A e dinit? Barku ynë ka një “tru”

Sistemi i tretjes përmban miliona qeliza nervore në kontakt të drejtpërdrejtë me atë që kemi në mendje. Na ka ndodhur të gjithëve: ngacmimin ose një ndjesi shumë intensive i identifikojmë me ndjenjën klasike të fluturave në stomak apo edhe si një ngushtësi e dhimbshme dhe çrregullime të zorrëve.

Pse ndodh kjo? Arsyeja është e thjeshtë: sistemi ynë i tretjes përmban më shumë se njëqind milionë qeliza nervore, të lidhura ngushtë me ato që banojnë në tru: në terma shkencore, për të përshkruar këtë aparat, flasim për një sistem nervor të entit ose madje edhe një “tru barku” ose “truri i dytë”. Le të gjejmë se çfarë është dhe si ta mbajmë në harmoni, pasi ai varet nga shumë aspekte të mirëqenies sonë, nga disponimi deri te mundësia e humbjes së peshës, nëse vendosim të mbajmë dietë. Funksionet e trurit të barkut janë të shumta: përveç shkëmbimit të informacionit me organet e pranishme në kokë, është i aftë të prodhojë në mënyrë autonome hormone dhe substance psiko-aktive, në gjendje të ndikojnë në funksionimin e duhur të të gjithë organizmit, si dhe të organeve të tretjes.

Prania e një “truri në bark” ka qenë vizioni i neurobiologut Michael D.Gershon, i cili në vitin 1998 ka publikuar rezultatet e 30 viteve të hulumtimit në librin “Truri i dytë”. Në vitet në vijim, studimet shkencore kanë konfirmuar se zorra është një organ me “inteligjencën” e vet, domethënë e aftë për t’u koordinuar. Edhe pse përmban shumë pak qeliza nervore në trurin kryesor, neuronet e pranishme në zorrë punojnë në mënyrë të pavarur, duke ndihmuar për të siguruar kujtime të këndshme dhe të dhimbshme sikur të ishin një lloj i kujtesës dhe luajnë një rol të rëndësishëm për të sinjalizuar gëzimin dhe dhimbjen.

Truri ynë i dytë mund, për shembull, të lëshojë molekula të tilla si serotonin dhe dopamin, të cilat ndikojnë në gjendjen shpirtërore. Në të kundërt, truri në kokë, në disa raste të migrenës, mund të shkaktojë dhimbje në stomak në vend të kokës. Dhe gjithmonë për këtë arsye, stresi, frika ose dhimbja shpesh shkarkohen në formën e çrregullimeve gastro-intestinale, siç është urthi ose gastriti. Mesazhet që vijnë nga truri i barkut janë kryesisht të tipit të pandërgjegjshëm: ne bëhemi të vetëdijshëm për to vetëm kur ato ndodhin në formën e dhimbjes ose shqetësimit. Zorrët kanë një rol qendror në prodhimin e serotoninës, hormoni i qetësisë, që pothuajse tërësisht sintetizohet në bark: kjo substancë rregullon lëvizjet dhe ndihmon në tretjen e ushqimit, por gjithashtu dërgon ndjenjat e ngopjes në “qendër” të trurit ose, në kundërshtim me atë të përzierjes. Kur ne jemi nën stres, truri jonë i dytë, në përpjekje për të kompensuar emocionet negative, çliron sasi të larta të serotoninës dhe kjo mund të shkaktojë ënjtje të zorrëve dhe çrregullime të ndryshme të tjera, të tilla si irritim zorrësh, kapsllëk ose ndonjë sëmundje tjetër.

Një tjetër shembull i ndërveprimit midis dy trureve ofrohet nga ajo që ndodh në praninë e stresit të zgjatur: në këtë rast, rritet niveli i kortizolit i prodhuar nga gjëndra e veshkave. Ky hormon, përveçse të shton peshë, gjithashtu ka efektin e stimulimit të trurit për çlirimin e dopaminës, e cila rrit stresin dhe e shtyn personin për të kërkuar edhe më shumë ushqim, veçanërisht ushqime të pasura me sheqerna dhe yndyrna.

Prandaj, në qoftë se ne duam të nisim një dietë për të humbur peshë, është e domosdoshme që së pari të bëjmë paqe mes dy trureve tonë: momentet kur ne jemi të shqetësuar dhe nën presion janë në fakt më të këqija ndonjëherë për të ulur ekuilibrin. Qetësia, koncentrimi dhe madje edhe pushimi i duhur janë thelbësore për të siguruar që pesha jonë të bjerë. Në të gjitha këto ka edhe lajme të mira. Ndryshe nga ajo që ndodh me trurin kryesor, në të cilin është shumë e vështirë të futesh në bashkëveprim, barku mund të “qetësohet” disi dhe të sigurohet në një mënyrë të thjeshtë dhe të bërë nga vetë ju.

Mënyra më e lehtë është të masazhosh butësisht barkun, duke stimuluar me delikatesë receptorët fibro-muskulorë dhe kokrrat e prekshme, duke i ndihmuar ata të çlodhen dhe të relaksohen. Shumë e dobishme është frymëmarrja e thellë dhe diafragmatike, siç mësojmë për shembull në joga. Edhe mësimet e ngrënies së vetëdijshme mund të jenë shumë të dobishme.