Akademia e Shkencave: Nobeli në Letërsi për Handke, akt i rëndë
Çmimi Nobel për Letërsi, e dhënë për shkrimtarin Peter Handke, ka shkaktuar mjaft polemika. Shkrimtarë mes të cilëve Salman Rushdie, Hari Kunzuru dhe Slavoj Zizek, thonë se laureati i Nobelit 2019, kombinon mprehtësinë e madhe me një verbëri shokuese etike. Në Shqipëri, Akademia e Shkencave me anën e një letëre drejtuar Akademisë së Shkencave në Suedi, thotë se ky është një akti i rëndë i dhunimit të vlerave njerëzore.
“Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë paraqet mospajtimin dhe indinjatën e saj, pasi në vlerësimin tonë ky është një akt i rëndë i dhunimit të vlerave njerëzore”. Akademia e Shkencave e Shqipërisë, thotë se prej vitesh i është shmangur interpretimeve për mosdhënien e meritur të këtij çmimi, shkrimtarit Ismail Kadare. “Duke qenë prej shumë vitesh propozuese ngulmuese e kandidaturës së shkrimtarit shqiptar me reputacion të gjithëvlerësuar botëror Ismail Kadare, Akademia e Shkencave e Shqipërisë u është shmangur, edhe pse me mundim, interpretimeve të kësaj jurie, duke mos dashur të gjykohet si palë e cenuar”.
Sipas Akademisë, laureimi i sivjetëm, që me të drejtë ka krijuar një gjendje shqetësimi gjerësisht në Europë e në Botë, e ka detyruara të largohet nga mirësjellja formale dhe të shprëhe kontestimin publik, që u bashkohet shumë kontestimeve të tjera. “Akademia motër Suedeze e Shkencave, në raste të mëparshme të vendimeve të diskutueshme të jurive të saj, me të drejtë ka lënë të kuptohet se është në parimet e saj që Nobeli i letërsisë është çmim talenti dhe qytetarie. Dhënia e një çmimi të tillë mund të arsyetohet me faktin se ai i referohet vetëm kontributit të shkrimtarit në letërsinë botërore, por në të njëjtën kohë jemi të vetëdijshëm edhe për peshën politike që mbart çmimi Nobel. Këtë vit ne jemi të detyruar të shprehim qëndrimin tonë, sepse kandidati i laureuar e implikon rëndë këtë parimësi, duke e paraqitur jurinë e këtij çmimi dinjitoz në standarde të dyfishta dhe shpërfillëse ndaj dukurive më të refuzuara europiane, si hate speech, përkrahja e krimeve kolektive, mbështetja publike e urrejtjes kombëtare, gjuhësore, fetare, racore, gjinore e kulturore, me shkelje të duksme të kodit të etikës. E njëjta Akademi që akordon vit për vit çmimin Nobel të Paqes nuk mund t’i lejojë vetes të inkurajojë me Nobelin e Letërsisë urrejtjen dhe konfliktin”.
Akademia e Shkencave thotë se nuk vlerën e veprës letrare të fituesit të Nobelit të sivjetëm por thotë se i dëshpëron braktisja e parimësisë në gjykim nga juria e këtij çmimi, duke mbyllur sytë para inkurajimit të hapur që ai i ofroi makinerisë së urrejtjes etnike ndaj shqiptarëve të frymëzuar prej një njeriu të dënuar për krime të rënda kundër Njerëzimit nga Gjykata Ndërkombëtare e Hagës. Ndaj pyetja që ngre Akademia është është: A mund të besohet më kjo “parimësi”? “Prej kohësh janë paraqitur dyshime për moralin e Nobelit në Letërsi. Ka ndodhur që juria e këtij çmimi të lartë ka konsideruar edhe opinionet; ka ndodhur edhe e kundërta, që, në emër të idealeve, ideologjive, qendrimeve vetjake politike, të bëhet para-përzgjedhje, duke përjashtuar edhe kryemjeshtër të artit të fjalës. Siç ka ndodhur që talente të jashtëzakonshëm në letërsi të rezultojnë, shumë kohë pas shpalljes fitues, që kanë pasur implikime okulte në jetën shoqërore. Por nuk ka ndodhur ndonjëherë që frymëzuesit e ideologjisë primitive të urrejtjes dhe armiqësisë etnike të laureohen duke ua amnistuar përgjegjësitë e tyre të mirënjohura si famëkeqe prej kohësh botërisht”, sqaron Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë.
