Universitete dinamike apo shtëpi pushimi akademike

Një e ardhme e zymtë është para universiteteve shqiptare. Numrat tregojnë një rënie të vazhdueshme të interesit nga ana e studentëve. Natyrisht numrat janë tregues të rëndësishëm, por nuk është vetëm kjo. Eksperienca dhe përgatitja e drejtuesve nuk e bën të mundur një zhvillim dinamik të universiteteve tona. Edhe cinizmi i Edi Ramës për të lënë universitetet në fatin e tyre nuk është një akt prej qeverie të përgjegjshme. Kjo apati e kryeqeveritarit ushqen në mënyrë të pashmangshme orekset e atyre që e akuzojnë se u shkon pas qejfit universiteteve private.
Ajo që po ndodh me universitetet është e thjeshtë dhe e parathënë nga shumë dashamirës të arsimit, por edhe nga njerëz me përvojë të gjatë në arsim, sidomos jashtë Shqipërisë. Programet po tkurren ose po mbyllen dhe numri i studentëve po bie. Universitetet do mbyllen gradualisht dhe profesorati do ngelet pa punë. Natyrisht ka shumë që e meritojnë të mos jenë edukatorë të brezit të ri, por kjo është temë tjetër e trajtuar vazhdimisht në shtypin e përditshëm. Universitete si i Vlorës, Gjirokastrës apo Korçës do jenë viktimat e para. Për studentë që duan të arsimohen denjësisht dhe për familjet e tyre, ky do jetë lajm i mirë. Nga ana tjetër, duhet të jetë e qartë për të gjithë se dështimet janë përgjegjësi e drejtpërdrejtë e drejtuesve, që janë zgjedhur me votën e atyre pedagogëve, të cilët herët a vonë do ngelen pa punë.
Hapja e programeve të reja para një dekade në Universitetin e Vlorës ishte një arritje e madhe për kohën. U desh një punë e madhe dhe një betejë me qeverinë e asaj kohe, por edhe me oligarkët e arsimit të lartë në Shqipëri. Sot Vlora u kthye dhjetë vjet pas. Përgjegjësia është e një grupi drejtues të paaftë dhe pa strategji. Pedagogët, studentët dhe komuniteti i Vlorës duhet të kërkojnë llogari ndaj drejtuesve për rrënimin e universitetit. Universiteti nuk është i rektorit apo dekanëve, por i gjithë Vlorës, dhe me këto ritme shumë shpejt çdo shenjë universiteti do humbasë.
Mbyllja e programeve, mungesa e studentëve dhe gjithë telashet e tjera nuk janë rezultat i ndonjë vendosje astrologjike të pafavorshme. Jo! Janë të korrat e mbjella nga njerëz pa identitet akademik dhe moral, pa aktivitet shkencor dhe pa eksperiencën e duhur për të drejtuar një universitet dinamik, që u përshtatet kërkesave të kohës. Është vetëm një paaftësi kronike dhe nuk do ndryshojë nëse vetë zgjedhësit nuk ndërgjegjësohen. Edi Rama e di këtë dhe i lë në fatin që kanë zgjedhur me duart e tyre. Nuk është vështirë për asnjë, aq më pak për një kryeministër të apasionuar pas teknologjisë, të kërkojë sot Google Scholar ose faqe të tjera ku pasqyrohet aktiviteti i secilit. Nuk mund ta besoj se sot ai nuk e di çfarë janë të aftë këta njerëz të bëjnë, në kuptimin negativ. Pyetja është e natyrshme dhe publike: a është ai i interesuar të parandalojë këtë dramë?
Sot shumë kompani, biznese dhe skuadra sportive punësojnë dhe paguajnë drejtues ose punëtorë sipas rezultateve. Nuk ka më kuptim që drejtuesit e universiteteve tona të kenë mandate të gdhendura në gur. Zgjedhje të tilla, ku drejtuesit zgjidhen duke qenë në detyrë dhe duke shkëmbyer ndere me pedagogë e drejtues të tjerë, e kanë humbur vlerën e tyre. Është momenti që karriget dhe nderet të jenë të lidhura me rezultatet e arritura. Universitetet duhet të përmirësojnë vazhdimisht renditjen në nivel rajonal dhe botëror, të kenë aktivitet shkencor të dokumentuar, të diplomojnë studentë të përgatitur mirë për tregun e punës. Çdo deklaratë dhe veprim politik, që nuk shkon në këtë drejtim, është humbje kohe dhe krim ndaj të ardhmes së universiteteve tona.

Prof. Jorgo Mandili
Dr. Eustrat Zhupa