Zbulim i ri! Yjet që shpërthejnë krijojnë kalciumin për kockat dhe dhëmbët tanë

Kalciumi në kockat dhe dhëmbët tanë ka të ngjarë të krijohet nga yjet që shpërthejnë në supernovë dhe shpërndajnë këtë mineral nëpër univers në sasi masive, sipas një studimi të ri.

Në të vërtetë ne jemi jemi krijuar nga yje, ka thënë astronomi i njohur Carl Sagan.

Gjysma e kalciumit në univers ka të ngjarë ketë ardhur nga supernova të pasura me kalcium. Por këto shpërthime kanë rezultuar të jenë ngjarje tepër të rralla që shkencëtarët kanë pasur vështirësi t’i vëzhgojnë dhe analizojnë, kështu ata nuk kanë qenë të sigurt si u krijua kalciumi.

Shpërthimet dhe bashkimet e yjeve kanë krijuar elemente të tjera të rënda si ari dhe platini. Por krijimi i kalciumit është paraqitur më shumë se një mister.

Për këtë arsye një ekip global me gati 70 shkencëtarë nga e gjithë bota bashkëpunuan pasi morën një këshillë nga një astronom amator. Studimi u botua të Mërkurën në Astrophysical Journal.

Në prill të vitit 2019, Joel Shepherd vëzhgoi një shpërthim të ndritshëm në galaktikën spirale të quajtur Messier 100, e cila është 55 milion vite dritë larg, përmes teleskopit të tij. Ai gjithashtu gjeti një pikë që ishte portokalli e ndritshme. Shepherd ndau vëzhgimin e tij me komunitetin e astronomisë përmes një studimi.

Lajmet u përhapën si zjarri në mes të komunitetit dhe teleskopët nga e gjithë bota kishin për qëllim galaktikën dhe anomalinë e saj. Ngjarja u quajt SN2019ehk.

Gjatë shpërthimit shkencëtarët kishin vërejtur një supernovë të pasur me kalcium. Rrezet X zbuluan informacion të ri intrigues për shpërthimin dhe vetë yllin përpara se të shpërthente.

“Yjet përgjegjës për supernova të pasura me kalcium hedhin shtresa të materialit muajt e fundit para shpërthimit,” tha Jacobson-Galan.

Nxehtësia dhe presioni i shpërthimit drejtojnë reaksionin kimik që krijon kalcium, thanë studiuesit.

Zakonisht, vetëm një sasi e vogël e kalciumit prodhohet nga secili yll pasi digjet përmes furnizimit të tij të heliumit. Sidoqoftë, kur ndodh një supernovë e pasur me kalcium, krijohen sasi masive të kalciumit  dhe lëshohen brenda disa sekondave.