Zakonet e këqija të prindërve trashëgohen (në dëm të shëndetit)

Sipas studiuesve, stili i jetesës prindërore përcakton nga 31 deri në 78% stilin e jetesës dhe gjendjes shëndetësore të pasardhësve kur ata rriten

Fëmijët tanë na shohin gjithmonë, madje edhe kur tymosim apo kur pimë, dhe ata do të na emulojnë për fat të keq, duke na pasqyruar gabimet tona. Dhe çdo sjellje e keqe e jona do të pasqyrohet tek ata në të ardhmen. Thuhet (dhe shkruhet shpesh), por repetita iuvant(sjellje e përsëritur): ja vlen më shumë se një shembull i mirë i dënimeve. Ndoshta shembulli jep rezultatet e tij në kohë, por për një kohë të gjatë është i paepur. Ose pothuajse. Çështja është se shembulli është vendimtar edhe kur është i keq dhe prindërit duhet të dinë që duke u dhënë fëmijëve vese kushtëzojnë gjithmonë shëndetin e tyre. Këtë gjë e konfirmon dhe e thekson edhe një kërkim tjetër, këtë herë me origjinë britanike.

Sjelljet

Varësia nga duhani dhe alkooli, jeta e ulur dhe ushqimi i keq: të gjitha bien në sfondin e asaj që ekspertët e quajnë “mënyra e jetesës” dhe kjo duket të jetë gjithnjë e më e rëndësishme në përcaktimin e shëndetit dhe në pritshmëritë e jetës përtej gjeneve që ndonjëherë duken se kanë vendosur fatin tonë, por ndërkohë nuk është kështu. Kjo rëndësi në rritje e dhënë nga studiuesit në mënyrën e jetesës është një shenjë e rëndësishme e vetëvendosjes, por nga ana tjetër duhet të thuhet se në fakt, madje as në vendosjen e stilit të jetesës nuk jemi kaq të lirë, sepse sjelljet e mësuara nga prindërit kanë një ndikim të madh në zgjedhjet tona të ardhshme.

Studimi

Studiuesit e Universitetit Leeds flasin qartë për hulumtimet e tyre të fundit dhe përfshijnë një mostër prej 21,000 personash të shpërndarë nëpër 13 vende. Rastësia e shembullit të keq luhatet jo pak, duke filluar nga 31% deri në 78%, me një incidencë mesatare të gjysmës së sjelljeve (dhe do të ishte interesante të shpjegoheshin arsyet për këtë lëkundje). Për shembull, në Republikën Çeke, Gjermani, Spanjë, Francë dhe Austri, kapaciteti i prindërve për të sulmuar pasojat e zakoneve të këqija ndikon afërsisht 70% (pak a shumë). Në Belgjikë, Holandë dhe Zvicër ndikon rreth 41%.  Dhe pastaj është Suedia, ku për motive misterioze mami dhe babi gati kurrë nuk i sulmojnë sjelljet e fëmijëve të tyre. Kjo mund të ndodhë sepse të rinjtë i nënshtrohen kufizimeve aq të forta nga burimet e tjera për pirjen e duhanit për të anuluar efektin e shembullit prindëror (që megjithatë është normalisht pozitiv). Në fakt, modeli suedez i parandalimit të pirjes së duhanit njihet si një model i suksesshëm dhe Suedia është vendi europian me prevalencën më të ulët të duhanpirësve të përditshëm në popullatën e rritur, si dhe i pari për të shkurtuar objektivin rreth 20%, të rekomanduar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë.

Mosha e ndikimit

Shkurtimisht, prindërit u japin fëmijëve të tyre jo vetëm materiale gjenetike, por edhe stilin e tyre të jetesës. Përtej faktit se ekziston një shkencë e quajtur epigenetikë që konsiston në një model që shpjegon se si faktorët mjedisorë kanë një ndikim të thellë në sjelljen e gjeneve. Në thelb një fëmijë i lindur në një familje që ka një jetë jo shumë të mirë (që shkon përtej pirjes së duhanit, abuzimit me alkoolin dhe dietës së keqe) rrezikon të jetë para-programuar që të ketë probleme shëndetësore. Por gjithmonë në varësi se ku është lindur dhe, me sa duket, edhe nga mosha kur sjelljet shihen dhe pranohen. Për shembull, nëse një fëmijë i moshës 12 vjeç, moshë midis pubertetit dhe adoleshencës, sheh babain e tij duke pirë duhan, mundësitë për t’u bërë duhanpirës janë pothuajse dyfish. Në përgjithësi një nënë duhanpirëse ndikon shumë në zgjedhjet e ardhshme të vajzës së saj dhe shumë më pak tek zgjedhjet e djalit (kjo është për shkak se fëmija tenton të identifikohet me prindin e të njëjtit seks). Gjithashtu duket se rreziqet për t’u bërë duhanpirës rriten nëse babai bën një punë manuale ose nëse ka jetuar në varfëri gjatë fëmijërisë. Shkurtimisht, ka fushata të mira ndërgjegjësimi dhe aktivitete edukative, reklama dhe fotografi të tmerrshme në pako cigaresh apo edhe promovimi i palestrës. Por megjithatë familja, në kuptimin e bukur dhe të shëmtuar, mbetet më e rëndësishmja.