Pse po preken nga kanceri gjithmonë e më shumë gra të reja

Shifrat e reja nga Shoqata Amerikane e Kancerit (American Cancer Society) po sjellin një paralajmërim serioz: rastet me kancer po shtohen tek të rinjtë, sidomos tek gratë nën moshën 50 vjeç. Dy të tretat e të gjithë rasteve të diagnostikuara në këtë grupmoshë janë gra.

Një trend shqetësues, por jo i papritur

Sipas ekspertëve, ky fenomen nuk është i ri. Gratë kanë pasur historikisht norma më të larta kanceri sesa burrat në moshat e reja. Megjithatë, rritja e shpejtë dhe hendeku gjithnjë e më i madh mes dy gjinive po ngre shqetësime të reja.

Dr. Mary Beth Terry nga Universiteti Columbia thotë se rritja më e madhe vjen nga shtimi i rasteve me kancer të gjirit, por gjithashtu ndikon edhe kanceri i tiroides, mitrës, qafës së mitrës dhe zorrës së trashë. Tek burrat e rinj, rritje ka vetëm në disa lloje të veçanta si leukemia, kanceri testikular dhe ai i veshkave.

Pse po rritet kanceri tek gratë e reja?

Shkencëtarët ende nuk kanë një përgjigje të vetme. Dyshohet për disa faktorë të ndërlidhur, përfshirë:

Mbipesha dhe stili i jetesës pasiv, që ndikojnë në kancerin kolorektal.

Puberteti i hershëm, që ndikon në ciklet hormonale dhe rrit ekspozimin ndaj estrogjenit.

Numri më i ulët i shtatzënive, që heq “pushimin” natyror nga ovulimi që mbron kundër kancerit të gjirit.

Ushqimi i përpunuar, i pasur me karbohidrate të rafinuara dhe mish të përpunuar.

Ndotësit mjedisorë, si kimikatet PFAS të quajtura “kimikatet e përjetshme”, që lidhen me kancerin e tiroides dhe veshkave.

A është gjithçka keq? Jo domosdoshmërisht.

Lajmi i mirë është se, pavarësisht rritjes së diagnostikimeve, vdekshmëria nga kanceri është në rënie. Progresi në trajtime, përfshirë imunoterapitë dhe terapitë e synuara, ka përmirësuar ndjeshëm mbijetesën.

Megjithatë, pabarazitë racore dhe ekonomike mbeten problematike. Gratë me ngjyrë dhe ato me të ardhura të ulëta kanë më pak akses në diagnozë të hershme dhe trajtim cilësor.

Çfarë mund të bëjë secili prej nesh?

Ekspertët rekomandojnë disa hapa të rëndësishëm për të ulur rrezikun:

Shmangia e duhanit.

Dietë e pasur me fibra, fruta dhe perime, me konsum të kufizuar të mishit të kuq dhe ushqimeve të përpunuara.

Aktivitet fizik i rregullt dhe mbajtja e një peshe të shëndetshme.

Vaksinimi kundër HPV dhe hepatitit B.

Kontrolli i rregullt për kancerin e gjirit, zorrës së trashë dhe mushkërive (tek duhanpirësit).

Megjithatë, siç thonë ekspertët, zgjidhjet nuk janë vetëm individuale, por kërkojnë ndërhyrje të nivelit politik për të reduktuar ekspozimin ndaj ndotësve, për të përmirësuar aksesin në shëndetësi dhe për të promovuar politikat e parandalimit.