Pesë pyetje për 2025-ën

Ndërrimi i administratës në Shtetet e Bashkuara, me Donald Trump që merr përsëri drejtimin pas Joe Biden më 20 janar 2025, do të sjellë ndikime të rëndësishme në politikën amerikane dhe globale. Në vend që të parashikojmë saktësisht se çfarë do të ndodhë, është më e vlefshme të analizojmë disa çështje kyçe që do të jenë në qendër të vëmendjes.

1. Cilat do të jenë prioritetet e presidentit të ri?

Donald Trump e fillon mandatin e tij me një avantazh të rëndësishëm: Partia Republikane kontrollon edhe Kongresin, edhe Senatin, një situatë që i jep mundësi të çojë përpara një agjendë ambicioze legjislative. Megjithatë, hapësira për veprim është e kufizuar nga mosmarrëveshjet brenda partisë dhe kufizimet buxhetore.

Një nga prioritetet pritet të jetë zgjatja në kohë e uljes së taksave të miratuara gjatë mandatit të tij të parë, e cila skadon në fund të vitit 2025. Trump ka premtuar lehtësime të reja tatimore që mund të kushtojnë deri në 4 trilion dollarë në një dekadë. Ai kërkon gjithashtu eliminimin e kufizimeve mbi borxhin publik, për të siguruar fleksibilitet në financimin e projekteve të tij.

Megjithatë, për të mbuluar këto kosto, ai mund të synojë shkurtimin e shpenzimeve për energjinë e pastër dhe politikat sociale si Medicaid dhe arsimi publik. Këto masa mund të dëmtojnë zonat rurale, të cilat e mbështetën fuqishëm Trumpin në zgjedhje. Një tjetër burim financimi që ai ka propozuar janë tarifat doganore ndaj Kinës dhe vendeve të tjera, por ekspertët argumentojnë se këto kosto në fund do t’i paguajnë konsumatorët amerikanë.

2. A do të realizojë Trumpi premtimet për emigracionin?

Donald Trump ka premtuar një plan të madh për dëbimin e emigrantëve të paligjshëm, por një iniciativë e tillë kërkon burime të mëdha financiare dhe politike. Gjithashtu, ka gjasa të përballet me kundërshtime nga publiku, bizneset dhe gjykatat. Për këtë arsye, është e mundshme që ai të ndjekë qasje më të lehta për t’u zbatuar.

Trumpi mund të kufizojë vlefshmërinë e vizave, të rrisë tarifat dhe të zgjasë kohën e pritjes për emigrantët. Ai mund të ulë numrin e refugjatëve të pranuar dhe të rikthejë politikën që i detyron azilkërkuesit të presin në Meksikë gjatë shqyrtimit të kërkesave të tyre. Gjithashtu, eliminimi i programeve që lejojnë migracionin e kontrolluar mund të ndryshojë në mënyrë drastike sistemin aktual.

Megjithatë, disa faktorë jashtë kontrollit të tij do të ndikojnë në emigracion. Nëse ekonomia amerikane ngadalësohet, mund të ketë më pak emigrantë që kërkojnë punë. Krizat si ajo në Venezuelë mund të shkaktojnë rritje të flukseve migratore drejt SHBA-së, duke krijuar sfida të reja.

3. A do të ndalë SHBA përpjekjet për klimën?

Në fushatën e tij, Trump ka premtuar të tërheqë SHBA nga marrëveshjet ndërkombëtare për klimën dhe të rrisë mbështetjen për burimet tradicionale të energjisë, si nafta dhe gazi. Nëse këto premtime realizohen, pritet që emetimet e karbonit të rriten dhe investimet në energji të rinovueshme të bien.

Por realiteti është më kompleks. Shumica e politikave të energjisë janë të lidhura me tregjet globale dhe faktorë të jashtëm si krizat ndërkombëtare dhe çmimet e naftës të vendosura nga OPEC. Për më tepër, politikat si “Inflation Reduction Act” kanë sjellë përfitime të konsiderueshme në shumë zona republikane, duke e bërë të vështirë për Trumpin shfuqizimin e tyre, pa pasoja politike.

Megjithëse administrata e Biden ndërmori hapa të mëdha për tranzicionin energjetik, SHBA mbetet prodhuesi kryesor i naftës dhe gazit në botë. Ky dualitet pritet të vazhdojë nën administratën e re.

4. A do ta dominojnë miliarderët qeverisjen?

Roli i Elon Musk dhe miliarderëve të tjerë në administratën Trump pritet të jetë shumë i fortë. Musk ka përdorur platformën e tij sociale për të ndikuar në politikat publike, duke kundërshtuar hapur vendime të tilla si buxheti federal. Ndërkohë, Trump ka emëruar disa miliarderë në poste kyçe në qeveri, duke rritur ndikimin e tyre në vendimmarrje.

Megjithatë, ky ndikim ka krijuar tensione brenda Partisë Republikane dhe në raportet mes Shtëpisë së Bardhë dhe Kongresit. Ndërhyrja e miliarderëve mund të destabilizojë institucionet dhe të sjellë rreziqe për politikën e brendshme dhe atë të jashtme.

Përtej SHBA-së, miliarderët si Musk mbështesin lëvizje radikale të djathta në vende të ndryshme, duke krijuar një rrjet global me ndikim të thellë.

5. A do të jetë bota më e sigurt me Trumpin?

Trump ka premtuar të zgjidhë krizën në Ukrainë dhe konflikte të tjera ndërkombëtare, por politika e tij e jashtme është përballur shpesh me kritika për qasjen kontradiktore. Ai preferon marrëveshje bilaterale dhe ka një simpati të shpallur për autokratët, gjë që mund të krijojë tensione në skenën ndërkombëtare.

Kriza në Ukrainë, presioni kinez mbi Tajvanin dhe ambiciet bërthamore të Iranit do të jenë teste kyçe për aftësinë e tij për të menaxhuar politikën e jashtme. Gjithashtu, Trump pritet të përballet me sfida të paparashikuara që mund të ndryshojnë dinamikën globale.

Një çështje qëndrore mbetet ajo e armëve bërthamore. Politikat e tij gjatë mandatit të parë, si dështimi për të frenuar programin bërthamor të Koresë së Veriut dhe tërheqja nga marrëveshjet me Iranin, kanë krijuar paqartësi mbi qëndrimin e tij ndaj kërcënimeve bërthamore. Siç ka shkruar James M. Lindsay, mbajtja e një qëndrimi të paangazhuar ndërsa premton ndërhyrje të ashpra kundër kundërshtarëve mund të funksionojë në fushatë, por jo në qeverisje. / bota.al