Çfarë janë qeveritë teknike, si funksionojnë dhe pasojat!

Pas mirataimit të ndryshimeve të ligjeve kushteues, të cilat do të sjellin Reformën në Drejtësi, partia opozitare më e madhe në Shqipëri, Partia Demokratike kërkon që të shkohet në një qeveri teknike, duke argumentuar se në këtë mënyrë, do të sigurohen së pari se do të ketë zgjedhje të lira në 2017 por dhe të tjera akuza, për të cilat selia blu kërkon qeveri teknike. Por çfarë janë qeveritë teknike, si formohet e si funksionojnë.

Më poshtë janë të shpjeguara disa nga pikat më thelbësore, të Qeverisë Teknike.

Cili është kuptimi i qeverisë teknike?

Qeveritë teknike janë respektuar nga të gjitha partitë politike, për shembull në Australi për dekada të tëra. Janë të vendosura me rregulla bazë për mënyrën se si qeveritë sillen, se si të çojnë deri në zgjedhje dhe në periudhën post zgjedhore, derisa rezultati i zgjedhjeve të jetë i qartë dhe një qeveri të re, (në qoftë se ka një ndryshim të qeverisë) është i caktuar. Departamenti i Kryeministrit dhe Kabineti nxjerr udhëzimin formal para çdo zgjedhje.

Pse qeveritë teknike ekzistojnë?  

Ka dy shkaqe pse funksionojnë qeveritë teknike:

1- Sapo parlamenti shpërndahet, ministrat nuk janë më “të përgjegjshëm” në parlament për veprimet e tyre dhe për këtë arsye duhet të kufizohet në mënyrën se si ata sillen.

2- Është e padrejtë nëse një (potencialisht) qeveri në largim mund të lidhet me një qeveri të ardhshme. Në qoftë se ajo mund ta bëjë këtë, një qeveri e humbur mund të largohet nga të gjitha llojet e befasisë, apo kurtheve ose të vendosë angazhime të mëdha financiare me pasardhësin e tij. Qeveritë teknike kanë për qëllim për të shmangur padrejtësitë dhe të kufizojë veprimet e mundshme të papërshtatshme, ndërsa parlamenti shpërndahet deri sa qeveria e sapozgjedhur merr detyrën.

Çfarë kufizime zbatohen për veprimet e qeverisë gjatë periudhës kujdestare?

Gjatë periudhës, administrata e zakonshme e qeverisë duhet të vazhdojë punën. Ajo është vetëm në lidhje me çështjet e veçanta të nivelit të lartë dhe ka kufizime. Prandaj konventat sigurojë që gjatë periudhës qeveria nuk duhet të marrë vendime të mëdha politike, që ka të ngjarë të kryejë një qeveri në hyrje; të bëjë emërime të rëndësishme; ose të hyjë në kontrata të rëndësishme.

Të vendosur nëse një politikë është e madhe, ose një takim ose kontratë është e rëndësishme apo një çështje e gjykimit. Faktorët përfshijnë nëse janë apo jo kjo është një çështje rutinë apo të kundërshtojë, nëse ajo kryen burime e qeverisë, apo nëse ajo përfiton shuma të mëdha parash dhe nëse lehtësisht mund të përmbyset.

Cilat janë pasojat e shkeljes së konventave të përkohshme?

Qeveritë teknike janë vetëm konventa. Ata nuk janë me ligji dhe nuk janë për këtë arsye një ligj kufizues në kompetencat e qeverisë së detyrueshme. Ministrat kanë ende fuqi formale për të hyrë në kontrata dhe për të marrë vendime për sa kohë që ata vazhdojnë të qëndrojnë në detyrë. Prandaj, nuk ka baza ligjore për ta sfiduar vlefshmërinë e kontratave apo emërime thjesht sepse ata janë bërë gjatë periudhës së qeverisë teknike.

Nuk është një mundësi (megjithëse një e largët) që guvernatori i përgjithshëm mund të refuzojë për të vepruar sipas këshillave (për shembull, për të bërë një takim) gjatë periudhës së qeverisë teknike. Në terma kushtetuese, kjo do të jetë për shkak se ministrat nuk janë përgjegjës para parlamentit gjatë periudhës së qeverisë teknike dhe për këtë arsye nuk janë “këshilltarë përgjegjës” të Guvernatorit të Përgjithshëm.

Burimi: The Conversation/Përshtati: Redjon Shtylla