Rozi Kostani dhe Alfred Trebicka rikthehen bashkë në skenë

Pemë gjenealogjike shumëdegëshe dhe rrënje të thella u hodhën në zjarr. Zyra civile u hodhën në erë. Plaçkitja më e madhe u krye në muzetë dhe arkivat e shtetit. U konfiskuan pasuri përrallore. Turpe të paimagjinueshme dolën në dritë në një krizë kombëtare vetëndëshkimi. Jeta erotike e të paktën 400 kryeministrave u bë subjekt filmash orgjikë që bazoheshin mbi fakte të pamohueshme.

Burra nga jeta publike e vendit, që s’ia dolën mbanë në kohë të arratiseshin jashtë shtetit, u detyruan të braktisnin ofiqet e tyre të larta dhe të rrëfehen para turmash njerëzish të hakërryer që i shqyenin aty për aty dhe më pas i hanin me tërbimin hakmarrës të njerëzve që është abuzuar në kurriz të tyre.U ri projektua planimetria e qyteteve, të cilat u shembën nga themelet dhe u rindërtuan nga fillimi. Shfrytëzimi i pasurive të nëntokës kaloi në duar të tjera …Emri i vendit ndryshoi.

I riu s’ kujtonte asgjë nga ai i vjetri. Këto pasazhe janë shkëputur nga vepra “Vdes siç Vdes një Vend” me autor DimitrisDimitriadis,që do të ngjitet në skenën e Teatrit Kombëtar më 21 shtator (premierë) nën regjinë e RoziKostanit. Me një vend dhe kohështrirje të pacaktuar, vepra vjen në skenën e Teatrit Kombëtar, po aq diakronike, si një parabolë shqiptare e një vendi ku shtetrrethimi i gjatë komunist dhe ngjarjet e ‘97-ës, nuk i përkasin një filmi bardhë e zi të së kaluarës, por vazhdojnë të kërkojnë një autor për tu ngjitur në skenën e “teatrit të maskave”.

Nën përkthimin e EleanaZhako,kjo vepër rikthen sërish në një interpretimsë bashku, dy aktorët AlfredTrebicka dhe RoziKostani (e cila është dhe në rolin e regjisores). Më parë dy aktorët kanë interpretuar bashkë në veprën “Ata hynë pa trokitur” të regjisorit Armando Bora. Prej javësh aktorët kanë nisur provat për ta sjellë këtë vepër më 21 shtator në skenën e Teatrit Kombëtar. “Vdes siç Vdes një Vend” hap dhe siparin e shfaqjeve për Teatrin Kombëtar këtë sezon.

“Kur individi dhe vendi frymojnë për të krijuar marrëdhënien reciproke të shkatërrimit.. Vdes siç Vdes një Vend. – Nuk ka vlerë më të madhe se të punosh me njerëz që besojnë në magjinë e dashurisë dhe mirënjohjes, duke e ushqyer atë çdo ditë.”, shkruan regjisorja Kostani.“Vdes siç vdes një vend” është psikoanaliza letrare e një vendi që dekompozohet ngadalë, rrëfimi tronditës i një gruaje real-imagjinare, që shikon me tmerr sesi trupi i saj merr përmasat e vendit të saj të kalbëzuar dhe si përthahet çdo burim nga rrjedhin lëngjet e saj jetësore.

”Rrëfimi ka formën e një kronike postmoderne ku me një vërtetësi rrënqethëse dhe në mënyrë fantazmagorike përshkruhet vendi i Hybris, demonit të dhunës dhe intolerancës, e fanatzimit ideologjik dhe fetar, e mendësisë mesjetare, korruptive, ksenofobike, nacionaliste, ajo e shterpësisë krijuese dhe shpirtërore “Ndonëse në tekst nuk përcaktohet koha, vendi dhe hapësira gjeografike , aludimi rreth periudhës së luftës civile greke, asaj të diktaturës së kolonelëve si dhe jehona e ngjarjeve të majit 68’ në Francë lidhet me botimin e parë të librit në vitin 1978, ku kujtimet dhe plagët e historisë gjallonin ende si fantazma të pakallura”, thotë Zhako.

“Vdes siç vdes një vend” është vepra që e kurorëzoi DimitrisDimitriadis si një nga autorët më të spikatur të letërsisë dhe teatrit bashkëkohor evropian. Krahas veprës së tij teatrale Dimitriadis shquhet si poet, prozator, eseist dhe konsiderohet si përkthyesi më i mirë i autorëve të tillë si: Mauricë Blanchot, GeorgesBataille, Jean Genet, Jean PaulSartre, Margarite Duras, Shakespeare, Beckett, etj.Fama e Dimitriadis në skenën e teatrit europian i detyrohet kryesisht zbulimit të tij nga Patrice Chereau, një nga regjisorët më të talentuar evropiane të 40 viteve të fundit. Pak kohë pas ngjarjeve të majit të 680-ës, vepra e parë e Dimitriadis, “Çmimi i revoltës në tregun e zi” u ngjit në skenën e Theatre de la Communed’Aubervilliers në Paris në regjinë e Chereau dhe admirimin e spektatorëve të tillë si Sartri apo Simone De Bovuar.

Gjatë periudhës kohore 1900-2000 veprat e Dimitriadis fillojnë të rishfaqen në teatrin francez, ndërkohë që në Greqi konsiderohej ende si “shkrimtar periferik”, për shkak të rebelimit të tij ndaj “rregullit të estetikës realiste”, që mbizotëronte deri atëherë në teatrin grek. Por suksesi më i madh i Dimitriadis erdhi me ngjitjen e veprës së tij të përkthyer në shumë gjuhë “Vdes si një vend” në skenën e famshme të teatrit “Odeon” të Parisit në vitin 2010, si dhe nderimin e tij si “Autori bashkëkohor i vitit” në Paris. Veprat e tij janë përkthyer në anglisht, arabisht, gjermanisht, spanjisht, italisht, katalanisht, portugalisht, rumanisht, rusisht, dhe kryesisht në frëngjisht. Njohja e tij në Francë solli një ndryshim rrënjësor në ri perceptimin e “Dimitriadit teatror” në Greqi.