Zhvlerësimi i monedhës kineze, krizë në kapitalizëm

“Procesi aktual në Kinë është i ngjashëm me krizën në Perëndim në fund të viteve 1960 dhe ’70. Ndryshimi i marrëdhënieve të punës dhe e kapitalit, është shoqëruar me greva dhe me pushime në masë të punëtorëve”…

Nga Dr. Ashok Kumar*

Tregjet botërore dje u tronditën, pasi banka qendrore kineze u zhvendos për të dobësuar monedhën e vendit, juan, për tetë ditët e ardhshme. Çmimet e mallrave dhe tregjet e aksioneve në mbarë botën ranë me 4.9 për qind këtë vit dhe konsiderohet kriza më e keqe në histori. Ndërsa zyrtarët kinezë kanë heshtur, analistët besojnë se ky veprim është projektuar për të nxitur eksportet e mallrave kineze, pas një rënie nëntë mujore në indekset e prodhimit. Veprimet e fundit të Kinës, megjithatë, janë tregues i një krize të thellë. Një barometër i rëndësishëm ka të bëjë me të dhënat kineze, si greva e punës.

Shifra e lëshuar rishtazi nga Buletini i Punës të Kinës (CLB) tregon se numri i grevave dhe protestave të punëtorëve është rritur në mënyrë dramatike në fund të 2015, veçanërisht në prodhim, ndërtim dhe miniera. Si rezultat, kostot e punës për firmat e mëdha janë trefishuar. Në vitin 2012 pothuajse gjysma e prodhuesit dhe importuesit thanë se do të marrin në konsideratë duke lëvizur nga vendi, dhe 26% kështu vepruan. Në fillim të vitit 2016, prodhimi vazhdon të jetë i ulët dhe pjesa e tregtisë të Kinës e PBB-së është një e treta më pak se një dekadë më parë. Si rezultat i kësaj, Kina është në plan të një ndryshimi të madh në bilancin e pushtetit në mes të punës dhe kapitalit, dhe janë disa përpjekje për të transformuar prodhuesit e saj në konsumatorë, nëse kjo ndodh, atëherë një tranzicion i madh pritet në Kinë.

Popullsia e punës në Kinë është tkurrur në 3.5 milion. Shumë ekonomistë, madje edhe në FMN, shprehen se Kina po arrin një pikë të mungesës së punës, një fazë e pashmangshme e zhvillimit kur pagat rriten ndjeshëm, fitimet industriale janë shtrydhur, dhe ka një rënie të madhe të investimeve. Pagat reale në Kinë që nga viti 2001 janë rritur me një normë prej 12 për qind në vit dhe vëzhgues spekulojnë se zhvlerësimi i fundit i juan zbulon komplikime në përpjekje të Kinës për të kaluar në një ekonomi të konsumit dhe shërbimeve.

Procesi aktual në Kinë është i ngjashëm me krizën në Perëndim në fund të viteve 1960 dhe ’70. Ndryshimi i marrëdhënieve të punës dhe e kapitalit, është shoqëruar me greva dhe me pushime në masë të punëtorëve. Kështu, tranzicioni mund të thellojë krizën e akumulimit të “ekonominë reale” për kapitalin transnacional. Si pasojë e rritjes së punës kushton çmimi i mallrave të konsumit në Mbretërinë e Bashkuar do të rritet, së bashku me nivelin e borxhit, rënie e pagave reale, një rivendosje në rënie të çmimeve të aseteve, automatizimin e përshpejtuar të dy shërbimeve dhe sektorit industrial.

 Është e qartë se çdo zgjidhje duhet, në minimum, përfshijnë një rritje dramatike në paga, futjen e të ardhura universale minimale themelore, si dhe investimet direkte në prodhimin nga shteti. Kjo është analiza e  Dr. Ashok Kumar, i cili është një anëtar i Gjeografisë Ekonomike në Queen Mary, Universiteti i Londrës.

*Independent. Përshtati: Redjon Shtylla