letërsisë shqiptare u përftua natyrshëm falë njohjes dhe miqësisë qi ai pati me prof. Martin Camajn, i cili drejtonte atëbotë degën e albanologjisë në universitetin elitar “Ludëig-Maximilian” të Mynihut. Falë kësaj njohjeje, Lanksch nuk u shkëput më nga letërsia dhe lirika shqipe, duke bartun e përcjellë kandin e saj në hapësirën gjermanishtfolëse. Penda e tij bari të kumtojnë dhe “rikrijojnë” gjermanisht shkrimtarë e poetë ma t’mir, njata qi i kënduen dashnis e trishtimi, dhimbjes s’shpirtit e naltimit t’gazmendit. Ndër autorët e përkthyer nga shqipja në gjermanisht prej tij, mundena me përmend Martin Camaj, Kasëm Trebeshina, Azem Shkreli, Ali Podrimja dhe Vaxhid Xhelili. Në revista dhe antologji, ai botoi përkthime të poezive nga Lasgush Poradeci, Mimoza Ahmeti, Primo Shllaku, Jamarbër Marko, Luljeta Lleshanaku, Visar Zhiti, Ledia Dushi, Kate Xukaro, Din Mehmeti, Adem Gajtani, Fahredin Gunga, Rrahman Dedaj, Mirko Gashi, Eqrem Basha, Edi Shukriu, Flora Brovina, Shaip Beqiri dhe prozë të Elvira Dones dhe Anton Pashkut.
Veç mirnjohjes qi mori prej nesh sa ishte n’frym e n’shtegtim ngadhnjyes, Hans-Joachim Lanksch dhe puna e tij asht vlersu me çmimet; “Nikolaus Lenau” prej Shoqatës së Artistëve në Esslingen (1999); me “Penda e Argjendtë” merr njohje vlersuese në Tiranë më 2002, dhe me “Azem Shkreli” më 2018.
Ai nuk asht ma. Si tan t’tjerët, edhe ai kishte ardh me ik. Por ndryshe prej shukujt ai ikën me kryet nalt e me shpirt plot, sepse i’u dha me mish e me shpirt njatyne forcave e vullneteve tek t’cillat ai lidhi nji prej pjesve ma vitale t’jetës krijuese dhe angazhimit kontribues.
Hans-Joachim Lanksch, tue ken miku i tan poetve, ishte edhe i jemi. Pata mundsi me komuniku me te, me fol për poezin, me debatu për gjanat qi e çuen ma nej gjuhën dhe bekimin e vargut. I kjesh dhe i jam mirnjohës sod e përgjithmon, emnit dhe punës së tij, atyne përpjekjeve dhe atij përkushtimi qi e shndrroi ate në nji monument të vlerave tona. Kjo ngase ai jetoj dhe bani njaq shum’, tue ken i knaqun vetëm me mirnjohjen.
Kjosh i përgjithmonshëm, Hans-Joachim Lanksch! Shpirti jot u shpërbleft me dritën e parajsës dhe përulsin ton’.