DEMARKACIONI: EDHE UJKU I NGOPUR, EDHE TUFA E DHENVE E PAPREKUR?

Dr. Islam LAUKA

Kёto ditё, janё shtuar pёrpjekjet pёr zbulimin e ideve “tё reja”, “krijuese” pёr zgjidhjen e çёshtjes sё Demarkacionit me Malin e Zi. Analistё, ekspertё dhe drejtues partish politike, janё vёnё nё garё, kush e kush tё paraqitet me ide sa mё “origjinale”, nё mёnyrё qё tё mbetet nё histori si njeriu qё u hapi rrugёn e lёvizjes sё lirё shqiptarёve tё Kosovёs dhe qё arriti tё ruajё tё paprekur miqёsinё e Kosovёs me aleatёt e saj strategjikё.

Midis kёtyre ideve, spikat ajo pёr ratifikimin e Marrёveshjes sё Demarkacionit, duke i shtuar asaj njё letёr zotimi, nё bazё tё sё cilёs, Kosova dhe Mali i Zi bien dakord qё, gjatё shёnjimit tё kufirit, tё bёjnё korrigjimet pёrkatёse, mbi bazёn e dokumenteve dhe fakteve tё reja, tё panjohura mё parё. Sipas mbёshtetёsve tё kёsaj ideje, ky proçes duhet tё kryhet, brenda njё afati prej 2 vitesh, nga momenti i ratifikimit. Ata pretendojnё se kanё zbuluar formulёn magjike tё njё kompromisi, tё pranueshёm si pёr Prishtinёn, ashtu dhe pёr Podgoricёn, pra njё zgjidhje qё i nxjerr tё dy palёt fituese. Me kёtё formulё magjike tё alkimistёve tё rinj tё Prishtiёs, edhe ujku ngopet, edhe tufa e deleve mbetet e paprekur.

Duket paradoksale, por e njёjta formulё magjike po ofrohet, kёto ditё, nga Athina pёr Marrёveshjen Detare me Shqipёrinё, pra tё ratifikohet ajo, pastaj, gjatё zbatimit nё terren, tё merren parasysh pretendimet e Tiranёs. Po si nuk ndodhi, qoftё edhe njё herё tё vetme, qё fqinjёt e shqiptarëve, t’i ratifikojnё marrёveshjet sipas variantit tonё, pastaj, gjatё zbatimit nё terren, ne t’i marrim nё konsideratё pretendimet e tyre? Pёrse u dashkёrka qё gjithmonё, shqiptarёt t’i ratifikojnё marrёveshjet nё bazё tё kushteve qё ua imponojnё fqinjёt?

Ne duhet tё vetёdijёsohemi qё jetojmё nё shekullin e 21-tё dhe jo nё epokёn e Mesjetёs qё njihet si koha e alkimistёve. Edhe kёta tё fundit duhet tё vetёdijёsohen pёr kёtё fakt, sepse “zbulimet” e tyre nuk mund tё shiten mё, si dikur.

Duke iu rikthyer Marrёveshjes sё Demarkacionit me Malin e Zi, duket se, mё shumё se zgjidhje e problemit, “formula e re” pёrbёn mashtrimin e radhёs pёr popullin e Kosovёs.

Sё pari, deri tani, autoritetet zyrtare tё Malit tё Zi janё shprehur se e konsiderojnё tё mbyllur, pёrfundimisht, çёshtjen e Demarkacionit tё kufirit me Kosovёn. Nё pёrgjigje tё pyetjes, nёse po kёrkohet ndonjё zgjidhje tjetёr, pёrfshirё atё pёr njё letёr zotimi, a deklaratё tё pёrbashkёt, Kёshilltari i Kryeministrit tё Malit tё Zi, Srdjan Kusoviç, deklaroi se qёndrimi i vendit tё tij nuk ka ndryshuar as nuk do tё ndryshojё.

Sё dyti, ta zёmё, nё mёnyrё hipotetike, se Mali i Zi bie dakord me formulёn magjike tё alkimistёve tanё. Çfarё do tё thotё zbatimi i saj nё praktikё? Asgjё mё pak se pёrjetёsimi i kufirit midis dy vendeve tona nё vijёn Qafё Çakorr-Kullё. Ajo qё alkimistёt duan tё na e shesin si “formulё tё re” ёshtё po aq e vjetёr sa historia e marrёdhёnieve ndёrkombёtare. Nё çdo marrёveshje demarkacioni ekziston njё klauzolё pёr korrigjime qё diktohen nga terreni, gjatё proçesit tё shёnjimit tё kufirit. Mundet, qё nё vende te caktuara, kufiri tё shmanget pak nga ai qё ёshtё fiksuar nё letёr, pra tё mos vendoset nё kёtё shkёmb, por nё atё tjetrin, jo nё kёtё pёrrockё, por nё atё tjetrёn, jo nё perlinё, por nё rudinё, etj. Kёto janё shmangie tё domosdoshme pёr shёnjimin e kufirit nё terren qё, nё aspektin e pёrfitimit tё sipёrfaqёs, nuk kanё asnjё vlerё pёr palёt. Nё fund tё kёtij proçesi hartohet protokolli qё fikson kufirin e shёnjuar midis dy vendeve. Nuk ka asnjё dyshim qё ratifikimi i Marrёveshjes sё Demarkacionit, do tё çonte, pashmangshёm, nё nёnshkrimin e protokollit qё do tё fiksonte, pёrfundimisht, mbetjen e Qafёs sё Çakorrit dhe Kullёs nё Mal tё Zi. Ky ёshtё shqetёsimi themelor qё lidhet me zbatimin e Marrёveshjes sё Demarkacionit, jo “korrigjimet” qё kanё tё bёjnё me vendosjen e kufirit nё kёtё apo atё gur, pёr tё cilat shqetёsohen alkimistёt.

Nga ana tjetёr, disa politikanё tё lartё, pёrfshirё Presidentin e vendit, Hashim Thaçi, po kёrkojnё me ngulm ratifikimin e kёsaj marrёveshjeje. Sipas tyre, Kosova i ka plotёsuar tё gjitha kriteret pёr liberalizimin e vizave, me përjashtim tё Demarkacionit. Ata theksojnё se ratifikimi i kёsaj marrёveshjeje, automatikisht, do tё çonte nё liberalizimin e vizave dhe nё pёrshpejtimin e proçeseve integruese euroatlantike.

Kёta politikanё harrojnё njё fakt tё thjeshtё: nuk janё ata qё përcaktojnё, nёse Kosova i ka plotёsuar apo jo kriteret pёr liberalizimin e vizave, por ёshtё Brukseli ai qё vendosё pёr kёtё çёshtje. Nёpёrmjet pёrfaqёsuesve tё vet tё lartё, komisionerёve, apo titullarёve tё zyrёs sё BE-sё nё Prishtinё, ai e ka bёrё tё qartё se: nga 95 kritere, Kosova ende nuk i ka plotёsuar dy- demarkacionin dhe luftёn kundёr korrupsionit; se tё dyja ato janё njёlloj tё rёndёsishme, pra nuk ёshtё demarkacioni kriter i dorёs sё parё dhe lufta kundёr korrupsionit, i dorёs sё dytё; se po nuk u plotёsuan kёto dy kritere, Kosova duhet ta harrojnё liberalizimin.

Qёndrimi im rreth Marrёveshjes sё Demarkacionit me Malin e Zi ka qenё dhe mbetet i qartё dhe i prerё:

Marrёveshja e nёnshkruar mes Kosovёs dhe Malit tё Zi, me 26 gusht 2015, “Mbi Kufirin Shtetёror” ёshtё e gabuar dhe nё dёm tё interesave tona kombёtare e shtetёrore. Si e tillё, Marrёveshja e Demarkacionit duhet tё futet sa mё shpejt nё rendin e ditёs tё Kuvendit tё Kosovёs dhe tё votohet kundёr ratifikimit tё saj. Do tё kishte qenё nё nderin e qeverisё, sikur ajo ta kishte pёrcjellё atё nё Parlament me mendimin qё tё mos ratifikohet. Paanshmёria e qeverisё Haradinaj, nё kёtё rast, nё thelb, ёshtё ikje nga pёrgjegjёsia pёr njё çёshtje madhore si ajo e territorit shtetёror. Kufiri ёshtё i shenjtё dhe mbrojtja e tij, njё kauzё e drejtё.

Çdo pёrpjekje pёr ta shitur ratifikimin e Marrёveshjes sё Demarkacionit nёpёrmjet formulave me “letra zotimi” dhe “deklarata tё pёrbashkёta”pёr korrigjimin, nё tё ardhmen, tё kufirit me Malin e Zi, nuk ёshtё gjё tjetёr, veç mashtrim pёr tё fshehur humbjen pёrfundimtare, nga ana e Kosovёs, tё territorit nga Qafa e Çakorrit deri nё Kullё. Kjo humbje do tё rёndonte, jo vetёm nё ndёrgjegjen e brezit tonё, por do tё ishte njё minё me sahat pёr tё ardhmen e marrёdhёnieve tё Kosovёs me Malin e Zi.