Rruga e Adriatikut dhe gënjeshtrat për mikëpritjen

Miku im prej 25 vjetesh, Guido Ruotolo, gazetar i disa të përditshmeve në Itali, si “Manifesto” “La Stampa”, etj, dërgon një reportazh mbi emocionet dhe përvojen e tij si gazetar ne vitet 90-^te të eksodit të mijra shqiptarëve në brigjet e Italisë.

Shenjat e asaj që po përgatitej erdhën në fund të Shkurtit 1991. Dhjetra mijëra shqiptarë në Sheshin Skënderbej të Tiranës, kundër regjimit agonizues të pamëshirshëm të Enver Hoxhës. Statuja e diktatorit komunist u rrëzua më 20 shkurt dhe katër mijë protestues u strehuan në të ashtuquajturën rrugë të ambasadave. Një lagje rezidenciale për udhëheqësit e regjimit dhe trupat diplomatike.

Më kujtohet që një mëngjes katër mijë shqiptarët e parë mbërritën në Brindisi. Kishte çadra të Kryqit të Kuq që i prisnin dhe një kordon i fortë policie. Ata ishin ata, të “krizës së ambasadave”. Ata u vunë në trena të veçantë për në Gjermani, vendi që ofroi t’i mirëpriste.

Një rrjedhje e mbërritjeve vijoi. Disa dhjetra në të njëjtën kohë. Në fund të viteve 1980, flota e kontrabandës ishte zhvendosur nga Napoli në bregdetin Apulian. Vlora ishte kryeqyteti i trafikimit të qenieve njerëzore pasi Zwarah, Libi, do të bëhej vite më vonë. Qytet i rëndësishëm për regjimin e Gadafit.

Anijet blu që sillnin nga Mali i Zi, nga depozitat e Durrësit dhe Valonës, kartonët e cigareve në brigjet e Brindizit dhe Salentos, ngarkonin shpesh dhe me kënaqësi armë dhe drogë. Si dhe emigrantët e paligjshëm.

Më 7 Mars 1991 Brindisi u zgjua me një skenë të paharrueshme. Heshtja e portit tregtar, ai ku tragetet që mbërrinin dhe niseshin për në Greqi përpara se këto anije motorike të transferoheshin në bankina të tjera të decentralizuara, dukej thjesht joreale.

Anija “Vlora”, një anije tregtare e pamasë dhe më pas dhjetra anije të vogla dhe të mesme sollën 27,000 fantazma në skelën Sant’Apollinare. Po, në ato orë zbarkuan një popull fantazmash, ekuivalenti i një qyteti mesatar italian si Manduria, Fabriano, Monfalcone, Assisi.

Ata ishin dëshmitarë të varfërisë, mjerimit, çmendurisë së një regjimi që po vdiste, shpresës për të rifilluar udhëtimin e jetës.

Sant’Apollinare kishte një kasolle druri dhe një kalatë mjaft të gjerë. Rrethuar nga porta të mbyllura keq me dryna dhe bulona. Ky popull kishte heshtur dhe në stendë për orë të tëra. Mbaj mend që pashë papritmas se si fluturonin qese plastike me ujë, fruta dhe një sanduiç që vullnetarët hodhën nga kjo pjesë tjetër e gardhit në drejtim të turmës.

Shoh një mësues të shkollës fillore që sapo zbriti nga anija “Vlora” më dha një tub alabastri. Dhe sytë e tij si sytë e mi ishin të mbuluar me emocione.

Ata menduan se kishin mbërritur në “Lamerica”, ata që në Itali kishin imazhin e një “Rrota të Fatit” shumëvjeçare, programin Fininvest që parabolat satelitore shqiptare morën nga eteri. Dhe ata e gjetën veten duke bërë llogaritë si  klandestinë.

Kishte njëzet e shtatë mijë njerëz të dëshpëruar që duhej të garantonin gjithçka.

Qendra e parë e pritjes u hap në Restinco, në brezin e jashtëm të Brindizit, në kazermat e ushtrisë të shndërruara në një kamp refugjatësh dhe më pas qytetet e çadrave u ngritën. Shumë, përgjatë brigjeve për të pushtuar pothuajse të gjithë Salenton.

Asnjë revoltë, asnjë protestë, asnjë Kain që donte të vriste Abelin. Dhe për këtë Puglia do të mbetet gjithmonë në zemrën time.

Vala e dytë mbërriti në korrik, në Bari.Faza e mashtrimit, me kreun e Policisë së Parisit, i cili tallej me atë popull të dëshpëruar duke i sjellë përsëri në Shqipëri me një mashtrim.

Një Itali tjetër, në kohën e pushtimit shqiptar. Përveç kuajve dhe mitralozëve Friesian që synonin Shqipërinë. Ne ishim një vend solidariteti që shpiku Operacionin Pellicano në Shtator 1991, me ndihmën e tij humanitare. Një qytet çadër u ngrit në plazhin e Durrësit, i cili u bë baza operacionale e misionit. Dhe me helikopterët CH47, ato të mëdha me dy tehe, ushtarët tanë transportuan dymbëdhjetë kuintalë miell dhe sheqer në një udhëtim në fshatrat e thella të Tokës së Shqiponjave.

Fluturimi mbi Shqipërinë drejt Veriut, ekuivalenti i Jugut tonë, ishte emocionues. Bukuria e natyrës, e maleve, lumenjve dhe ujëvarave, dhe më pas minierat e braktisura, fshati i vdekur, ndërtesat e zbrazura, pa xham për kush e di se sa vite, dhe shkollat ​​pa libra dhe fletore. Dhe pastaj bunkerët, mijëra, miliona, të shpërndarë në plazhe, në kodrat në shkëmbinjtë që dukeshin të pakapërcyeshëm. Unë mendoj për tetëqind mijë bunkerë, një për çdo katër banorë.

Mbaj mend transferimet e para në xhipa, të blinduara. Goditja e heshtjes është një peisazh pas katastrofës shëndetësore. Ata u bënë përshtypje atyre fshatarëve që u gjunjëzuan në një rreth në fshat. I heshtur dhe joaktiv. I sëmurë nga uria. Dhe të gjitha ndërtesat pa xham, doreza, dyer, orendi.

Ndihmat tona inteligjente, mbaj mend, gjithashtu të përkthyera në fletore, libra, shkumësa me ngjyra, lapsa, goma, filiale. Me pak fjalë, gjithçka që mund të jetë e dobishme në një shkollë.

Mbi Shkodrën, në rrugën (duheshin dhjetë orë për të udhëtuar nga Tirana) për në Tropojë, digën dhe hidrocentralin e ndërtuar nga aleatët e fundit të Enver Hoxhës, kinezët.

Një tunel i vogël, mbase gjashtëdhjetë metra, dhe një skelë e vogël. Ne morëm pjesë në një martesë me të sapomartuarit, të sjellë në një varkë me rreshta dhe një procesion të të afërmve dhe miqve. Pothuajse të gjithë të armatosur me Kallashnikov.

Liqeni artificial kishte gdhendur dhe formuar një kanion të madh. Papritmas anija e trageteve u ankorua. Dy orë të paharrueshme lundrimi para se të mbërrinim në destinacionin.

Ishte si të rijetosh Fitzcarraldo, filmi i Werner Herzog i vendosur në Peru. Veçanërisht skena kur vendasit mbanin një anije trageti në pyll për ta bërë atë të lundronte në një lumë. Këtu, gjithmonë kam menduar se si shqiptarët arritën të transportonin atë traget mbi digën e Shkodrës.

Tropoja, rajoni i veriut të largët që kufizohet me Malin e Zi dhe Serbinë, ishte “kocka” e Shqipërisë së varfër (kush e di nëse ata kishin pasur ndonjëherë salcë domatesh). Dhe atje “Pellicano” solli ushqimin në shenjë solidariteti.

Në vitet e para të çlirimit nga regjimi komunist, Shqipëria mbijetoi falë dërgesave të emigrantëve. Remitancat që erdhën nga Greqia dhe më pas nga Italia. Por gjithashtu falë dhe një ekonomie kriminale që po rritej me shpejtësi. Sidomos në jug. Droga dhe emigrantë të paligjshëm, armë dhe cigare.

U desh të paktën një dekadë që vendi të stabilizohej. Me rezultatin që sot 450,000 shqiptarë janë rezidentë në Itali, gati 20% e popullsisë së Tokës së Shqiponjave, të integruar në mënyrë perfekte. Dhe për të thënë se në fillim ata perceptoheshin vetëm si vrasës, organizatorë të trafikimit të emigrantëve dhe grave, grabitës dhe tregtarë të drogës, kontrabandistë.

Çfarë vite të tmerrshme, shqiptarët e parë përjetuan në Itali, veçanërisht në Veri. Bandat etnike sllave dhe shqiptare garuan për çështje kriminale. Edhe sot ka rreth tre mijë të burgosur shqiptarë në burgjet tona ndërsa shumica dërrmuese janë integruar.

Vitet nëntëdhjetë përfaqësuan një pikë kthese historike për Italinë. Një vend emigrantësh ishte gati të bëhej një vend imigracioni. Fillimi i shekullit të njëzetë solli bashkatdhetarët tanë nga Argjentina në New York. Pastaj Gjermania, Zvicra, Franca, Belgjika.

Tani, me ardhjen masive të shqiptarëve, Italia po bëhej një destinacion për emigracionin. Dhe gjatë gjithë viteve 1990 dhe deri në 2011 kishte disa dekrete (nga ajo Martelli te Napolitano-Turco, Maroni dhe Bossi – Fini deri tek qeveria Monti) të cilat rregulluan të paktën një milion e shtatëqind mijë.

Ne italianët arritëm një marrëdhënie shumë të veçantë me Shqipërinë dhe shqiptarët. Kishim zyrtarë të veçantë të Viminal, si Komisioneri Simone, aty për aty. Dhe krerë shumë të ndjeshëm të Ministrisë së Brendshme në Romë. Për ne, përparësia ishte të luftonim klanet mafioze që organizuan trafikimin kriminal. Jo vetëm të “mallrave njerëzore”dhe  klandestinëve, por dhe drogën dhe armët.

Shndërrimi nga një ekonomi komuniste (urie) në një ekonomi kapitaliste, ka pasur gjithashtu kosto. Unë jam duke menduar për fushat e marihuanës pafund dhe depot afgane të kokainës.

Ne kemi arritur, gjatë viteve, me një politikë të ndihmës humanitare dhe një strategji të inteligjencës që synon uljen e flukseve migratore klandestine nga Albania

Mbaj mend ishullin e bukur të Sazanit në gjirin e Valonës, i cili është bërë një bazë për financat dhe për automjetet tona të shpejta në det të hapur. Nga Sazani, financuesit tanë kishin kontrollin e gjirit, duke arritur të identifikonin gomonet plot me emigrantë. Në të vërtetë, jo gjithmonë sepse trafikantët me përvojë largoheshin natën duke lundruar përgjatë bregdetit me qetësi dhe fshehtësi për të mos u identifikuar dhe vetëm në dalje të gjirit ata niseshin me shpejtësi të plotë në det të hapur.

Por vizualisht flamuri italian që fluturonte në Sazan ishte simbolikisht shumë i rëndësishëm.

Nuk ishin vetëm “vendasit”, shqiptarët, të cilët përdorën Karontin e Adriatikut, (një figurë mitologjike që transportoi shpirtrat nga purgatori në ferr) me  gomone për kalimin në Pulia. Tashmë në fillim të viteve nëntëdhjetë,  Sazani ishte bërë një port i pamasë nga ku u nisën për në “Lamerica”,njerëzit e dëshpëruar që vinin nga Lindja e Largët dhe Lindja e Mesme.

Reportazhi nga Guido Ruotolo

 Në reportazhin e tij, gazetari i mirënjohur italian Guido Ruotola sjell për lexuesin shqiptar kujtimet dhe mbresat e tij nga viti i mbrapsht 1997.

Rruga e Adriatikut, solli jo vetëm shqiptarët në Itali. Emigrantët mbërritën nga Lindja e Largët dhe Lindja e Mesme, si kurdët, etj. Shumë, kryesisht u drejtuan për në Gjermani. Para se të ndiqnin rrugët e tjera.Disa qindra zbritën në Kalabrinë mikpritëse në Riace, të kryetarit të bashkisë Mimmo Lucano. Kam një imazh të gdhendur në kujtesën time. Zyrën e Emigracionit në Selinë e Policisë së Leçes. Një mrekulli e vogël: Unë jam napolitanë, por jam në gjendje të komunikoj me një kurd që kishte pak kohë që kishte zbarkuar në Salento dhe që ishte sjellë në stacionin e policisë për identifikim dhe dëbim. Kishte veshur një xhaketë të errët, ngjyrë ulliri, trup vogël i cili ishte i pakënaqur. Arrij ta kuptoj që ai duhej të arrinte në Gjermani, ku donte të bashkohej me miqtë, të afërmit, familjen që kishin ndërtuar jetesën në Gjermani. Arrij t’i shpjegoj atij se sa më shpejt që ai të njoftohet për fletën e dëbimit ai do të ishte i lirë. Sytë e tij u ndriçuan dhe me një buzëqeshje të bukur në fytyrë më falenderoi. Ai thjesht duhej të arrinte kufirin dhe ta kalonte atë. Kisha përshtypjen se ai dinte në mënyrë të përsosur ku të shkonte dhe si ta bënte atë.

Për vite ne kemi qenë dëshmitarë të polemikës politike mbi dëbimet dhe pritjet. Ti njohësh të gjithë e kupton që po gënjejnë. E djathta dhe e majta, të cilët ndërroheshin në qeveri, e dinin mirë se për t’i bërë dëbimet operacionale ishte e nevojshme që identifikimet e emigrantëve të ishin të sigurta. Dhe të ashtuquajturat Qendrat e Identifikimit dhe Dëbimit ishin një simbol për t’i treguar Italisë se ishte serioze. Në realitet, kapaciteti i tyre nuk mund të plotësonte asnjë nevojë mbi kontrollin e emigrantëve të cilët duheshin riatdhesuar në shtëpitë e tyre.

Për njëzet vjet ne kemi mbyllur të dy sytë duke lejuar që shumica dërrmuese e emigrantëve të arrijnë destinacionet e tyre, në Suedi, në Gjermani në Francë, etj. Vetëm një pjesë e vogël u riatdhesua në të vërtetë pas njohjes së konsullatave të tyre përkatëse. Vendet që, pasi kanë nënshkruar marrëveshje bilaterale me ne, në këmbim të ndihmës ekonomike ose kuotave të punëtorëve sezonalë, morën përsëri emigrantët e tyre të paligjshëm. Ky kompromis krejt italian – i cili mund të përmblidhet në një thënie të një ministri të kohës, “ne duhet të lehim por të mos kafshojmë” – lindi nga vetëdija se dimensionet biblike të flukseve migratore të drejtuara në Itali nga fillimi i viteve 2000 rrezikuan të shndërroheshin nga çështja e emigrimit në çështjen e sigurisë kombëtare.

Herët ose vonë dikush duhet t’ua kthejë fjalëve nderin dhe kuptimin.Për popullin shqiptar, si të gjithë emigrantët që zbarkuan në Itali nga fillimi i viteve nëntëdhjetë dhe nga fillimi i viteve 2000, dhe ata që mbërritën nga Libia, kurrë nuk kanë qenë emigrantë të paligjshëm, edhe nëse ne kemi luftuar për të qënë kështu. Sigurisht, kur një pjesë e tyre arritën natën me anije peshkimi apo gomone dhe u lanë në limane ose plazhet e Salento, ata në të vërtetë ishin”të padukshëm”. Pastaj ndodhi që një apo disa shofer taksie të organizuar merrnin të sapoardhurit dhe i dërgonin në stacionet hekurudhore të Salentos apo Brindisit dhe shpesh herë ata kishin mbi shpinë dhe gjurmimin nga policia. Por njerëzit e dëshpëruar të gomoneve, anijeve të peshkimit apo anijeve tregtare, të detit, nuk i kanë fshehur kurrë vuajtjet e tyre. Eshtë ligji human i këtyre njerëzve që vuajtën. Ata sfiduan vdekjen duke kaluar shkretëtirën, duke iu nënshtruar tregtarëve afrikanë të skllevërve. Dhe pastaj ata rrezikuan të mbyteshin në Mesdhe për të arritur në Tokën e Premtuar.

Dhe këto do të ishin të paligjshme?

Rrjedha migratore është si një lumë karstik që në një moment duhet të gjejë, një dalje për të dalë në sipërfaqe. Emigrantët e paligjshëm të vërtetë ishin grupi i indianëve që udhëtuan nëpër zgavrat e kamionëve për të zbarkuar në Brindisi ose Ankona, Trieste, nga anijet motorike që niseshin nga Greqia. Ose të ashtuquajturit ““overseas””, shtetas të huaj me një vizë turistike ose për arsye pune, të cilët e bënin veten të padukshëm kur viza ju skadonte, shëndëroheshin në klandestine. Qytetarë që mbërrinin rregullisht me aeroplan ose, për shembull, me trajnerë pelegrinësh që vizitonin Vatikanin dhe që nuk u kthyen menjëherë në shtëpi, por punuan si punëtorë sezonalë në fshat.

Përgjatë dekadës së parë të shekullit të ri, Italia u shfrytëzua si një vend tranzit, të paktën deri më 3 tetor 2013, për shkak të flukseve që mbërrinin nga Afrika dhe me tragjedinë e anijeve që janë mbytur në Lampedusa, me qindra viktima (nga 300 deri në 500). Në pjesën më të madhe të tyre është praktikuar mashtrimi dhe dëbimi i tyre. Por nuk mund të harrojmë tagjedinë e fundshekullit të kaluar, me “praktikën” e Shqipërisë ende të hapur. Gjithçka ndodhi atë dreq të Premte të Zezë. Ishte 28 Mars 1997. Shqipëria për dy –tre muajt e parë të këtij viti, kishte qenë e zhballacuar politikisht dhe ekonomikisht. Ishte “kriza e piramidave”. Një mashtrim kolosal që kishte zbrazur kursimet e qytetarëve dhe kishte përkulur ekonominë shqiptare nga nxitësit dhe mashtruesit ekonomikë të cilët premtuan fitime stratosferike për investimin e kursimeve të tyre.Kur shpërtheu kriza, ishte kryesisht jugu që shpërtheu sepse aty ishin vendosur në pjesën më të madhe firmat piramidale, kryesisht në Vlorë. Nga ky kaos total lindën komitetet e shpëtimit të mbështetura nga grupe të armatosura luftarake që pushtuan shpejt qytetet e jugut, morën komandën e tyre dhe madje arritën në Tiranë. Jugu i pasur ishte i mbushur me banda kriminale dhe tregtinë e tyre. Ishin vite të papërsëritshme. Vlora u rrit nga çdo proporcion. Hotele, restorante, kantiere detare. Ishte kryeqyteti i trafikimit të qenieve njerëzore.

Nga ana tjetër, Veriu ku kishte lindur presidentin e krahut të djathtë, Sali Berisha, dukej se po i rezistonte shembjes së institucioneve. Zgjidhjet midis bandave kriminale bënë më shumë viktima sesa lufta civile. Por kjo nuk e ndaloi një eksod masiv në Itali të shpërthente përsëri. Edhe bagnaroli i asaj flote të mjerë detare, të forcave të policisë preferoi të ankorohej në Brindisi duke pritur ngjarjet. Aeroportet e mbyllura, portet dhe kufiri pa kontroll. Ishim një grupë gazetarësh italianë që u nisëm nga Brindisi duke udhëtuar me tragetin e linjës për në Korfuz. Udhëtuam me anijen e linjës nga Korfuzi në portin e Sarandës. Kishte gjithashtu kolegë që shkëmbenin faturat për marrjen me qira të skafeve të fuqishme deri në $ 3,000.

Saranda kishte një kalatë betonarme pa pikë kontrolli kufitar dhe pa dogana. Morëm me qira një Mercedes të bukur të zi me eskortë dhe u nisëm për në Vlorë. Shqipëria ishte çmendur. Ata qëllonin sikur të ishin demonikë, me kallashnikov, mortaja, raketa, granata dore dhe kishte gjurmë të tyre në të gjitha orët e ditës dhe natës. Arsenalet e ushtrisë së Enver Hoxhës u plaçkitën. Kallashnikov, granata, topa, raketa etj, gjithçka ishte në dispozicion për të gjithë.

Thuhej se Hoxha kishte ndërtuar mbi tetëqind mijë bunkerë, një për çdo katër banorë, të cilët ishin shpërndarë në të gjithë territorin, plazhe, në brigje, në fshatra dhe të nëndheshëm për të shërbyer gjatë periudhës së Luftës së Ftohtë. Vlora ishte kryeqyteti i rezistencës ndaj qeverisë së djathtë të Berishës. Qyteti i notabilato-s së Enver Hoxhës, ku trafikohej dhe pasurohej edhe gjatë trazirave. Një koleg i Messenger dhe unë gjetëm mikpritje në zyrën e një fabrike të vogël në periferi të Vlorës. Sipërmarrësi ishte nga Leçe dhe merrej me tekstile dhe kishte punësuar rreth tridhjetë gra që punonin për të. Në zyrat e tij ai kishte disa divane dhe shumë kallashnikov, karikues dhe bomba ananasi. Mbaj mend kuti të larta frutash të mbushura deri në grykë me plumba dhe bomba dore të futura poshtë një tavoline. Në çati kishte një mitraloz të kalibër-12. Një mbrëmje na rrëmbyen dhe burgosën në një zyrë një grup policësh shqiptarë të cilët u paraqitën në fabrikë me një makinë të blinduar, duke kërkuar në këmbim, transportimin ajror të një kolegu të tyre të plagosur për në Itali. Mësuam nga redaksitë tona romake të cilët na thirrën të alarmuar se na kishin rrëmbyer. Ishte Njësia e Krizave të Farnesinës që shkaktoi alarmin, të informuar, nga ana tjetër, nga Ambasada Italiane në Tiranë për këtë shantazh. Mbaj mend që ajo ishte e vetmja natë që nuk fjetëm sepse ata njoftuan nga Tirana se do të dërgonin përforcime për të na liruar. Gjë që nuk ndodhi.

Përballë një eksodi që mori përmasa biblike, qeveria e Pemës së Ullirit e Romano Prodi-t dha udhëzimin për të rikthyer anijet e mbushura të shqiptarëve që iknin me emigrantë. Një prej tyre ishte dhe anija ndihmëse e flotës ushtarake detare shqiptare e quajtur “Kater i Radës” e rrembyer nga trafikantet e mbingarkuar me më shumë se njëqind e tridhjetë shqiptarë që donin të kalonin Kanalin e Otrantos. Deti ishte i trazuar dhe anija e patrullës korveta Sibilla e komandantit Laudadio iu afrua anijes së “Kater i Rades”, duke e urdhëruar të kthehej. Gjatë nxitimit, midis dallgëve të larta dhe mosqeverisjes së anijeve, ndodhi përplasja dhe fundosja e anijes së “Kater i Rades”. Rreth tridhjetë të mbijetuar, rreth tridhjetë të zhdukur, rreth tetëdhjetë trupa të pajetë u rikuperuan disa kohë më vonë. Të paharruara ato ditë në Vlorë. Çdo mëngjes një procesion i të afërmve të viktimave shkonte në kalatën e portit për t’u lutur dhe për të hedhur lule në det. Për fat të mirë, unë isha i vlerësuar nga Komiteti Revolucionar i Shpëtimit që kishte marrë në dorë frenat e qytetit të Vlorës. Dhe unë shkova në skelë pa asnjë lloj problemi i mbrojtur nga Komiteti, pavarësisht zemërimit kundër italianëve.

Ishte si të jetoja në një karikaturë. Ndërkohë kolona zanore e qytetit të Vlorës ishin të shtëna mitralozi, të shtëna të kallashnikovi, bomba ananasi gjatë gjithë ditës. Rrugët dhe sheshet ishin gjysmë të shkreta. Qyteti i zbrazur. Brenda gjirit, me kalimin e javëve, gomonet kishin kishin rifilluar lundrimin të ngarkonin emigrantët shqiptarë dhe jo vetëm për t’i dërguar përgjatë bregdetit të Salentos.bPara se të niseshin për në det, gomonet duhej të kalonin ishullin e Sazanit i cili ishte kthyer në një bazë detare për Policinë tonë Financiare. Sa netë në ndjekje të gomoneve. Sazani ishte një ishull i bukur.bMe bimësi Ishte i pandotur, kishte pak objekte prej betoni të përforcuar dhe rrëmbyeshëm. Disa milje më në jug, ishte një bazë tjetër ushtarake e grabitur nga protestuesit.nÇdo vend, qytet në jug Tepelene, Gjirokastra, Saranda, ishin në duart e komiteteve të protestuesve. Kufiri me Greqinë kontrollohej nga ata. Unë kisha punësuar një makinë me shofer dhe shoqërues të armatosur me kallashnikov dhe një duzinë ngarkuesish në dyshemenë e BMW-së së zezë.nNdërkohë, në Brindisi, zemërimi për fundosjen e “Katër i Rades” po shtohej. Më shumë se tetëdhjetë të zhdukur. Prokurori i ri i Brindizit i cili merrej me hetimin, Leonardo Leone De Castris, jo vetëm akuzoi dhe dërgoi në gjyq komandantin e korvetës “Sibilla” por porositi një kompani friuliane për të rimarrë “trupin e krimit”, duke e sjellë anijen nga fundi i detit me njerëzit e saj të dëshpëruar e të mbytur.

Përshtatur në shqip nga Skënder R. Nazaj