Dhjetë ngjarjet më të rëndësishme botërore të vitit 2025

Viti 2025 u mbyll pa sjellë lehtësimin që shumëkush shpresonte pas një 2024 të lodhshëm në skenën ndërkombëtare.

Përkundrazi, këto dymbëdhjetë muaj shënuan përkeqësim të bashkëpunimit global, rritje të konflikteve dhe një zbehje më të dukshme të rendit botëror të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara.

Ndryshe nga viti i kaluar, kur Lojërat Olimpike në Paris shërbyen si simbol i bashkëpunimit ndërkombëtar, 2025 ofroi pak arsye për optimizëm.

Shumë nga këto zhvillime pritet të vazhdojnë të ndikojnë politikën globale edhe në vitin 2026.

Përplasja mes Kamboxhias dhe Tajlandës

Në korrik shpërtheu konflikti më i rëndë mes Kamboxhias dhe Tajlandës në dekada, i lidhur me një mosmarrëveshje shekullore kufitare për tempullin Prasat Ta Muen Thom.

Dhjetëra persona u vranë dhe mijëra u zhvendosën. Ndërhyrja e presidentit amerikan Donald Trump çoi në një armëpushim, por marrëveshja u shkel disa herë, duke rritur rrezikun e një konflikti të zgjatur.

Kardinali Robert Prevost zgjidhet Papa Leoni i XIV

Në maj, për herë të parë në histori, Kisha Katolike zgjodhi një papë nga Shtetet e Bashkuara.

Kardinali Robert Prevost, me origjinë nga Chicago dhe me përvojë të gjatë misionare në Peru, mori emrin Leoni i XIV, duke sinjalizuar vëmendje ndaj çështjeve sociale dhe drejtësisë ekonomike.

Përplasja mes Indisë dhe Pakistanit

Tensionet në Kashmir shpërthyen në maj pas një sulmi terrorist vdekjeprurës.

India dhe Pakistani shkëmbyen sulme ajrore dhe raketore për disa ditë, duke sjellë përplasjen më të ashpër në gjysmë shekulli.

Edhe pse u arrit armëpushim, mosmarrëveshjet thelbësore mbeten të pazgjidhura.

Intensifikimi i garës për Inteligjencën Artificiale

SHBA-të dhe Kina forcuan rivalitetin për dominimin në inteligjencën artificiale.

Kina shfaqi kapacitete të avancuara pa u mbështetur në çipat amerikanë, ndërsa Washingtoni luhati mes kufizimeve dhe lehtësimeve në eksportin e teknologjisë, duke ngritur shqetësime për sigurinë kombëtare dhe ekonominë globale.

Lufta civile shkatërruese në Sudan

Konflikti mes forcave të armatosura sudaneze dhe Forcave të Mbështetjes së Shpejtë vazhdoi me pasoja katastrofike: qindra mijëra viktima, mbi 12 milionë të zhvendosur dhe rrezik urie në shkallë kombëtare.

Perspektivat për paqe mbeten të zymta.

SHBA-të ndërmjetësojnë një plan paqeje për Gazën

Pas dy vitesh luftimesh, Izraeli dhe Hamasi ranë dakord për një armëpushim dhe një plan paqeje me tre faza.

Megjithatë, çarmatimi i Hamasit dhe rindërtimi i Gazës mbeten pika të nxehta, ndërsa paqja afatgjatë duket ende e largët.

Lufta në Ukrainë vazhdon

Në vitin e katërt të luftës, Rusia intensifikoi sulmet ajrore, ndërsa përfitimet territoriale mbetën minimale dhe me kosto të lartë njerëzore.

Ukraina mori mbështetje të konsiderueshme nga Evropa, por presioni për një armëpushim të favorshëm për Moskën u rrit.

Izraeli dhe SHBA-të sulmojnë objektet bërthamore të Iranit

Në qershor shpërtheu konflikti 12-ditor mes Izraelit dhe Iranit, kulmuar me sulme ajrore amerikane mbi objektet bërthamore iraniane.

Edhe pse u arrit armëpushim, tensionet strategjike mbetën të pazgjidhura.

Kina përdor mineralet e rralla si armë gjeopolitike

Pekini shfrytëzoi dominimin e tij në mineralet e rralla për të ushtruar presion ekonomik ndaj SHBA-ve, duke sinjalizuar një ndryshim të rëndësishëm në balancën e fuqisë globale.

Donald Trump trondit politikën e jashtme amerikane

Presidenti Trump ndryshoi rrënjësisht kursin e politikës së jashtme të SHBA-ve: tërheqje nga marrëveshje ndërkombëtare, tarifa të gjera tregtare dhe riorientim strategjik.

Kritikët thonë se këto veprime shënuan fundin e epokës së “Pax Americana”.