Euro bie në minimum historik. Monedha e fortë shqiptare, ekonomia në provë, por një udhë e ngushtë e pret lekun!

Rënia e Euros në nivelin rekord prej 97.15 lekësh, e regjistruar këtë të enjte nga Banka e Shqipërisë, është shumë më tepër se një shifër teknike në tabelat e këmbimit valutor. Ajo është një sinjal i qartë se ekonomia shqiptare po hyn në një fazë të re, ku përfitimet afatshkurtra të një monedhe të fortë mund të mbulojnë plagët që po krijohen në disa sektorë kyç.

Sezoni turistik dhe “lumë” valutash

Në këtë histori, turizmi është “ylli” kryesor. Sezoni veror, i mbushur me vizitorë të huaj dhe emigrantë që sjellin valutë, ka shtuar ndjeshëm ofertën në treg. Vetëm në tremujorin e parë, turizmi solli 295 milionë euro të ardhura neto — një rritje prej 10.5% krahasuar me një vit më parë. Ky fluks është bekim për bilancin e pagesave, por njëkohësisht edhe katalizator i forcimit të Lekut.

Banka e Shqipërisë po përpiqet ta zbusë efektin përmes blerjeve të Euros, por ashtu si një vit më parë, ndërhyrjet nuk po arrijnë të ndalin prirjen. Shifrat flasin vetë: në korrik-gusht 2024 u blenë 176 milionë euro, vetëm për të mbajtur përkohësisht kursin mbi 98 lekë.

Buma e pasurive të paluajtshme dhe kapitali i huaj

Një tjetër “injeksion” për tregun valutor po vjen nga blerjet e pasurive të paluajtshme nga të huajt, sidomos në zonat bregdetare. Në tremujorin e parë të këtij viti, investimet e huaja në këtë sektor arritën 104 milionë euro, me rritje prej 24% krahasuar me vitin e kaluar. Për tregun imobiliar, ky është oksigjen i pastër. Por për sektorët që jetojnë nga eksportet, kjo është goditje e drejtpërdrejtë: çdo euro e fituar jashtë vlen më pak kur shndërrohet në lekë.

Suficitet buxhetore: “kursim” që shtrëngon tregun

Politika fiskale e qeverisë, me suficit të lartë buxhetor, ka shtuar më tej presionin mbi monedhën vendase. Në gjashtëmujorin e parë, suficiti ishte 33.1 miliardë lekë — më i ulët se një vit më parë, por sërish dëshmi e një politike që tërheq likuiditet nga ekonomia në vend që ta qarkullojë. Kjo e bën Lekun edhe më të fortë.

Monedha e fortë: dy anë të medaljes

Një Lek i fuqishëm ndihmon në uljen e inflacionit të importuar, duke e mbajtur nën kontroll çmimin e mallrave të huaja. Por kjo vjen me një kosto të lartë: eksportuesit po humbasin fitimshmërinë dhe konkurrueshmërinë. Turizmi, që sot po shënon rekorde, mundet nesër të përballet me rënie vizitorësh nëse Shqipëria bëhet më e shtrenjtë për të huajt.

Përfundim: Rrugë e ngushtë përpara

Forcimi i Lekut është rezultat i një kombinimi faktorësh — turizmit të fuqishëm, kapitalit të huaj të përqendruar në pasuri të paluajtshme, suficiteve buxhetore dhe bilancit të jashtëm gjithnjë e më të ekuilibruar. Por ky realitet duhet administruar me politika të kujdesshme, për të mos lejuar që “fitimet” e sotme të kthehen në humbje të nesërme. Një monedhë e fortë mund të jetë krenari kombëtare në statistika, por nëse dëmton prodhimin dhe eksportin, ajo bëhet barrë për ekonominë.