Berisha: Nano pinte uiski me Millosheviçin, kurse Rama kërkoi përçarjen e Kosovës

Ai pohoi se Rama tentoi të përçante Kosovën gjatë kohës kur erdhi në pushtet. Nga ana tjetër ai pohoi se Rama nuk ka asnjë interes kombëtar dhe Kosovën nuk e ka çështje politike të tijën.

INERVISTA E PLOTE
Zoti Berisha si i vlerësoni marrëdhëniet Kosovë-Shqipëri këto ditë?
SALI BERISHA: Këto ditë, ose këto kohë më shumë se ditë, marrëdhëniet zyrtare Tiranë-Prishtinë përballen me një problematikë të krijuar kryekëput nga Tirana zyrtare, e cila në histori, nga viti 1941 e deri sot, periudhat më të shumta i ka të tradhëtisë kombëtare ndaj Kosovës, dhe më të shkurtra i ka të interesit kombëtar. Marrëdhëniet e krijuara këto kohë, që nuk janë vetëm të këtyre kohëve, që kanë filluar me ardhjen në pushtet të Edi Ramës, janë trashëgimi e grupit të Ramës nga etërit e tyre. Pse e them këtë? Ishte akt shumë i rëndë dhe nuk u vlerësua aq sa duhet, ndofta as në Kosovë se në Shqipëri jo e jo, vizita e tij e parë e rrufeshme në Prishtinë, fjala e tij në parlament që detyroi deputetë të LDK të dalin nga parlamenti. Në një akt shumë të rëndë por plotësisht të imponuar..

Gjithsesi LDK ishte në opozitë..
SALI BERISHA: LDK në vitin 2013 braktisi parlamentin për shkak se ai (Rama) si kryeministër, në ditën e tij të parë dhe pa bërë betimin tek presidenti Republikës, pa marrë votbesimin vrapoi me një vrull për të cilin s’mund ta qortosh, me një padurim për t’u paraqitur edhe para publikut të Kosovës si kryeministër i Shqipërisë por vrapoi me flamurin e përçarjes së plotë të Kosovës, me flamurin e një fraksioni të vogël në Kosovë, që mohon veprën e pavdekshme të Rugovës, dhe të njëjtën gjë bëri ky duke menduar se në këtë mënyrë do mund të rishkruante historinë dhe duke vazhduar kështu në vazhdën tërësisht të etërve të tyre.

Megjithatë në këtë vizitë a shihej një rendje që të merrte simpatinë e kosovarëve pikërisht me kësilloj veprimesh që ende pa bërë betimin në Shqipëri të vinte të mbante fjalim në Kosovë?
SALI BERISHA: Absolutisht, në këtë aspekt ishte veprim për t’u përshëndetur, se pavarësisht se nuk kishte bërë betimin i tregoi qytetarëve të Kosovës ndjenjat vllazërore që ushqen ndaj tyre por ai erdhi me flamurin e përçarjes, flamur të cilin e kanë mbajtur për 50 vite me radhë drejtuesit e PPSH, paraardhësit e Edi Ramës. Duhet të theksoj se ata kanë mbajtur flamurin e tradhëtisë kombëtare. Që në themelim e deri në fund, Kosova ka qënë e tradhëtuara e madhe e udhëheqjes politike shqiptare.

Po vazhdon kjo tradhëti edhe me socialistët?…
SALI BERISHA: Jo, është një situatë tjetër tani. Tani Kosova është shtet i pavarur, ka institucionet e veta të pavarura dhe atë që i ka bërë Kosovës udhëheqja politike e Shqipërisë, që nga themelimi i saj, e themeluar dhe drejtuar nga Dushan Mugosha…. Njerëzit e kanë të vështirë ta shohin historinë drejt në sy por Enver Hoxha nuk u emërua sekretar i parë në atë mbledhje. Atij ju dhanë çelësat e financave. PKSH-në e mori në drejtim Mugosha, pra e udhëhoqi një serb. Natyrisht këtu ka dy anë; e udhëhoqi drejt Luftës, dhe kjo ishte anë pozitive nuk mund ta injorojmë, por e udhëhoqi drejt vendosjes së saj në funksion të plotë të interesave serbe dhe kundërshtim të interesit kombëtar. Dhe kjo faktohet shumë thjesht. Në shtator të 1943 u mblodhën palët që luftonin, Fronti Nacional-Clirimtar dhe Balli Kombëtar, në një fshat këtu afër Tiranës, në Mukje, një konferëncë që ndofta pas Lidhjes së Prizrenit dhe Kongresit të Manastririt është një akt tjetër madhor i bashkimit kombëtar. Aty nuk pati përfaqësues të Lëvizjes Clirimtare të Kosovës, sepse LCK në atë periudhë kishte problematikën e vet por ajo konferencë firmosi një dokument, në të cilin përcaktohej zgjidhja e çështjes kombëtare në kuadrin e Shqipërisë etnike, çka do të thoshte se shqiptarët duhet të luftonin kundër okupatorit nazifashist, por shqiptarët do luftonin së bashku në të gjitha trevat ku ishin, bashkë me Kosovën. Ndërkohë që Enver Hoxha kishte dërguar njerëzit e vet, shqiptarë nga Kosova në tërësinë e tyre, për të luftuar nën autoritetin e një formacioni që s’ekzistonte më si formacion zyrtar. Nuk kishte më Federatë Jugosllave në atë periudhë. Federata ishte inekzistente, madje nuk ishte shpallur akoma nga Tito. Kur ky, në vend se të ndihmonte në ngritjen e njësive partizane të Kosovës, të pavarura nga njësitë serbe, dërgoi emisarët e vet për të ngritur njësitë luftarake partizane në Kosovë nën autoritetin e Partisë Komuniste të Serbisë, madje për ta plotësuar këtë kuadër futi dhe Tropojën dhe një pjesë të Shqipërisë së Veriut nën ombrellën e Kosmetit, që ishte shtabi nacional-çlirimtar i Kosovës. Pra ky ishte një akt i madh tradhëtie kombëtare. Konferenca e Mukjes është pregatitur fund e krye nga këshilltarët dhe misionarët anglez, dhe absolutisht me një qëllim jashtëzakonisht pozitiv për Shqipërinë. Një javë mbrapa është grisur dokumenti me urdhër të Dushanit. Natyrisht këtu, përveç urdhërit të prerë të Dushanit për të grisur atë dokument, ishte dhe interesi personal i Hoxhës sepse konferenca, përfaqësuesit e Enver Hoxhës firmosën njësitë partizane që do të komandoheshin nga një tribun legjendar siç ishte Abaz Kupi dhe komiteti shpëtimit kombëtar do të kryesohej nga një intelektual i shquar, drejtues kryesor i Ballit Kombëtar, Hasan Dosti. Pra, duke mos dashur të ndaj dhe pushtetin, kjo i leverdisi duke hedhur në kosh marrëveshjen. Në fund të vitit, dhjetor të 1943 u firmos marrëveshja e Bujanit, në të cilën kanë firmosur dhe serbët. Cila ishte marrëveshja e Bujanit? Marrëveshja ishte identike me rezolutën e OKB që do të votohej dhjetëra vite më vonë, që i njihte popullit të Kosovës të drejtën për vetvendosje. E drejta e vetvendosjes ishte e sanksionuar edhe në Kartën e Atlantikut të aleatëve. Menjëherë mbrapa, marrëveshja e Bujanit u shkelmua nga Hoxha dhe nga Partia Komuniste Serbe. PKS mbajti një qëndrim më dinak sepse kërkonte të përdorte atë marrëveshje, jo ti jepte pavarësi Kosovës por të përfshinte Shqipërinë dhe të krijonte një republikë të 7-të jugosllave. Dhe këtu është deklarata e Titos e vitit 46 që thotë se territoret shqiptare të ish Jugosllavisë do ti aneksohen Shqipërisë. Pra Titoja po krijonte Shqipërinë etnike nën pushtimin jugosllav, serb, për të cilën Tirana zyrtare ishte 100% dakort.

Dhe çfarë e ndaloi?
SALI BERISHA: E ndaloi Stalini, për rivalitetin dhe kundërshtitë që pati me Titon. Faktikisht Hoxha, në kundërshtim dhe në të kundërt me atë që kanë thënë tekstet e historisë, jo që nuk pengoi divizionet e Titos të vinin në Shqipëri por firmosi që divizionet e Titos të vinin në Shqipëri. Firmosi bashkimin doganor, bashkimin monetar dhe në fund, ekziston letra ku i thotë kërko ti që të bashkohet Shqipëria se po ta kërkoj unë nuk bëhet kaq e rëndësishme në botë sa po të kërkojë vet Marshalli që Shqipëria të bashkohet me ish Jugosllavinë. Kështuqë në tërësinë e vet, historiku i Tiranës zyrtare është historiku i tradhëtisë kombetare në dekada. Pas rënies së perdes së hekurt kjo histori ndryshoi në mënyrë thelbësore. Por, nëse PKSH u themelua nga Mugosha dhe serbët shfrytëzuan mandatin e Kominternit për të realizuar qëllimet e tyre ndaj shqiptarëve, themelimi i Partisë Demokratike të Shqipërisë vendosi si çështje kryesore, si yll polar të saj çështjen kombëtare. Ndërkohë ishte themeluar edhe në Kosovë partia e parë antikomuniste në Ballkanin e diktaturave komuniste, që ishte LDK dhe ndryshoi në mënyrë thelbësore politika e Tiranës zyrtare ndaj Kosovës.

A po mundohet Serbia sërish dinake duke tentuar që ta përdorë Shqipërinë që të fillojë negociatat përmes Shqipërisë për Kosovën?
SALI BERISHA: Plotësisht e vërtet. Jo tani, por që në 2005-2006-2007 Serbia direkt haptaz dhe me kanale të tjera ka bërë përpjekje të mëdha që dialogun ta vendosë me Tiranën dhe jo e Prishtinën. Ofertat që ne të ulemi qoftë dhe me një retreat 48 orëshe dhe të zgjidhim çdo gjë, ishin të përsëritura. Direkt nga udhëheqja e Beogradit… Kjo ka qënë një tezë e tyre; që ne mund ta zgjidhim shumë mirë bashkë çështjen e Kosovës. Natyrisht refuzimi ishte kategorik. Dhe unë kam punuar që marrëdhëniet midis Tiranës dhe Beogradit të zhvillohen. Eshtë e domosdoshme që të punosh për zhvillimin e marrëdhënieve normale me fqinjët dhe vendet përreth por me kushtin e vetëm që asnjë diskutim me Tiranën zyrtare për Kosovën nuk mund të bëhet. Në kuadrin e këtyre përpjekjeve unë kam ftuar Tadiç të vinte në Tiranë, e ka pranuar ftesën, do vinte, u caktua dhe koha por i ndodhën disa probleme që e penguan të vinte ndonëse ai për takim multilateral kishte ardhur më parë në Tiranë. Kam pritur ministrin e jashtëm Merkiç dhe e ka patur të qartë që në zyrën time për Kosovën nuk diskutohet, dhe i ka qëndruar plotësisht. Kemi diskutuar probleme për çdo gjë përveçse për Kosovën, asnjë fjalë për të.

Pse kjo tendencë e Serbisë që të diskutohet me Shqipërinë për Kosovën?
SALI BERISHA: Sigurisht, çfaktorizimi i Kosovës i jep asaj një peshë shumë të madhe edhe ndërkombëtare sepse të çfaktorizosh Kosovën do të thotë që edhe bota, edhe ato vende që e kanë njohur do të ridimensionojnë qëndrimin e tyre ndaj Kosovës. Nuk është më Kosova ajo për të cilën ne kemi menduar për pavarësinë e saj dhe e kemi mbështetur, por është një faktor më i vogël për të cilën Tirana mund të vendosi. Dhe kjo është shumë e gabuar!

Mendoni se ka rënë Rama në këtë kurth?
SALI BERISHA: Edi Rama nuk ka interes kombëtar. Edi Rama është i zhveshur ndaj çdo interesi kombëtar. Edi Rama ka qënë kryetar bashkie kur ka dekoruar Bregoviçin dhe i ka dhënë, i ka vendosur në gjoks çelësin e artë të Tiranës. Mendoi kush se e ka bërë pa qëllim? Absolutisht. Madje do ta tregonte për burrëri dhe heroizëm në vizitën e fundit se kur ja dha çelësin sa gjë e madhe ishte ajo. Cfarë gjë e madhe është të nderosh një të këngëtar të xhelatëve të shqiptarëve në Kosovë? Cfarë merite paska këtu? Ai, po qe se do të kuantifikohet në material veprimi i tij amoral, ai do të ishte i barabartë me njerëz që kanë kryer krime lufte. Rama nuk është budalla. Ai ka probleme psikike të sigurta por budalla nuk është. Mendon kush se e zgjodhi rastësiht Ivo Andriçin për ta cituar, i cili është një nobelist kriminel. Gjëja më e madhe që mund të bënin artistët dhe shkrimtarët shqiptar do ishte të çonin në komitetin nobël, të çonin dokumentacionin, të paktën për vetdije, se i ka dhënë çmimin një krimineli, që për shqiptarët është një doktrinarët më të rrezikshëm sepse është recent, sepse është nobelist, sepse ka qënë me peshë në mendimin serb. Dhe e zgjodhi kot Rama mendoni ju? Këto janë veprime të cilat Rama i bën vetëm për të treguar se shumëzon me zero Kosovën dhe interesin kombëtar. Ndaj dhe ata të cilët e marrin Ramën për hero..
As vet nuk do ai. Ai madje ai çuditet kur të tjerët mund ti thurin lavde. Një njëri që bën këto veprime nuk do. Të paktën ai tregon si është.

Të paktën foli për Kosovën..apo në emër të Kosovës, kjo është dilemë.
SALI BERISHA: E para njëherë, ai foli aty në emër të Kosovës. Nuk po them herën e parë. Herën e parë absolutisht, dhe e kam dënuar qëndrimin e Vuçiç..Natyrisht të jem i hapur, jam çuditur me jehonën folflorike që pati tek shqiptarët kërkesa e Ramës që Serbia të njohë Kosovën, sepse atë kërkesë Serbisë ja kishin paraqitur qindra herë qindra zyrtarë të të gjitha atyre vendeve që kanë njohur Kosovën, dhe në mënyrë të veçantë përfaqsuesit e fuqive të mëdha dhe është jashtë çdo lloj imagjinate që përfaqësuesi i Shqipërisë të mos mund të thoshte një gjë të tillë, por që e tha bëri mirë, kurse herën e dytë ai shkoi i tëri sikur për të dëshmuar që ai është i mandatuari i shqiptarëve kudo që janë në një kohë që ai nuk përfaqëson interesin e tyre, sepse interesi kombëtar është një dhe i pandarë. Cfarë bën ai? A kontribon Edi Rama procesit të normalizimit të marrëdhënieve Prishtinë -Beograd dhe marrëveshjeve të formosura që nuk zbatohen nga pala serbe? Zero, përkundrazi, e bën më hezitante palën serbe…

A gjen shpresë pala serbe te ajo kauza tyre që të hapë bisedime me Shqipërinë duke folur Rama në emër të Kosovës?
SALI BERISHA: Asgjë ska të pamundur në politikë. Politika është arti i të vështirës, i të pamundurës. Në këtë kontekst ata edhe mund të shpresojnë por ata dhe Edi Rama do dështojnë…

A ka shpresë Edi Rama?
SALI BERISHA: Padiskutim. Nuk mund të firmoste Edi Rama kurrë një dokument, i cili ishte trilateral, si një dokument të dyanshëm bilateral. Po i lë ato çka tha, fjalët. Spo merrem me to. Po dokumeti, i cili përfshinte projekte, rrugë e hekurudha që kalonin në Prizren, Pejë, Prishtinë etj, si mund të firmosej me Beogradin kështu? Edi Rama di shumë mirë por e bën me qëllim për t’u paraqitur si patroni i shqiptarëve dhe në këtë rast si interlokutor i vetëm i Beogradit. Ai ishte një akt shumë i rëndë. Shqipëria nuk ka ndonjë kufi me Serbinë. Të jemi realistë, problemet e Shqipërisë dhe të shqipatarëve me Serbinë janë ato të Kosovës. Atëherë ky, del tani dhe na firmos marrëveshje për një shtet i cili është në konsolidim e sipër të pavarësisë, por në asnjë lloj rrethane, në asnjë lloj ligji e të drejte ajo marrëveshje nuk mund të firmosej dhe nëse ka, nuk besoj, faktorë ndërkombëtar që inkurajojnë këtë, ata kontribojnë në destabilizimin e rajonit. Nuk besoj të ketë e them, sepse marrëveshjet që ndërmjetëson Brukseli janë të një rëndësie shumë kryesore për rajonin, janë të një rëndësie përcaktuese për të ardhmen e paqes apo të luftës në rajon. Dhe Edi Rama nuk duhet të lozi me këto.

Ka rrëzik që nga këtu marrëveshjet të destabilizohen?
SALI BERISHA: Jo po, o do zgjidhen problemet me negociata dhe me paqe ose do vi një moment që do zgjidhen me luftë se të pazgjidhura përjetësisht nuk mund të mbeten çështjt. Rëndësia e marrëveshjeve të Brukselit është jetike për Shqipërinë dhe shqiptarët, këto marrëveshje janë plotësisht në avantazhin e tyre. Natyrisht nuk them këtu që s’duhet patur vëmëndje e madhe në klauzolat e tyre por në tërësi këto janë marrëveshje të cilat normalizojnë marrëdhëniet e Kosovës me Serbinë dhe prodhojnë paqe e stabilitet në rajon

Edhe pa u implementuar…?
SALI BERISHA: Marrëveshje janë firmosur shumë, dhe do firmosen marrëveshje, kryesore është implementimi, zbatimi tyre. Atëherë kjo është çështja më delikate, ky është momenti më delikat. Këtu Shqipëria nuk mund të bëj as dhe një çerek hapi pa kërkesë të autoriteteve të Kosovës. Këto janë hapa që trashëgimia e PPSH dhe e kësaj partie është problematike. Fatos Nano takonte Millosheviçin. Mund ta takonte në vlerësimin tim vetëm në një rrethanë; kur këtë t’a kërkonin autoritetet e Kosovës përndryshe asgjë nuk shërben. Ndonëse ç’është e vërteta nuk firmosi gjë. Kthyen një shishe uiski të dy në 90 min takim…

Megjithatë disa subjekte politike kanë marrëdhënie të jashtëzakonshme me Edi Ramën. Flas për Partinë Demokratike të Kosovës.
SALI BERISHA: Marrëdhëniet midis partive janë gjë normale dhe unë jam i bindur se Partia Demokratike e Kosovës, që është sot parti në pushtet, që ka presidentin, ka ministrinë e jashtme etj, është partia kryesore, kjo nuk mund të pajtohet kurrësesi me këto qëndrime..

Ministri jashtëm Hoxhaj i kundërshtoi, foli në emrë të qeverisë së Kosovës ..
SALI BERISHA: Ja panë me të rëndë mediat por ai kishte shumë të drejtë. Deklarata e tij ishte një deklaratë inextremis sepse nëse ti kryen veprime pa asnjë lloj ujdie me përfaqësuesit e Kosovës, dhe veprime që implikojnë direkt Kosovën, për llogari të kujt e bën ti këtë? E bën për llogari të Shqipërisë? Jo. Shqipëria dhe shqiptarët në këtë rast kanë një dhe vetëm një interes; atë që ka Kosova. Sot për sot, krahas procesit të integrimit interesi më madhor i shqiptarëve janë marrëveshjet me Serbinë dhe zbatimi i tyre. Po e marrim në një formë tjetër. Dikush mund të thotë është bashkimi kombëtar. Nuk jam kundër, nuk them jo. Por bashkimi kombëtar, bashkimi dy shteteve të pavarura të konsoliduara në dakortësi me komunitetin ndërkombëtar. Cdo variant tjetër i pretenduar për të ecur drejt bashkimit kombëtar është absolutisht variant që i intereson shumë Beogradit.

Betimi i luftëtarit të UCK ka qënë bashkimi me Shqipërinë
SALI BERISHA: Cdo luftëtar që ka vdekur për liritë ka vdekur për bashkim kombëtar. Kudo. Kjo është e pamohueshme dhe ky amanet, kjo trashëgimi nuk mund të tjetërsohet dhe nuk ka ideal më sublim, më të lartë, më suprem se sa ideali i bashkimit kombëtar. Si do ndodhë, çfarë duhet bërë?

Së pari njëherë duhet të njohim të vërtetat që 50 vite ndasi, me një kufi me tela me gjëmba, kanë krijuar një mur të padiskutueshëm, akull në të dy anët e kombit. Unë i kam sot të freskëta ditët, kur përpjekjet e mia për Kosovën ngjallnin në Shqipëri reagime të forta kundra meje. Unë jam realist dhe duhet të shoh historinë siç është. Por erdhi një moment, dhe ky moment ndodhi në kohën e fatkeqësisë së Kosovës, kur në Shqipëri erdhën 800 mijë të ardhur nga Kosova atëherë shqiptarët realizuan se cilat janë detyrat e gjakut, detyrat e vëllait. Dhe i bënë. Unë kam shëtitur çdo cep të Shqipërisë për të takuar të ardhurit nga Kosova …

Po heziton ti quash kosovarë?
SALI BERISHA: Refugjatë spo i them…Dhe, në atë fatkeqësi kombëtare aty kam parë dhe një mrekulli kombëtare sepse u ndërgjegjësuan masivisht shqiptarët se kanë një vëlla, kanë një motër dhe që është e tyre, dhe që janë një. Dhe kjo pati një rëndësi shumë të madhe. Ndarje të tjera janë të shumta. Infrastruktura mizerabël, e ngelur si në vitet 40. Përsëri duhet të themi që gjuha u unifikua por u unifikua nën presion dhe në një akt padrejtësie historike që edhe sot nuk marrin përsipër ta korrigjojnë..

Duhet korrigjuar?
SALI BERISHA: Padyshim duhet korrigjuar. Këto ditë jemi në ditët e gjuhës, ditët e kongresit të Manastirit. Nëse ka një rrezik madhor kombi ajo është gjuha. Se po u vu në rrezik gjuha, u vu në rrezik kombi, identiteti, kultura. Cfarë ndodh sot? Ke një krah që vrapon me flamurin e gegnishtes, ke krahun tjetër që i qëndron fanatik standartit që ja imponoi Enver Hoxha dhe faktikisht standarti po shket çdo ditë e më shumë. Ata të cilët po i largohen standartit bëjn ënjë gabim fatal sepse standarti nuk është për t’u zhdukur, standarti është për t’u amenduar, për tu përmirësuar. Se nuk është zgjidhje të ecim drejt gegnishtes së pastër, dhe nuk ka qënë ky standarti. Ajo që quhej Komisi nuk zgjodhi as Shkodrën, as Vlorën, nuk zgjodhi as Prishtinën por zgjodhi Elbasanin. Pra, faktikisht këtë që po bëjnë disa të ngutur, shumë të ngutur, dhe mendoj që me shumë lehtësi po e marrin duke mos menduar dëmin që i krijojnë kombit. E dyta, këta të cilët kanë shkruajtur vëllime të tëra “rorftë standarti, lavdi standarti” tani nuk mund të shkelin mbi veprat e tyre. Janë gjuhëtarë, janë studiues dhe kanë shumë gabim, kanë përgjegjësi shumë të rëndë. Eshtë e domosdoshme që të ulen mëndjet e letrave, të gjuhës dhe të amendojnë standartin. Eshtë fakt i pamohueshëm që delegacionit të Kosovës i është imponuar standarti në Tiranë në mënyra nga më të pandershmet dhe jam një nga njerëzit që e ndiqja me shumë interes sado që mjek por gjuhën e ndiqja..

Megjithatë cilat janë gjërat e tjera të mëdha që i ndajnë shqiptarët. Së fundmi ka filluar të qarkullojë ideja e kombit kosovar..
SALI BERISHA: Eshtë një marrëzi, një trashëgimi e kohës së Titos. Pse e them unë këtë.. Tito dhe grupi kroato-slloven i udhëheqjes politike jugosllave, ata ishin magjistarë për të nxjerrë nga librat dhe doktrinat e shkuara të gjitha llojet e koncepteve në ish Jugosllavi, për të krijuar nocione, fiktivitete, fallsitete. Mbajti nja 18 vjet Xhemal Biediçin deri sa i futi një bombë në aeroplan a se çi ndodhi, vetëm e vetëm se i duhej kombi myslyman. Tani, këta që pretendojnë për komb kosovar këta janë fund e krye gjak titist jugosllav. Kudo që të jenë.

Si rrodhën reagimet për kombin kosovar. janë pikërisht post reagime të atyre deklaratavë që i bëri Rama në Beograd..
SALI BERISHA: Nuk mund të marr unë etalon për çështjen kombëtare as Edi Ramën, as ata që reagojnë. Se mos harro se edhe reagimet e këtyre që shkojnë në këtë drejtim ka dejza të Ramës. Si mund të flasësh për komb kosovar kur dihej që kjo është një përpjekje e vjetër e Titos. Këta çfarë bëjnë? Këta nxjerrin nga sirtaret teori të tilla të ndryshkura, të pavlerë dhe e bëjnë absolutisht e tërësisht për konfortabilitet personal, për të mos thënë për qëllime antikombëtare. Ajo s’mund të krijohet. Ajo është një përpjekje e don kishotëve me mullinjtë e erës. S’mund të krijohet komb kosovar.

Kaq egër ka reaguar dhe Edi Rama…
SALI BERISHA: Edi Rama ska interes kombëtar. Problemi është se ky është një nocion që nuk mund të ekzistojë. Ka një komb shqiptar. Po të lexosh, është shumë interesant se si udhëtarë, konsuj, anglez apo të tjerë të fundit të viteve 700 e fillim viteve 800 pyesin tjetrin në rajon se çfarë je ti, disa thoshin jam i kësaj kishe apo i asaj kishe, kurse shqiptarët thoshin unë jam shqiptar. Po pse je shqiptar? Jam shqiptar se flasim shqip. Ndaj fola për gjuhën. Ajo që ndodh me gjuhën është rrezik i vërtetë kombëtar. Nuk duhet kurrësesi që ne të pranojmë një gjë të tillë. E dini çmë tha një mik i imi akademik nga Kosova? Erdhën tha një ditë në akademi tre përfaqësues të Shqipërisë. Të tre kundër, për asnjë lloj ndryshimi dhe ishin të tre nga Shkodra tha. I thashë se të tre mbrojnë ato që kanë shkruajtur për standartin, me mijëra e qindra faqe dhe tani ata, kur mendojnë se duhet të preket standarti, shohin faqet e librave të tyre. Po ky është gabim, standart i imponuar. Standarti duhet të ndryshojë, të pasurohet, duhet të hapet se përndryshe standarti do shkojë drejt zhdukjes.

Duhet të hapen edge tregjet. Nik ka bashkim të mirëfilltë të tregjeve Kosovë-Shqipëri.
SALI BERISHA: Jo nuk ka, jam dakort me ju. Se ky (Rama) është njëri që punon me fasada. Ky u zotua se do punojë me vendosmëri por faktikisht nuk u bë gjë. Ne pregatitëm një skemë për doganat, morëm modelin slloveni – austri, modelin e brendshëm të BE, këta filluan me zotim për këtë por shoh që nuk po lëviz asgjë. Edhe një herë them se kjo qeveri, Tirana është problematike në raport me çështjen kombëtare, me interesin kombëtar.

Cfarë ndodhi realisht me çështjen e shumë përfolur të portit të Shëngjinit?
SALI BERISHA: Realisht asgjë nuk ndodhi përveç idesë së ekspertëve më të mirë se ai nuk është një port fizibël. Ai që pregatiti një farë maketi, ai nuk e çoi përpara. Po të shkosh në Shëngjin ti do shohësh një gjë shumë të ngushtë. A mund të bëhët? Mund të bëhet por do investime të mëdha se port mund të bësh kudo. Edhe malin apo fushëm mund ta çash e të bësh port. Në këtë drejtim është jashtëzakonisht e vështirë të mendohej se do mund ti afrohej Shëngjini Durrësit. Përsëri është port i kufizuar.

Megjithatë është parë si një lloj tërheqjeje nga ajo fjalë e juaja…
SALI BERISHA: Asnjë lloj tërheqjeje. Kategorikisht. Por po të garantoj se nuk ka patur asgjë reale as nga autoritetet e Kosovës. Sepse për ta bërë atë port ai është një investim shumë i madh. Unë, gjatë viteve në qeveri jam marrë jo pak me problemin e porteve. Shumë më fizibël dilte ndërtimi i një porti mbi Durrësin.

Po flisni për Porto Romanon?
SALI BERISHA: Jo, Porto Romano është port energitik. Por edhe Durrësi ka kufizime. Po të shkosh në Durrës e sheh që sado që t’a zgjerosh, Durrësi është i mbyllur nga qyteti. Dhe e vërteta është që Deutche Bank dhe grupe të tjera kishin parashikuar të ndërtonin një port krejtësisht të ri mbi Porto Romanon ku do ti jepnin formë tokës dhe zonës në formën e portit. Ky ishte për prespektivën. Sikundër nuk ka dyshim që porti natyral i Shqipërisë është Vlora, sepse aty janë ujërat më të thella. Dhe aty u bë një projekt për ndërtimin e një porti gjigand. Ra kriza financiare dhe ra edhe projekti. Por në vlerësimin tim nuk ka asnjë interes përqëndrimi i Kosovës në Shëngjin.
Do shumë shumë investim.

Kush duhet ti prijë procesit të pajtimit shqiptaro-serb?
SALI BERISHA: Porcesi i pajtimit shqiptaro-serb nuk po them se është një proçes i vdekur por është një proçes jashtëzakonisht problematik, sepse ne shumë herë marrim modelin franko-gjerman. Modeli franko-gjerman ishte model i diktuar forcërisht nga superfuqia e botës, SHBA-të. Dhe këtë e thonë vetë francezët dhe vet gjermanët.

Edhe Ali Ahmeti e thotë këtë. Në intervistën e transmetuar të enjten thotë se duhet patur parasysh modeli gjerman -francez. Megjithatë pretendime territoriale Franca nuk ka patur ndaj Gjermanisë.
SALI BERISHA: Problemi është këtu. Ne na pëlqen ky model, por ai është model i diktuar. Dhe kur dëgjoj francezët ose gjermanët që ne themi të ecim në atë model, ata nën zë qeshin. Po a duhet hequr dorë nga pajtimi? Jo nuk duhet hequr dore. Nuk di deri sot që serbët të kenë kërkuar ndjesë. Cfarë kanë kryer në 80 vite a më shumë në Kosovë…Se ne kemi në memorien tonë luftën e viteve 98-99 por ajo e viteve 45-47 ka patur katër herë më shumë viktima në Kosovë. Nëse në këtë numërohen 10-12 mijë, në atë tjetrën numërohen të paktën 50 mijë. Vetëm masakra e Tivarit numëron rreth 6 mijë. Harrova të theksoj se brigadat shqiptare që erdhën gjoja për të çliruar Kosovën faktikisht ndihmuan në mënyrën më të paimagjinueshme instalimin me dhunë të regjimit serb në Kosovë. Pra, a ka ndërmënd Serbia të kërkojë ndjesë për këto? Unë nuk besoj se do ta bëj një gjë të tillë. Serbia ka zgjedhur në mënyrë cinike dhe amorale të bëj viktimën. Nëse vë re takimet e Ramës me Vuçiç, Vuçiç në çdo fjali përpiqet të duhet si viktima e konfliktit, si i lënduari i konfliktit shqiptaro-serb ndërkohë që është xhelati dhe agresori i vërtet i shqiptarëve.

A duhet të ketë pajtim pa kërkuar falje?
SALI BERISHA: Unë nuk mund të konceptoj se mund të ketë pajtim pa kërkim falje. Para shumë vitesh bëri një gjysëm hapi përpara pastaj u tërhoq. Po ta dëgjosh tani, Kosova është zemra e Serbisë thonë përsëri. Pra, është shumë e vështirë të imagjinosh që serbët të kërkojnë falje. Po midis Nikoliçit sot dhe Pashiqit dikur, përveç ndryshimit se ai ishte një politikan i papërsëritshëm kurse ky është thjesht një radikat i papërsëritshëm, nuk ka ndonjë dallim të madh në qëndrimet dhe konceptet e tyre për Serbinë. Të dy atë qëndrim kanë.

Jeni ju zoti Berisha ideatori i rrugës së kombit?
SALI BERISHA: Ideatori i rrugës së kombit është kjo. E kemi shpallur në 96’ një takim në Kukës. E ka marrë mbrapa Pandeli Majko, i cili si iluministt që është vuri taksën e rrugës së kombit. E përshëndetëm, mirëpo pasi vendosi taksën futi një brigadë të xhenios e cila vetëm sa prishi punë në atë segment që bëri dhe nuk bëri asgjë. Pastaj erdhëm ne në pushtet. Sigurisht ai ishte projekti më kryesor që u bë.

Me cilin nga liderët kosovarë keni marrëdhënie më të afërta?
SALI BERISHA: Unë kam marrëdhënie normale me të gjithë, pavarësisht se cili është qëndrimi i tyre. Natyrisht unë kam patur, se mohoj, në mënyrë të padiskutueshme trashëgimia ime ishte marrëdhënia me LDK, me presidentin Rugova dhe në atë kohë kishte vetëm disa parti siç ishte Partia Demokristiane apo Partia e Adem Demaçit dhe me ta kisha marrëdhënie shumë të mira, por natyrisht marrëdhënie kryesore kisha me presidentin Rugova.

Vazhdoni të keni marrëdhënie të mira me Isa Mustafën?
SALI BERISHA: Mendoj se shumë të mira i kam.

Të falsim pak për qevrisjen e Ramës. Ka diçka të mirë në qeverisje, një, sipas vlerësimit tuaj.
SALI BERISHA: Sipas vlerësimit tim kjo qeverisje i ka bërë dëme të pallogaritshme Shqipërisë, në të gjitha aspektet. Ne për fat të keq shumë gjëra jemi të detyruar ti mësojmë në fatkeqësi, dhe kjo është shumë e hidhur. Diktatura patën të gjitha vendet ish komuniste, të shkallëve të ndryshme, por atë që i bëri Shqipërisë diktatura, nuk ja u bënë të gjitha diktaturat të marra së bashku vendeve të tjera. Po i lëmë të burgosurit, të pushkatuarit, të internuarit, çfarë ndodhi në vitin 90 kur u hapën kufinjtë? 25% e kombit u derdh në det ose u largua. Pse ndodhi kjo? Vendi arrirti buzë varrit, buzë ekzistencës, e tëra kjo ishte një rrënim i tillë i jetës, i tillë ishte sistemi skllavo pronar i vendosur në të gjithë Shqipërinë rurale saqë ata rendën për të shpëtuar frymën. Po marrim këtë qeveri sot. Se unë jam kundërshtar i saj, dhe dëgjuesi natyrisht duhet të ketë rezervat e tij kur unë flas për të. Por ka një tregues përsëri dhe ky është eksodi. Në vitet 2011-2012 pas heqjes së vizave janë të regjistruar nga zyra federale e azilkërkuesve 432 shqiptarë nga Shqipëria. Janë regjistruar jo këtë shtator por shtatorin që shkoi, 8300 në një muaj të vetëm. Shqiptarët janë të dytët pas sirianëve për azilin, lënë mbrapa dhe afganët. Janë larguar gjatë dy viteve mbi 100 mijë njerëz por kësaj here jo më njerëzit që nuk kishin kafshatën, por janë larguar shtresa e mesme masivisht.

Janë larguar edhe nga Kosova po në të njëjtën periudhë..
SALI BERISHA: Jo njësoj, janë larguar dhe ata por në Kosovë fluksi ra. Dhe ka një gjë tjetër. Emigracioni kosovar bënë edhe bashkim familjesh etj kurse këtu ka ikje masive. Këu ikin mjekët, inxhinierët, ikin sepse Edi Rama vret çdo ditë shpresën dhe ofron kanabisin.

Ka ndonjë gjë të mirë tek Edi Rama si politikan?
SALI BERISHA: Të më thuash ti mua që Edi Rama është një politikan, unë them që ai është një fantazmagorik. Edi Rama politikan nuk mund të bëhet! Atë e ka prurë seriali mashtrimeve në pushtet por vetëm për politikë që ai nuk është, është një nulitet politik.

A ju ka tensionuar ju dhe zotin Nano Edi Rama?
SALI BERISHA: Jo absolutisht. Se çfarë opinionesh ka ajo është tjetër punë. Por të vërtetat janë të tjera. Fatos Nano ka dhënë dorëheqjen, se mund të ishte edhe sot në vend të Ramës ndofta, por Nano është një politikan që humbi zgjedhjet me një përqindje të ngushtë dhe dha dorëheqjen, jo vetëm nga qeveria por dha dorëheqjen nga partia dhe ja dha atë Ramës. Nano mund të mos jepte fare dorëheqjen dhe sot është në një moshë që mund të krijojë fare mirë një parti tjetër. Sali Berisha humbi zgjedhjet, mund të mos jepte dorëheqjen në mënyrë absolute për asnjë lloj arsye, dha dorëheqjen për shkak të një vendimi të tij prerë të brendshëm, që zgjedhjet e para që unë do humbas, unë do them mirupafshim. Unë kam konceptuar të gjithë jetën time një kontratë me Kosovën dhe një kontratë me Shqipërinë. Me Kosovën jam përpjekur të bëj çka kam patur mundësi të bëj. Kosova kishte udhëheqjen e vet, fitoi luftën, u bë e pavarur. Eshtë realizimi i ëndrrës sime më të madhe. Asgjë s’kam patur brengë më të madhe se sa Kosovën e pushtuar, ajo ka qënë brenga shpirtërore që nga fëmijëria ime deri ditën që është realizuar dhe e quaj veten më të lumtur e më me fat që unë pashë një gjë të tillë, dhe dhashë atë çka pata mundësi të jap. Bëra me zgjedhësit në Shqipëri, çdo program e kam konsideruar një kontratë. Kam punuar me përkushtimin më të madh ta zbatoj. Zgjodhën kontratë tjetër, mirupafshim.

A do të riktheheni sërish në krye të PD?
SALI BERISHA: Kurrë! Largimi im është pa rikthim.

Si i shihni marrëdhëniet e pasardhësit tuaj zotit Basha me Kosovën? Nuk është që opinioni në Kosovë e njeh mirë..
SALI BERISHA: Normal sepse ai është një udhëheqës i ri, i një gjenerate tjetër por unë i shoh absolutisht me potencial të shkëlqyer. Lulzim Basha ka punuar në Kosovë me përkushtim të madh në ndërtimin e institucioneve. Ka qënë në grupin e atyre që ka mbledhur fakte dhe dëshmi kundër Millosheviçit në Hagë. Me gjysmën e gjakut është Pejan. Lulzim Basha ka merita shumë të veçanta në rrugën e kombit sepse e vërteta është se duke qënë se tek unë presionet nuk ecnin, kundërshtarët e saj brenda dhe jashtë Shqipërie, por sidomos jashtë, që të gjitha lëshonin presionet më primitive ndaj tij. Kurse ai kishte një përgjigje; unë jam ministër për këtë rrugë. Se në fakt unë atë i kisha thënë. Pse po më emëron mua në këtë post më pati pyetur atëherë. Për këtë rrugë i thashë. Ky është një mision i imi, ne do bëjmë rrugën sikur ç’të bëhet. dhe ai i qëndroi dhe përdori të gjithë zotësinë e tij. Lulzim Basha është një politikan shumë i zoti.

Ka akuza të mëdhaja për vjedhje të parave me rrugën e kombit
SALI BERISHA: As dhe një qindarkë. Cilido që akuzon është i shpëlarë nga çdo lloj morali. Cmimi i saj në Shqipëri është të paktën 30-40% më i lirë se i autostradave kroate që ndërtoheshin në të njëjtën kohë, dhe është më i lirë vetëm e vetëm se s’kishte korrupsion. Sepse terreni Shqipërisë ishte më i vështiri që mund të ekzistonte. Bechtel rendit rrugën e kombit në dy-tre projektit ndër më kryesoret për nga vështirësitë, është një nga bizhutë e punëve të kësaj kompanie e rendit me La Manshin dhe me një punim tjetër. Ata të cilët nuk dinë, nuk e njohin si ka qënë terreni përpara sidomos nga përtej rrëshenit e deri në Kalimash, sigurisht tani me rrugën nuk mund ta kuptojnë atë. Cmimi mund të ishte më i lirë po të mos ndodhte katastrofa në tunel, se tuneli lëvizi, shkëmbi i tunëlit ishte 700 m dhe doli i shkrifët dhe aty u bënë edhe punime suplementare, jo pak madje. U mor një ekip që dha zgjidhjen madje, ekip austriako-gjerman, katedër universitare ishte. Në këtë aspekt ajo është autostrada me koston më të ulët dhe në terrenin më të vështirë e ndërtuar në rajon. Cilido mund të shkojë të marrë të dhënat, një një kohë kur ndërtonim ne me 8 apo 9 milionë euro, Kroacia i ndërtonte me 13 mln euro.

Para se të bëhej kryeministër Edi Rama tha merrni shëmbull autostradën e Kosovës se si ndërtohet, më lirë dhe më mirë
SALI BERISHA: Duhen bërë krahasimet, sepse Edi Rama nuk di as njërën e as tjetrën. Por realisht nuk di sa ka kushtuar por terrenet janë të pakrahasueshme.

Të ndalemi pak te qeverisja në Kosovë. Si e vlerësoni qeverisjen në Kosovë.
SALI BERISHA: Nuk preferoj të merrem me problemet e qeverisjes në Kosovë. Nuk është se nuk e ndjek, e ndjek jo pak. Them se është treguar një qeveri me mjaft durim, dhe me durimin e saj ka kapërcyer situata të paimagjinueshme..

Siç janë?
SALI BERISHA: Siç janë gazi në parlament etj.

Thuhet se gaz do ketë në rast se rikthehet marrëveshja për demarkacionin..
SALI BERISHA: Ajo është një veprim në vlerësimin tim në kundërshtim flagrant.. Për marrëveshjen di që qeveria po e rishqyrton ose do e rishqyrtojë

Nuk ka deklarata publike për këtë
SALI BERISHA: Jo ka publike. Qeveria ka ftuar në mënyrë të vazhdueshme opozitën që të vijë e të thotë ç’kërkon konkretisht. Por tani ka një gjë. Pse unë kam ca rezerva..Thirra një mik timin dhe më thotë se 13 varre i kam në anën tjetër. Dhe unë i besoj plotësisht që i ka 13 varre në anën tjetër, nuk ka shtuar asgjë. Por problemi është tjetër. Ky harron se të gjitha këto vija janë në troje shqiptare, ky është fati ynë. Këto vija kufiri po hiqen që të gjitha në troje shqiptare. Kjo është e vërteta. Dhe çdo vijë kufiri, përveç nga veriut i Mitrovicës, që të gjitha janë vija në troje shqiptare. Cfarë do tu themi ne? Autoritetet amerikane thonë që është perfekt, se nuk ka asnjë devijim. Ka një deklaratë të tillë nga Departamenti Shtetit. E kam shumë të vështirë të mos i besoj, të jem i sinqertë. Pse? Sepse i kanë të gjitha mundësitë për ti verifikuar. Kanë satelitët, kanë çdo gjë. Dhe unë nuk besoj që ta kenë lëshuar këtë deklaratë pa një bazë. A kanë ngelur toka? Kanë ngelur sepse këto janë të gjitha vija që hiqen në territore shqiptare. Unë absolutisht do ta quaja normale që përsëri të ngrihet një komision ta rishqyrtojë dhe ta faktojë..

Pra ju mendoni që do ishte mirë të rishqyrtohej?
SALI BERISHA: Unë mendoj që duhet punë bindëse sepse shoh që kundërshtitë aty janë jo vetëm të një pale, ka kundërshtira jo të pakta. Unë mendoj që autoritetet e Kosovës kanë treguar një durim të jashtëzakonshëm sepse absolutisht, ja ku jam, nuk do ta kisha pranuar një gjë të tillë në parlament. Jo. As që futeshin dot në parlament më ata që bëjnë ato veprime. Me bomba? Eshtë e paimagjinueshme të futesh në parlament me bomba. Nëse do ta çosh vendin në konflikt atëherë futu me bomba.

Ju mbështesni figura si Ramush Haradinaj..
SALI BERISHA: Jo shiko, unë nuk pranoj kurrë asgjesimin me dhunë të parlamentit të Kosovës. Derisa ti fut mina, fut gazin lotsjellës, ti e asgjeson seancën. Atë mund ta bësh një herë, por dy herë se bën dot kurrë. Ata i admiroj për durimin. E drejtë është ajo që bëjnë ata, jo qëndrimi im. Duhet të tregosh durim, duhet të tregosh tolerancë, dhe ata i kanë treguar të gjitha këto, por ata, më atë që kanë bërë i kanë bërë një dëm të jashtëzakonshëm Kosovës, dëmë të pakrahasueshme. Nuk vjen kush më për të investuar në Kosovë. Ka ardhur ndonjë kompani këto kohë? Kush vjen të investojë në një vend ku hidhen bomba gazi në parlament? Asnjëri.

Dhe për këtë e ka fajin opozita e tëra?
SALI BERISHA: Në fakt unë thashë se nuk do e kisha toleruar këtë. Mos më pyet tani të bëj unë gjykatësin por është një gjë që nuk do e kisha toleruar në mënyrë absolute. Edhe po të isha opozitë nuk do e bëja kurrë.

Qeveria në Kosovë, koalicioni qeverisës ka numra të frikshëm. Cështja e demarkacionit mes Kosovës dhe Malit të Zi, shumë kohë pas nënshkrimit që ka bërë ministri i punëve të jashtme në atë kohë, Hashim Thaçi dhe ministri i punëve të brendshme, Skënder Hyseni, shumë kohë më pas është dërguar në parlament. Dhe duke patur parasysh këtë numër të frikshëm opozitës, sipas arsyetimit të tyre, nuk i kishte mbetur mënyrë tjetër mos ta pengonte në këto forma.
SALI BERISHA: Kishte një mënyrë tjetër opozita. Opozita iu drejtua GJ. Kushtetuese, opozita bënte deklaratën politike se kurrë nuk do ta njohë, dhe kjo është. Nuk është mënyrë ajo që opozita ti diktojë shumicës me bombula gazi, të shkatërrojë parlamentin. Pse? Sepse në fakt kjo është rruga e defaktorizimit të Kosovës, e paraqitjes së Kosovës si një shtet invalid. Cdo qeveri ka vështirësi për të kaluar një ligj apo një marrëveshje, nuk është vetëm e tyre kjo, por asnjë qeveri nuk është përballur me një situatë të tillë në parlament, me futjen e gazit lotsjellës.

Njëri nga kriteret kriteret për procesin e liberalizimit të vizave, dy na kanë mbetur, është çështja e luftimit të korrupsionit dhe e demarkacionit.
SALI BERISHA: Absolutisht e padrejtë. Qytetarët e Kosovës meritojnë plotësisht liberalizimin e vizave dhe gjykoj se kjo është një gabim që buron nga probleme të brendshme të Bashkimit Europian dhe rroftë sebepi të themi bëni dhe këtë e bëni dhe atë. Probleme të tilla, për përcaktime, për demarkacione e të tilla si këto ekzistojnë edhe në vende të tjera por ato janë procese që zgjidhen sepse sot askush nuk shkon drejt luftës për zgjidhjen e këtyre problemeve. Po stë pëqeu kjo ka Gjykatë Ndërkombëtare, ka arbitrazh ndërkombëtar, ka patur raste që vet BE ka krijuar treshen e të urtëve për ti dhënë zgjidhje por këto janë probleme që nuk mund të përdoren për ti mohuar të drejtën e lirisë së lëvizjes qytetarëve të Kosovës. Eshtë një qëndrim absurd. Më vjen keq që e paraqesin këtë kur qëllimi është tjetër kund. Ndoshta është ndonjë nga këto vendet që nuk ka njohur Kosovën e që ka qëndrim jo miqësor ndaj saj dhe krijon probleme aty.

Pra BE është i padrejtë me Kosovën?
SALI BERISHA: Plotësisht. Në drejtim të vizave është plotësisht i padrejtë. BE në raort me Kosovën duhet të ketë vetdije sepse ka qënë pjesë palcore për shumë vite me qeverisjen e saj, duke patur nën kontroll të plotë pushtetin gjyqsor. Nëse në Kosovë ka korrupsion dhe s’është luftuar korrupsioni, përgjegjësia më kryesore është e atyre që kanë udhëhequr dhe drejtuar drejtësinë e Kosovës. Ndofta kanë dështuar ata, atëherë urdhëro të gjëndet model tjetër.

Mendoni që faji kryesor është të UMNIK dhe tek EULEX-i?
SALI BERISHA: Sigurisht, pse të pafajshëm janë ata thua ti? Kanë përgjegjësi të plotë që të dy. Sepse aty është modeli. Ata sigurisht që kanë kontribut të padiskutueshëm por kanë përgjegjësi të plotë. Kush i pengoi të luftojnë korrupsionin? Ata kanë të gjithë ligjet, teknologjinë, kanë çdo gjë, dhe kanë patur shansin dhe mundësinë të krijojnë modelin më të shkëlqyer e më transparent në Kosovë. Pse autoritetet e Kosvës i penguan ata? Unë uroj dhe shpresoj që edhe ata të nxjerrin mësime, sepse të pagabueshëm nuk ka.

Ndalemi tek historia e marrëdhënieve tuaja me Kosovën. A ka pasur ndonjëherë përplasje mes liderëve apo përfaqësuesve të Kosovës me ato të Tiranës?
SALI BERISHA: Nuk ka patur asnjë përplasje, dhe gjithnjë e më shumë rruga paqësore po konsumohet, të jemi realist. Ka patur një moment të vetëm, në vitin 96’. Ajo që bëri presidenti Rugova është unike në historinë kombëtare. Ai ndërtoi ëndrrën, ai është ndërtuesi i ëndrrës së pavarësisë së Kosovës. Unë me presidentin Rugova dhe me kryeministrin Bukoshi, jo një herë por në mënyrë të përsëritur kishim diskutuar për të ardhmen dhe Rugova ishte i qëndrimit që një herë të bëhej pavarësia pastaj të shohim hapat e mëtejshëm drejt bashkimit. Nuk ka qënë kategorikisht kundër bashkimit por ishte i vendosur për pavarësinë. Natyrisht ky qëndrim ishte i mjaftueshëm ndonëse unë isha gjithmonë për bashkim. Isha rritur dhe në shpirt nuk kisha asgjë tjetër përveç bashkimit të kombit si ide. Për mua Kosova ishte një provincë e Shqipërisë. Tropoja është malësi e Gjakovës. Në çdo përpjekje të saj deri në 48’, Tropoja ka qënë prezente. Kështuqë ky ishte mendimi im por mendimi im ndryshoi dhe u përshtat 100% me udhëheqjen politike të Kosovës. Rugova përveç kësaj ndërtoi pushtetin paralel. Ndërtimi pushtetit paralel ishte sfida absolute ndaj pushtimit serb. Dhe faktikisht çafrë ishte në Kosovë në ato vite? Ishte pushteti paralel i presidentit Rugova, LDKsë dhe autoriteti absolut moral i Kosovës, dhe ishte dhe policia serbe. Ishte regjimi policesk serb. Dhe kjo situatë, e çoi problemin e Kosovës kur ne bëmë çfarë kishim në dorë në të gjitha kancelaritë e mëdha të Europës dhe botës. E ndërkombëtarizoi në shkallën më të lartë. Por a shkohej më tutje, a e zgjidhte kjo problemin? Jo nuk e zgjidhte. Në bindjen time, Berisha ishte pjesë e ndarë e Kosovës. Kështuqë në bindjen time më tutje nuk shkohej. Kur ka qënë momenti? Momenti ka qënë kur Beogradi u ngrit në këmbë për Xhinxhiçin. Unë kam qënë dhe jam përpjekur që Universiteti Prishtinës të ngrihej në protesta kundër Millosheviçit duke menduar se dy qëndra proteste do ta rrezikonin më shumë pushtetin e Millosheviçit. A isha unë për përmbysjen e Millosheviçit? Me të gjitha mjetet. Isha i bindur se armiku me distancë më i rrezikshëm për kombin shqiptar ishte Sllobodan Millosheviçi. Në këtë kontekst edhe ai ishte i vetëdishëm që edhe unë këtë koncept kisha. Pra, unë kam qënë për protesta në atë periudhë, sepse gjëndja paqësore nuk mund të jepte më shumë. Ne kemi një fatkeqësi të madhe në raport me të vërtetën. Ne më parë pranojmë gënjeshtrën se të vërtetën. Kurrë nuk më ka kërkuar njëri dhe nuk i kam thënë të marrë pjesë në zgjedhje siç duan të thonë, se gjoja i kam sugjeruar Rugovës të mos hyjë në zgjedhje. Leqë gjithë protestat dhe çdo gjë ndodhi pas zgjedhjeve aty, sepse Millosheviçi nuk donte të përligjte Xhinxhiçin si kryetar bashkie. Një herë më kanë ardhur e më kanë thënë në vitin 1992 “i thuaj për zgjedhje” dhe i kam thënë që nuk i them sepse është gabim i madh ti thuhet. Ja kam thënë këtë lordit Ouen psh. I kam thënë është shumë e gabuar se dhe po ju tha ai, qytetarët e Kosovës nuk do ta dëgjojnë, dhe ne në këtë mënyrë djegim të vetmin interlokutor që kemi të shqiptarëve, që është Rugova.

Cila ishte fjala e Rugovës?
SALI BERISHA: Nuk kam patur kontakt direkt por Rugova mendonte që Prishtina nuk duhet të lëvizte në këtë rast. Në fakt më vonë ata arritën kompromisin. Në vlerësimin tim rruga paqësore kishte arritur të jepte maksimumin e asaj që mund të jepte. Tani duheshin rrugë të tjera, kjo ishte bindja ime.

A është e vërtetë që keni përkrahur më shumë krahun e paqes së sa atë të luftës?
SALI BERISHA: Së pari, në vitin 92’ por dhe ne 91’ këtu ka qënë i pranishëm dhe krahu i paqes dhe krahu i luftës. Kur unë jam bërë president republike që të gjitha pa përjashtim, krahu i luftës ishte nën obrellën e Lidhjes Demokratike të Kosovës, e qeverisë së Kosovës dhe autoriteteve të saj dhe ne ishim si të thuash baza mbështetëse e tyre. Ky është realiteti. Pra të gjithë këta luftëtarë janë stërvitur në Elbasan, në Bizë, në Zall Herr, kanë qënë këtu me mbulime të ndryshme…meqë ra fjala, dhe disa si refugjatë.

A keni patur ndonjëherë mundësi të takoni personalisht Adem Jasharin?
SALI BERISHA: Jo nuk kam patur. E kam takuar po jo se…

Ai ishte njëri nga ata
SALI BERISHA: Po njëri nga ta. Në mos gaboj e kam një fotografi me të. Një herë kam pritur 40 ose 50 prej tyre. Unë e çmoja shumë sakrificën e tyre. I kam gjetur njëherë në Gjenevë ku banonin, kishin vendosur një konteinerë nën urë dhe jepnin taksa, jepnin kuota, botonin në gazetë, bënin gjithçka për të sensibilizuar OKB-në që ishte në Zvicër, bënin demostrata. E vetmja brengë e imja është se dilnin me drapër e me çekan në flamur ,por pasi u bëra president i kam thënë Rugovës që duhet të hapemi maksimalisht drejt tyre. Dhe shumë prej tyre morën rrugën e Lidhjes Demokratike të Kosovës në këto vende. Jo pak prej tyre por disa prej tyre kaluan, të tjerë qëndruan. Por Shqipëria ka qëndruar e hapur ndaj tyre pavarësisht nga fatkeqësia e tyre që besonin te Enver Hoxha. Se atë fatkeqësi e kishin…

Dhe vazhdojnë ta kenë…
SALI BERISHA: E kanë fatkeqësisht por edhe ata kishin një gjë. Psh nuk e kishin ata tek adhurimi për marksizmin por një mbështetje u duhej atyre dhe në këtë kontekst ata nuk pajtoheshin që ky ishte tradhëtari më i madh në historinë e kombit shqiptar. Nuk hynin ata në këtë analizë. Dhe e shihnin atë si një mbështetës, gjë e cila nuk ishte kurrë. Kështuqë në këtë drejtim ne i kemi mbështetur për sa kohë janë stërvitur. Më vonë LPK nga viti 96-97 ka dalë më kryesore. Kam patur lidhje shumë normale me të gjithë pa përjashtim, me ata që rrinin në Tiranë. Kam dënuar me forcën më të madhe listat kundër Berishës, kundër Rugovës, kundër këtij e kundër atij, të cilat ishin marrëzira por kjo prap së prap nuk më pengonte që unë të isha shumë i hapur ndaj tyre.

Cfarë ndjeni kur shihni flamurin e Kosovës?
SALI BERISHA: Unë jam i bindur në bashkimin kombëtar. Unë prap nuk e humbas besimin tim dhe jam i sigurt që ky, në rrethana të caktuara, do të vijë dhe do të ndodhë. Kështuqë në këtë drejtim e përshëndes flamurin e Kosovës, pavarësinë e Kosovës me bindjen më të madhe se është në interes të kombit shqiptar, e cila është rruga më e sigurt e bashkimit kombëtar. Proceset integruese europiane e ndihmojnë shumë këtë proces. Se cili është fati i tyre unë nuk mund të flas sepse edhe ato kanë vështirësitë e veta, BE është në një situatë kritike. Demokratizimi i Serbisë dhe shndërrimi i saj në një vend realisht demokratik që nuk ka frikë ….Se ju e kuptoni, dubliciteti serb është bërë legjendar. Shkojnë në bisedë private dhe thonë se Kosova ka marrë fund prej nesh, e kemi humbur një herë e përgjithmonë dhe dalin pastaj në tavolinë zyrtare dhe thonë ne jemi aty përjetë. Pra, edhe ky është një faktor i rëndësishëm që Serbia të fitojë realizmin e vet. Dhe unë them që është një proçes i pandalshëm, paqësor dhe në ujdi të plotë me të gjithë ata që bënë të mundur pavarësinë e Kosovës.

Keni parë ndonjë ndeshje të përfaqësueses së Kosovës?
SALI BERISHA: Kam parë. Pata fatin e keq të shihja ndeshjen me Ukrainën. Nuk jam për dy skuadra, unë jam për një skuadër e dini këtë. Unë e quaj rezultat i mafies kombëtare shqiptare ekzistencën e dy skuadrave. Ska asnjë pengesë që të kemi një kombëtare.

Atëherë s’është dasher të aplikojë për tu pranuar në UEFA’
SALI BERISHA: Patjetër, shumë mirë. Nuk e pengon UEFA bashkimin. E di kush e pengon? E pengon xhepi. Në çdo rrethanë, nëse ti nuk shtron interesin kombëtar si fizibilitetin e parë, atëherë ti vazhdon ndjek rrugën tënde. Por nëse shtron interesin kombëtar të parin, atëherë ti nuk mendon për ato para që do ti japë Federatës Shqiptare apo asaj në Kosovë UEFA apo Fifa por mendon që interesi kombëtar është të kemi një skuadër. Dhe as UEFA e as FIFA nuk të thotë dot as dhe gjysëm fjale. Ky është ekipi kombëtar i Shqipërisë dhe Kosovës. Se është qesharak përndryshe. Ndarja bëhet vetëm për shkak të mafies shqiptare të futbollit. Merr psh se çfarë po ndodh me Shqipërinë dhe tifozat. Një nga arritjet më të mëdha, tifozat kuq e zi janë një institucion kombëtar i mrekullueshëm, frymëzues, simbol i bashkimit të kombit. Edi Rama ka dy vjet që bën luftë për jetë a vdekje me ta. Derisa më në fund i shtyu që ata të bëjnë një deklaratë se nuk vijnë më në ndeshje. Në ndeshjen e fundit, tifozave të Maqëdonisë ja u mbylli kufirin. Unë e kuptoj që ndeshja e fundit pati specifika, nuk mund të mohoj, por përsëri nuk është mbyllja e kufirit zgjidhja. Se ti kë lënduar me këtë me mijëra sportdashës që shëtisin, sakrifikojnë më shumë se gjithë të tjerët për ti dhënë energji ekipit. Dhe faktikisht ky i detyroi të bëjnë një deklaratë, mirëfilltas me veprimet e tij kundra tyre, ku të thonë se nuk do ndjekin më ndeshjet.

Cili është interesi Ramës që ta ketë këtë luftë me ta?
SALI BERISHA: Sepse ata nuk mund të brohorisnin “rroftë Edi Rama”. Kaq ishte interesi i tij. Ata thonin rroftë futbolli dhe bashkimi. Ata e bënin Tiranën një qytet krejt tjetër kur zhvilohej një ndeshje. Tirana fluturonte, ishte festa më e bukur. Edi Rama këtë s’mund ta toleronte sepse nuk e kishte këtë në funksion të vet dhe bëri çdo gjë kundra tyre, akt pas akti dhe në fund ata morën atë vendim. Megjithëse prap bëj thirrje që ta shqyrtojnë atë vendim por prap së prap ata janë shumë të zëmëruar, nuk vijnë.