Kustoja kolosale prej 1.4 miliardë euro, kthen në jetë Senën e Parisit legjendar, pas 102 vitesh braktisje
Nga Albert Vataj
Një ëndërr që dikur dukej e pamundur në zemër të Parisit është kthyer në realitet. Për herë të parë në më shumë se 100 vjet, banorët e qytetit dhe miliona turistë do të mund të lahen dhe notojnë në ujërat e lumit Sena, simbolit historik të kryeqytetit francez. Kjo ngjarje shënon një kthesë të rëndësishme mjedisore dhe urbane, fryt i një projekti kolosal me vlerë 1.4 miliardë euro, që synoi pastrimin e lumit dhe rivënien e tij në shërbim të jetës publike.
Ky projekt i nisur si pjesë e përgatitjeve për Lojërat Olimpike Paris 2024, nuk ishte thjesht estetik apo sportiv, ishte një operacion kompleks inxhinierik dhe ekologjik që transformoi rrënjësisht marrëdhënien e qytetit me lumin e tij. Për dekada, Sena ishte ndaluar për përdorim rekreativ për shkak të ndotjes së rëndë dhe prurjeve të ujërave të zeza urbane. Por, përmes ndërtimit të rezervuarëve gjigantë nëntokësorë për mbledhjen e ujërave të ndotura gjatë reshjeve, përmirësimit të sistemit të kanalizimeve dhe mbikëqyrjes së ndotjes bakteriale, lumi u kthye në një mjedis të sigurt për larje.
Një nga pikat kyçe të këtij transformimi ishte ndërtimi i rezervuarit të madh “Austerlitz”, një strukturë nëntokësore që kap rreth 50,000 metra kub ujë, duke parandaluar që ujërat e zeza të derdhen në lum gjatë shirave të forta, një problem që dikur e kthente Senën në një kolektor të hapur.
Autoritetet e qytetit të Parisit kanë shpallur tre vende zyrtare ku larja dhe noti do të jenë të lejuara dhe të mbikëqyrura:
Bassin de la Villette – një zonë popullore që tashmë do të zgjerohet për larje,
Parc Rives de Seine, pranë qendrës historike të qytetit,
Bercy, në pjesën juglindore të Parisit.
Zona do të jenë të pajisura me vëzhgim sigurie, dushe dhe struktura shërbimi, dhe do të hapen në korrik 2025 për publikun e gjerë, ndërsa sportistët i paraprinë këtij hapi gjatë Lojërave Olimpike të vitit të kaluar, ku gara si triatloni dhe noti në ujëra të hapura u zhvilluan në Senë për herë të parë që nga viti 1900.
Kryetarja e Bashkisë së Parisit, Anne Hidalgo, e ka quajtur këtë projekt “një akt qytetërimi”, duke theksuar rëndësinë e kthimit të hapësirave natyrore urbane në shërbim të komunitetit dhe mjedisit. Pastrimi i Senës nuk është vetëm një arritje për Parisin, por një shembull për botën, se si qytetet mund të ripërqafojnë lumenjtë e tyre, jo si kanale ndotjeje, por si arterie të gjalla të jetës qytetare dhe natyrore.
Ky rilindje urbane përkon edhe me një tjetër simbolikë: në Lojërat Olimpike të vitit 2024, ceremonia hapëse nuk u zhvillua në një stadium të mbyllur, por në një paradë madhështore përgjatë lumit Sena, duke e bërë lumin jo vetëm rrjedhë uji, por rrjedhë e krenarisë kombëtare, e historisë dhe e së ardhmes.
