…ju të tjerët ngrohuni në diell!

Nga Enton Abilekaj.

Duket në pamje të parë si një gabim trashanik i qeverisë. Me deklarimin e TVSH-sw për biznesin e vogël, duket sikur pa qëllim, ose nisur nga një qëllim i mirë, Edi Rama po bëhet i shtrenjtë në krunde dhe i lirë në miell. Ndërsa miellin, pjesën më fitiprurëse të ekonomisë, e shpërndan pa kosto, pa kontroll tatimor, madje pa asnjë përfitim në favor të publikut tek biznesi i madh, të kundërtën bën me krundet, me atë çfarë linte deri sot biznesi i madh për mungesë interesi. Biznesit të vogël që konsumon krundet, pasi i ka vënë 36 taksa, i rriti taksat lokale, i shton TVSH për t ‘ ja bërë jetën të pamundur.

Pas një lufte disavjeçare me akionet kundër informalitetit, me rritjen e taksës edhe për tabelën edhe për karriget, me rritjen e taksave vendore që nga 2015, ata janë pothuajse të mbyllur. Ishte rrënqethëse kur pronari i një restoranti të vogël në Tiranë, tha që është gati t’ia fale shtetit biznesin dhe të punojë me rrogë se i del më mirë. Taksat dhe rritjet e kostove për produktet, i kanë çuar në pikën e dorëzimit. Protesta e qepenave, nxori dhjetëra dëshmi të dorëzimit. Ata deklaronin se ishin gati të mos e ngrinin më qepenin nëse do të gjenin një punë. Trishtimi i njerëzve që quhen biznesmenë, ndërsa fitojnë më pak se rrogëtari më i ulët i shtetit që paguhet nga taksat e tyre.

Përtej lotëve të tyre, qeveritarët shpjegojnë që nuk ka asnjë ndryshim, nuk ka shtesë të TVSH-je, por vetëm deklarim, nuk ka rritje të kostos së biznesit. Madje ata mund të shkojnë edhe në zyrat tatimore, ku qenka shtuar edhe një njësi speciale për të ndihmuar biznesin e vogël për deklarimin e TVSH. Këto shpjegime vetëm sa e shtuan trishtimin. Ata nuk e dinë, ose bëjnë sikur nuk e dinë, se një biznesmen i vogël, jo vetëm nuk e ka ekspertizën, por nuk ka as mundësinë e pagesës së një kontabilisti.

Ai që bën gjithçka vet për të ulur kostot, që nga furnizimi, faturimi, bilanci, mirëmbajtja, duhet të zërë edhe një radhë tek zyra e tatimeve. Rritet kostoja e biznesit, vështirësohen kushtet, ulet fitimi që është më pak se rroga, shtohet koha e punës. Jo vetëm kaq. Ndërsa atyre u rritet kostoja për njësi, konkurrentëve të tyre, filialeve të bizneseve të mëdha, u mbetet e njëjtë. Marketet e lagjeve kërcënohen nga supermarketet, por pas kësaj janë të detyruar të dorëzohen, lokalet që konkurrohen sot nga brandet zinxhir, nga sot duhet të ulin qepenin përgjithmonë. Rritja e kostos për të vegjlit do të favorizojë në këtë mënyrë të mëdhenjtë dhe filialet e tyre që po shpërndahen në mënyrë kapilare. Kjo është panorama e mbijetesës nga terreni i biznesit të vogël.

Nga fronti shtetëror, nuk është aspak më mirë. Qeveria pretendon se do të fitojë rreth 12 milionë euro më shumë, që është një shifër e papërfillshme për buxhetin, është 1 milionë më e vogël se dëmshpërblimi për pallatin e vjehrrit të Lulzim Bashës. Përtej kësaj, a do të përfitojë qeveria në luftën kundër evazionit?

A do të zbulojë në këtë mënyrë transaksionet e biznesit të madh? Nëse nuk e përdorin për mashtrim, janë jashtë realitetit. Mbi 100 mijë biznese të vogla do zbulojnë bizneset e mëdha duke bërë deklarimin. A e kanë më lehtë tatimet të hetojnë 100 mijë deklarimet e biznesit të vogël apo qindra vetëdeklarimet e biznesit të madh? Si mundet që ushtria e tatimorëve të besojë se, duke marshuar rrugëve të Tiranës për të tmerruar bizneset e bukës së gojës, do të luftojë evazionin? A nuk do ishte më e lehtë të stacionoheshin tek biznesi i madh dhe të hetonin aty?

Ata që kontrollojnë mbi 90 për qind të ekonomisë, nuk kanë kontroll, mund të vetëdeklarohen, madje filialet e tyre që punojnë si biznes i vogël mund të bëjë të njëjtën gjë, ndërsa ata që, duke përfituar nga çfarë mbetet nga me pak se 10 për qind e Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB) dhe punësojnë disa herë më shumë se biznesi i madh, do të gjendet përballë falimentimit, me rritje kostosh, rritje kohe punë, kontrolle dhe gjoba.

Është e qartë që Edi Rama i rrit kostot e tyre që ata të heqin dorë edhe nga 10 përqindshi, që edhe atë pjesë të PBB që përfitojnë të vegjlit ta marrin bizneset e mëdha me filialet e tyre. Ekonomia po tkurret, prodhimi po bie duke shkaktuar uljen e fitimeve dhe rritjen e kostove. Miqtë e Kryeministrit që dihet se janë biznesmenët e mëdhenj, nuk kënaqen më, duan të marrin edhe pjesën e fukarenjve. Kjo është masa për t’u dhënë atyre edhe kaposhin e farës. Ai nuk e shtrenjtoi krunden nga paaftësia për të qeverisur.

Sigurisht që paaftësia e ka sjellë në këtë pikë, por shtrenjtimi u bë që ata të hapin rrugën për të mëdhenjtë që me filialet e tyre do rrëmbejnë edhe lekët e bukës. Punësimi në arkat automatike të tyre nuk do të jetë as sa gjysma e atyre që do të ulin qepenin, transaksionet e biznesit të madh do bëhen edhe më të vështira për tu kontrolluar se do të bëhen me filialet. Evazioni do të rritet, punësimi do të ulet, e gjithë ekonomia do të kontrollohet nga pak njerëz që kanë qëlluar ose janë zgjedhur të jenë miqtë e Edi Ramës. Ju të tjerët ngrohuni në diell!