Nesër eklipsi i plotë i diellit, kohëmatësi ka nisur të numërojë mbrapsht

Më 8 prill 2024, 15:42 ora lokale, miliona njerëz do të gozhdojnë me vështrime qiellin. Kohëmatësi ka nisur të numërojë mbrapsht. Kanë mbetur edhe disa orë derikur kjo ngjarje të mbërthejë në një interes global njerëzimin. Jo vetëm SHBA, Kanada dhe Meksika, ku ky fenomen do të dhurojë spektakël, por në për të gjithë botën NASA do të garantojë një pjesëmarrje reale kur hëna t’i mbivendoset diellit.

The diamond-ring effect occurred at the beginning and end of totality during a total solar eclipse. As the last bits of sunlight pass through the valleys on the moon’s limb, and the faint corona around the sun is just becoming visible, it looks like a ring with glittering diamonds on it. Credit: NASA/Carla Thomas

Eklips i plotë diellor do të ndodhë, duke zhytur pjesë të 15 shteteve të SHBA-ve në errësirë të papritur. Kjo hije e madhe e hënës do të përfshijë kontinentin, duke kaluar nga Meksika në Kanada për disa orë. Rruga e eklipsit do të jetë e dukshme vetëm përgjatë një shtegu të gjatë 115 milje (185 kilometra) dhe do të kalojë nëpër 15 shtete të SHBA-së. Këto shtete janë:
Teksasi
Oklahoma
Arkansas
Misuri
Kentaki
Tenesi
Illinois
Indiana
Ohio
Michigan
Pensilvania
Nju Jorku
Vermonti
Nju Hampshire
Maine

Megjithatë, Tenesi dhe Miçigani do të shikohen vetëm nga hija e hënës. Sa më afër qendrës së shtegut të tërësisë dhe sa më shumë në jugperëndim të jeni, aq më i gjatë do të jetë i dukshëm eklipsi, me një kohëzgjatje maksimale prej 4 minutash e 27 sekondash në Torreón, Meksikë1.

Për të parë fazat e pjesshme të eklipsit, duhet të vendosni gjithmonë syze mbrojtëse, të tilla si një palë syze eklipsi diellor të certifikuara me ISO. Pavarësisht se ku jeni më 8 prill, kurrë mos shikoni direkt eklipsin e pjesshëm pa syze mbrojtëse, përndryshe mund të rrezikoni dëmtim të përhershëm të syve. Vetëm shikuesit brenda rrugës së tërësisë do të jenë në gjendje të heqin syzet e tyre diellore për të përjetuar këtë moment.

his image of the Aug. 21, 2017, total solar eclipse was taken from Madras, Oregon. Credit: NASA/Nat Gopalswamy

Çfarë mund të shihni gjatë një eklipsi të plotë diellor?

Ekzistojnë pesë faza në një eklips të plotë diellor:

Fillon eklipsi i pjesshëm (kontakti i parë): Hëna bëhet e dukshme mbi diskun e Diellit. Duket sikur Hëna ka marrë një pickim nga Dielli.

Fillon eklipsi total (kontakti i dytë): Hëna mbulon të gjithë diskun e Diellit dhe vëzhguesit janë brenda ombrës së Hënës, pjesa më e errët e hijes së Hënës. Një efekt unaze diamanti dhe rruazat e Baily-t janë të dukshme pak para totalit.

Tërësia dhe eklipsi maksimal: Hëna mbulon plotësisht diskun e Diellit. Vetëm korona e Diellit është e dukshme. Kjo është faza më dramatike e një eklipsi total diellor. Në këtë kohë, qielli errësohet, temperaturat mund të bien dhe zogjtë dhe kafshët shpesh heshtin. Mesi i kohës së tërësisë njihet si pika maksimale e eklipsit.

Eklipsi total përfundon (kontakti i tretë): Hëna fillon të largohet dhe Dielli rishfaqet. Ata që kanë fatin të jenë në çadrën e Hënës mund të shohin rruazat e Baily-t dhe efektin e unazës së diamantit menjëherë pas përfundimit të tërësisë.

Eklipsi i pjesshëm përfundon (kontakti i 4-të): Eklipsi përfundon kur Hëna largohet nga disku i Diellit.

Baily’s Beads appear as the Moon makes its final move over the Sun during the total solar eclipse on Aug. 21, 2017 above Madras, Oregon. Credit: NASA/Aubrey Gemignani

Pamjet unike rreth Totalitetit (Eklipsit të plotë të diellit)

Disa pamje janë të dukshme vetëm gjatë një eklipsi të plotë diellor. Ato shfaqen në këtë renditje kur vendoset tërësia (dhe në rend të kundërt kur përfundon tërësia):

Shiritat e hijeve: Rreth një minutë përpara se tërësia, linjat lëvizëse, të valëzuara të dritës dhe errësirës së alternuar mund të shihen në tokë dhe përgjatë mureve. Këto breza hije janë rezultat i atmosferës së turbullt të Tokës që thyen rrezet e fundit të dritës së diellit.

Unaza e diamantit: E parë rreth 10 deri në 15 sekonda para dhe pas totalit, korona diellore (atmosfera e jashtme e Diellit) bëhet e dukshme. Së bashku me xhevahirin e vetëm të dritës nga Dielli, krijon efektin e njohur të unazës së diamantit.

Kurora e Diellit : Ndërsa unaza e diamantit zbehet, pjesa më e jashtme e atmosferës së Diellit bëhet më e spikatur. Është e dukshme si një unazë e zbehtë rrezesh që rrethojnë Hënën e siluetuar dhe është rreth 200-300 herë më e nxehtë se sipërfaqja e Diellit – temperatura e tij mund të arrijë mbi 1 milion °C (1.8 milion °F).

Rruazat e Baily-t: Rreth pesë sekonda para totalit, shfaqen rruazat e Baily-t. Ato janë rruaza të vogla drite në buzë të Hënës, të krijuara nga rrezet e diellit që kalojnë nëpër boshllëqe në malet dhe luginat në sipërfaqen e Hënës.

Kromosfera e Diellit: Shtresa e dytë më e jashtme e atmosferës së Diellit jep një shkëlqim të kuqërremtë. Është e dukshme vetëm për disa sekonda menjëherë pas totalit.

Këto ngjarje më pas përsëriten në rend të kundërt: Së pari, kromosfera e Diellit rishfaqet pak përpara se të përfundojë tërësia. Rruazat e Baily-t e ndjekin këtë ndërsa Hëna vazhdon të largohet. Më pas shfaqet unaza e diamantit dhe korona, pas së cilës shiritat e hijeve rishfaqen përpara se Dielli gjysmëhënës të jetë sërish i dukshëm.

Mesatarisht, një eklips total diellor ndodh çdo 18 muaj , kur:

Ka një hënë të re ,

në të njëjtën kohë, Hëna është në (ose shumë afër) një nyje hënore, kështu që Toka, Hëna dhe Dielli rreshtohen në një vijë të drejtë (ose pothuajse të drejtë),

dhe Hëna është afër perigjeut.

Përgatiti: Albert Vataj / Koha Jonë