Kina hap bankë në Serbi. Beogradi, qendra e investimeve të Pekinit në Ballkan

Pekini e sheh degën e re të Bankës së Kinës, që sapo u hap në Beograd si pjesë të strategjisë që synon të pushtojë tregjet e Ballkanit dhe Europës.

Banka e Kinës, një nga pesë më të mëdhatë në botë, hapi degën e saj serbe më 21 janar. Përveç se do t’i shërbejë interesave të kompanive kineze dhe serbe, ajo do të veprojë si qendra kryesore e bankës për biznes me vendet e tjera të Ballkanit dhe Greqinë.

Guoli Tian, drejtor i bankës, tha në ceremoninë hapëse se çelja e degës ishte një nga hapat që banka po ndërmerrte për të përmbushur “nevojat në rritje” të bashkëpunimit ekonomik mes Serbisë dhe Kinës.

Tian shtoi se banka ishte gati të jepte kontributin e saj për iniciativën e Kinës “Një Rrip, një Rrugë”.

Ekspertët thonë se hapja e bankës është thjesht përpjekja e fundit e Kinës për të çuar përpara strategjinë e saj për zgjerim në tregjet globale, duke shtuar se Serbia, e cila ka ushqyer prej kohësh marrëdhënie të mira me Kinën, është një partner i rëndësishëm për Pekinin, që kërkon të forcojë praninë e vet prania në Europën Lindore.

“Hapja e bankës është pjesë e iniciativës. Por tregon gjithashtu besimin mes Kinës dhe Serbisë, teksa plani është që banka nga Serbia do të mbështesë projektet e përgjithshme të investimit në rajon, të cilat janë shumë,” tha për BIRN Zoran Grubisiç nga Akademia e Bankës së Begoradit.

Ndërsa tregu i Serbisë në vetvete është i vogël, marrëveshjet e ndryshme tregtare të Serbisë me Rusinë, BE-në dhe Turqinë formojnë një bazë solide që kompanitë kineze të ndërhyjnë dhe të përfitojnë për vete dhe për Serbinë.

“Motivi kryesor për hapjen e Bankës së Kinës është se Kina ka mjaftueshëm kapital që do ta investojë dhe se Pekini ka vendosur të hyjë në Europë [në tregjet europiane] më ofensivisht”, tha Ljubodrag Saviç, një profesor ekonomie në Beograd.

“Një Rrip, Një Rrugë”, është emri i koduar për një politikë të jashtme të lançuar në 2013, që synon të zgjerojë influencën ndërkombëtare të Pekinit dhe tregtinë me jashtë për të kompensuar ngadalësimin e rritjes ekonomike në atdhe.

Në zemër të planit është një “Rrugë e Re Mëndafshi”, një transport modern, korridor tregtar dhe ekonomik që kalon nga Shangai në Berlin përmes Europës Lindore dhe Qendrore, krah Rrugës Detare të Mëndafshit, një itinerar detar që lidh Kinën, Azinë Juglindore, Oqeaninë dhe Afrikën e Veriut.

Një projekt nën të njëjtën ombrellë, iniciativa 16+1, kërkon të përmirësojë lidhjet tregtare dhe ekonomike veçanërisht me 16 vende në Europën Qendrore dhe Lindore.

Këtu përfshihet Shqipëria, Bosnja, Bullgaria, Kroacia, Republika Çeke, Estonia, Hungaria, Letonia, Lituania, Maqedonia, Mali i Zi, Polonia, Rumania, Serbia, Sllovakia dhe Sllovenia.

“Kina ka zgjedhur Serbinë si një nga vendet nga ku do të ketë akses në tregun e BE-së. Megjithëse Serbia nuk është një vend anëtar, ka marrëveshje tregtare me Runë dhe Turqinë, që i kanë dhënë avantazh krahasuar me vende të tjera në rajon,” vëzhgoi Saviç.

Gjatë vizitës së tij tre-ditore në Serbi në qershor 2016, presidenti kinez Xi Jinping theksoi rëndësinë e Serbisë për planin “Rruga e Re e Mëndafshit”.

Gjatë vizitës Kina dhe Serbia nënshkruan 22 marrëveshje bashkëpunimi, përfshirë një deklaratë të përbashkët për një partneritet strategjik nënshkruar nga Xi dhe homologu i tij serb, Tomislav Nikoliç.

Serbia dhe Kina nënshkruan një marrëveshje për heqjen e përbashkët të vizave në nëntor 2016.

Hendeku tregtar midis Serbisë dhe Kinës megjithatë është i madh. Sipas Dhomës Serbe të Tregtisë, në gjashtë muajt e parë të vitit 2016, Serbia importoi 773 milionë dollarë mallra nga Kina, por eksportoi vetëm rreth 12 milionë dollarë mallra.

Ndërsa bilanci tregtar është shumë i favorshëm për Kinën, Pekini është bërë një përkrahës i madh i projekteve infrastrukturore në Serbi, duke investuar sidomos në rrugë dhe hekurudha, industri dhe energji.

Përveç partneritetit strategjik gjithëpërfshirës, vitin e kaluar Serbia dhe Kina përfundoi disa marrëveshje, duke përfshirë investimet e Kinës në modernizimin e çelikut Smederevo, ra dakord mes Beogradit dhe kompania Ai çelikut në qershor 2016.

Në nëntor të atij viti, Serbia, Kina dhe Hungaria konfirmuan ndërtimin e një linjë të shpejtë hekurudhore në mes Beogradit dhe Budapestit, të financuar nga Kina.

Saviç tha se hekurudha ishte e rëndësishme për planet e Kinës sepse kinezët tashmë kanë blerë operatorin e portit më të madh të Greqisë në Pire, ndaj kishin nevojë për infrastrukturë të mirë transporti mes portit dhe pjesës tjetër të kontinentit.

“Ata po mendojnë 50 vite përpara dhe strategjia e tyre afatgjatë është të fitojnë Europën,” tha Saviç.

Kina tashmë ka ndërtuar – dhe dhënë hua për të ndërtuar 260 milionë dollarë – një urë mbi Danub në Beograd në 2015. Tani po punon për ndërtimin e disa pjesëve të Korridorit 11, autostradës që kalon nga Rumania në Malin e Zi dhe përmes Detit Adriatik në Itali.

Kina ka miratuar tashmë një kredi prej rreth 600 milionë dollarësh për të ndërtuar një bllok të ri të centralit elektrik në Kostolaç, pranë kufirit rumun, që kompanitë kinezë të ndërtimit do ta përfundojnë.

Grubisiç tha se fakti që Banka e Kinës ka hapur degë në Beograd nënkupton se Pekini planifikon të investojë më shumë në Serbi.

“Është lajm i mirë, sepse banka do të mbështesë projekte reale,” shtoi ai.

Si në vende të tjera, punët në Serbi financohen nga kreditë kineze dhe kryhen nga kompani dhe punonjës kinez, duke shkaktuar kritika nga disa ekspertë vendas.

Përpara vizitës së presidentit kinez vitin e shkuar, Milojko Arsiç, një ekonomist ekspert, i tha BIRN se ndërsa bashkëpunimi ekonomik me Kinën ishte i rëndësishëm për Serbinë, ishte më i mbështetur te borxhet dhe kreditë nga sa duhej.

Arsiç gjithashtu kritikoi faktin se kompanitë kineze të ndërtimit punojnë më projektet e infrastrukturës në Serbi, jo serbët, ndërsa eksportet e Serbisë janë të pakta në Kinë. Gordana Andriç/BIRN