Nëntë gjëra që mund të shkojnë keq me vaksinat anti-Covid
Mendoni pak për arritjen që është shënuar. Brenda një muaji nga shfaqja e SARS-CoV-2 – koronavirusit që shkakton Covid-19 -iu rendit gjenomi i tij. Tre muaj më vonë, vaksinat e para kandidate nisën t’u injektoheshin vullnetarëve njerëzorë në testet klinike.
Tani, më pak se 12 muaj qëkur u identifikua rasti i parë në Vuhan të Kinës, SHBA-jaka planifikuar të nisë programin më të madh të vaksinimit masiv në historinë e vet. Si mjek, studiues klinik dhe epidemiolog, unë jam i kënaqur me të dhënat e vaksinës deri më tani. Efikasiteti prej 95 për qind i vaksinave mRNA të Pfizer/BioNTech dhe Moderna, është i pashembullt dhe më i mirë se sa shpresonte çdokush prej nesh. Por duhet të kemi kujdes.
Ka shumë gjëra akoma që mund të shkojnë keq. Ja cilat janë ato.
- Efektet anësore të papritura afatgjata (Probabiliteti: I ulët)
Molekula e ARN-së është tepër e paqëndrueshme, mund të shpërbëhet shumë lehtë,ndaj duhet të transportohet në kushte super të ftohta. Ajo nuk ka aftësi të integrohet tek ADN-ja, ndaj ka rrezik që të shkatërrohen mutacionet e koronavirusit. Ndërkohë, disa shkencëtarë kanë ngritur shqetësimin se një reagim imun ndaj ARN mund të çojë në disa sëmundje autoimune (si lupusi).Por testimet nuk e kanë treguar ende diçka të tillë.
- Nuk do të ketë mjaftueshëm vaksina për të gjithë (Probabiliteti: I ulët)
Një nga avantazhet kryesore të vaksinave mARN, është se ato prodhohen me shumë lehtësi. Në fakt, mund të bëhen rreth 1 milion doza në një bio-reaktor të vogël. Por ne nuk duhet të varemi vetëm nga vaksinat e mARN.
Vaksina e AstraZeneca ka të ngjarë të marrë aprovimin muajt e ardhshëm, dhe po ashtu ajo e kompanisë tjetër Johnson & Johnson. Ndërkohë në total janë13 vaksina antik-Covid në fazën e tretë të testimit,17 në fazën e dytë, dhe të tjerat në fazat e hershme të testimit. Të gjitha këto, mund t`a rrisin shumë numrin e vaksinave në dispozicion.
- Procesi i vaksinimi politizohet (Probabiliteti: I ulët)
Nuk mund t`a imagjinoj, që republikanët që janë të dëshpëruar, t`a rihapin vendin me
çdo kusht, pasi do të bëheshin pengesë në këtë fushatë. Gjithsesi, lideri aktual i Partisë Republikane ka qenë një “skeptik ndaj vaksinave”. Thënë këtë, vaksina mund të provojë të jetë arritja më e popullarizuar e presidencës së Donald Trump.
- Nuk do të ketë furnizime të mjaftueshme me vaksina (Probabiliteti: Mesatar)
Vaksinat kërkojnë shishka qelqi, gjilpëra, tamponë me alkool, dhe në rastin e vaksinës Pfizer/BioNTech një sasi të madhe akulli të thatë. Pfizer e ka përgjysmuar sasinë që parashikon të shpërndajë në fillim, për shkak të mungesave të paspecifikuara të këtyre produkteve.
Këto produkte zakonisht nuk prodhohen nga prodhuesi i vaksinave por nga kompani të tjera. Pavarësisht nga suksesi i Operacionit Warp Speed në përshpejtimin e zhvillimit të vaksinave, qeveria federale i ka rezistuar thirrjeve për të thirrur Aktin e Prodhimit të Mbrojtjes, për të rritur furnizimin e këtyre përbërësve kritikë të programit të vaksinimit.
- Njerëzit nuk do t`i marrin dot të dyja dozat (Probabiliteti: Mesatar)
Vaksinat me shumë doza nuk janë asgjë e re – fruthi, shytat, rubeola (MMR), rotavirusi dhe tetanosi, janë të gjitha vaksina me shumë doza. Por këto janë vaksina rutinë që u bëhen fëmijëve të vegjël, dhe prindërit priren të jenë pak më të fiksuar në lidhje me shëndetin e fëmijëve sesa të tyrin.
Sa nga ne do të kujtohen të rikthehet 3 javë më vonë në spital për të marrë dozën përforcuese kundër Covid-19? Dhe kjo do të ketë disa pasoja reale. Së pari, njerëzit mund të ndjehen të mbrojtur, kur në fakt nuk janë të tillë, kjo do të çojë në sjellje të shkujdesura, të cilat do t`a përhapin edhe më shpejt virusin.
- Mjekët nuk do t’u thonë të vërtetën, për t’i ndihmuar pacientët të vaksinohen sa më shpejt (probabiliteti: Mesatar)
Derisa vaksinat të jenë të kudogjendshme, do të duhet të përcaktojmë cilët do vaksinohen në fillim dhe cilët do të presim. Udhëzimet fillestare janë për vaksinimin e mjekëve dhe infermierëve. Në fazën e dytë,gjërat ndërlikohen. Ne nuk kemi shumë qartësi, por ka të ngjarë që vaksina të rezervohet për ata me sëmundje kronike.
Dhe kjo do të krijojë disa nxitje tek mjekët, që shpesh mendojnë më shumë për përfitimet mbi pacientët e veçantë, sesa për shoqërinë në përgjithësi. Kjo mund të sjellë edhe një shpërndarje të papërshtatshme të vaksinave të pakta në dispozicion.
- Vaksinat do ta përkeqësojnë pabarazinë në sistemin e kujdesit shëndetësor (Probabiliteti: I lartë)
Aktualisht në SHBA ka mbi 80 milion njerëz pa një qasje të rregullt në sistemin shëndetësor, shumë prej të cilëve kanë sëmundje kronike serioze, të cilat nuk po i dokumenton askush. Këta janë kryesisht njerëz me ngjyrë dhe me një status të ulët socio-ekonomik.
Kjo kategori njerëzish janë gjithashtu ata që kanë vuajtur më shumë gjatë pandemisë së Covid-19. Dhe ata mund të lihen pas dore edhe në këtë proces. Për të parandaluar këtë, ne kemi nevojë për programe vaksinimi që synojnë komunitetet me të ardhura të ulëta, dhe me burime të pamjaftueshme financiare.
- Krijohet një ndjenjë e rreme e sigurisë (Probabiliteti: I lartë)
Me një nivel efikasiteti të deklaruar prej 95 për qind të 2 vaksinave të para,nëse njerëzit sillen të shkujdesur, shkojnë për darka dhe mbajnë më pak maska pasi të vaksinohen, ne sërish do të shohim një rritje dramatike të infeksioneve. Por problemi me ndjenjën e rreme të sigurisë nuk është social, është individual.
Kur një vaksinë është 95 për qind efektive, të gjithë ata që e marrin supozojnë se bëjnë pjesë tek 95 përqindëshi. Askush nuk mendon se mund të jenë edhe tek 5 përqindëshi, ose tek 5 nëçdo 100 njerëz. Nëse këta 5 persona nuk respektojnë distancën sociale dhe mbajtjen e maskave para se të mbarojë pandemia, ata mund të vuajnë ende pasojat më të rënda të Covid-19.
- Kundërshtarët e vaksinave i amplifikojnë dhe keqinterpretojnë efektet anësore (Probabiliteti: Pothuajse e sigurt)
Kjo gjë po ndodh tashmë. Shqetësimi është se sa do të ndikojë këto keq-interpretime në përpjekjen për vaksinim në shkallë të gjerë. Ne duhet të vaksinojmë rreth 70 për qind të popullsisë për të arritur imunitetin e tufës, dhe për t`i dhënë fund pandemisë. Ky është një nivel i lartë, dhe fuqia e mediave sociale për të shumëzuar mesazhet e rreme apo të keqinterpretuara, dhe për t’i shpërndarë ato është e madhe.
Shënim: F.Perry Wilson, është profesor i asociuar i mjekësisë në Shkollën e Mjekësisë në Universitetin e Jeilit, SHBA.
