“Shpërngulja, dhuna dhe vrasja e çamëve nga autoritetet greke, dëshmia në dokumentin zyrtar të Lidhjes së Kombeve”

Nga Aurenc Bebja –

Në faqen n°240 të dokumentit të “Société des Nations – Journal Officiel”, botuar në shkurt të 1925, gjejmë një memorandum që pasqyron, shpërnguljen, dhunën dhe vrasjet e çamëve nga autoritetet (milicia) greke.

“Dihet se Lidhja e Kombeve ka udhëzuar Komisionin Miks në Greqi që të dallojë shqiptarët nga turqit në mënyrë që të parët të mos largohen nga shtëpitë e tyre.

Për fat të keq, autoritetet lokale helene, me një zell të tepërt, përdorin mjete indirekte për të detyruar shqiptarët myslimanë të Greqisë që të largohen nga ky territor.

Këto mjete janë përndjekja sistematike e kryer me sqimë.

Kështu shqiptarët e Çamërisë (Prevezës dhe Filatit) keqtrajtohen dhe vidhen çdo ditë nga grabitës, nën sytë e xhandarmërisë dhe autoriteteve civile greke.

Grabitësi Çile Mastora dhe zëvendësi i tij Nikolla Qamo ishin veçanërisht të specializuar në këtë profesion, në rrethin e Paramithisë, ku banorët e fshatrave përreth duhet t’u paguanin atyre një haraç.

Autoritetet greke kanë zënë me forcë shtëpitë e shqiptarëve dhe kanë strehuar në to refugjatë, duke lënë jashtë, në rrugë, banorët vendas, ndërsa shtëpitë e të krishterëve nuk janë prekur.

Fshatrat si Karbunare, Gardhiqi, Dragumi janë zbrazur nga banorët e tyre, të cilët janë strehuar në Parga dhe Margariti, në mjerimin më të zi.

Autoritetet mbyllin sytë, nuk u japin kurrë të drejtë shqiptarëve, por, nga ana tjetër, mbështesin veprimin e bandave. Kështu nën-toger (officer) Papasi terrorizon popullsinë e Filatit, dhe shqiptarët që guxojnë të paraqesin një ankesë kundër grabitësve, i nënshtrohen dhunës. Disa grabitës imponohen zyrtarisht si mbledhës parash ndaj fshatarëve shqiptarë, dhe mjerë ata që nuk duan t’u nënshtrohen atyre. Për shembull, grabitësi Teodor Cimando u imponua për fshatarët e Lopes.

Grabitësit Nejo dhe Haidus vjedhin fshatrat shqiptarë të Lopes, Koskës, Sqeparit, Spatarit, dhe ndërsa shqiptarët kanë pasur prirjen për të shmangur këtë haraç, oficeri Papas (për të cilin biseduam më sipër) vrau përpara të gjithë shqiptarëve Adelin Pilafin dhe Rustem Hamzain nga Versela, për arsyen se ata refuzuan t’u paguajnë haraç këtyre grabitësve.

Shqiptarëve nuk u lejohet të ankohen për dhunën dhe vjedhjen e kryer nga refugjatët; shqiptarët Mamo Balo, Shuaib, Malo Mustafa Saidi, Adem Shuaibi dhe Qerim Melaku nga Margelleçi (Margariti) u burgosën dhe u dërguan në Prevezë pasi guxuan të ankoheshin se refugjatët po vidhnin perimet, ullinjtë dhe frutat e pemishteve të tyre.

Politika e ndjekur nga këto trajtime është t’i detyrojë shqiptarët të largohen nga Greqia. Autoritetet përndjekin ata shqiptarë që deklarohen kështu dhe nuk duan të largohen nga shtëpitë e tyre.

Kështu shqiptarët Haki Musa, Musa Demi (nga Filati), Omer Çapari dhe Xhevat Merushi (nga Preveza) u sollën para gjykatës si “propagandistë shqiptarë”. Edhe muftiu i Filatit u dërgua para gjykatës, por u lirua menjëherë pasi premtoi se do të deklarojë veten si mbështetës i shkëmbimit.

Prefekti i Prevezës, z. Xhekas, kërcënoi shqiptarët Sheik Sabriun, Mehmet Buzën dhe Shukri Abazin pasi guxuan të thonin para Komisionit Miks se ata janë shqiptarë dhe për këtë arsye ata nuk duhet të largoheshin nga vendi.

Përndjekjet e shqiptarëve në fshatrat që ndodhen në prefekturat e Florinës dhe Kastorisë nuk janë më pak të neveritshme.

Atje gjithashtu, u morën gjithçka shqiptarëve, shtëpitë, të korrat, bagëtitë dhe, me qëllim që t’i detyronin të largoheshin, ata pësuan keqtrajtime të përditshme. Pra, të emëruarit Mustafa Ismaili dhe Demir Mustafa, me origjinë nga fshati shqiptar Revani (Kastorisë), u rrahën deri në vdekje, më 28 prill 1924, në postën ushtarake të Revanit dhe atë të Kalovishtës. Fytyrat dhe trupat e të dy viktimave ishin deformuar në atë mënyrë sa nuk kishte më asgjë njerëzore.

Një tjetër shqiptar, Abdullah Zeqiri, nga Sliveni (Kastoria), u vra më 4 maj 1924 nga refugjatët ndërsa autoritetet nuk bënë asnjë përpjekje për të arrestuar vrasësin.”(darsiani)