Këshilli Mbikëqyrës i BSH mbron Arben Malajn, acarohet Qeveria

Zbardhet relacioni për pezullimin e Malajt dhe propozimin për shkarkim nga Kuvendi për shkelje të etikës. Pas refuzimit të BSH për ta shkarkuar, referenca ligjore e diskutueshme

Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë atakohet për herë të parë publikisht nga qeveria kryeministrit Edi Rama. Ndonëse në daljet publike në krah të Guvernatorit, kryeministri kishte cituar pavarësinë dhe balancat e Bankës së Shqipërisë, nisma e fundit për shkarkimin e Arben Malajt ka acaruar marrëdhëniet. Bankat qëndrore në vende me demokraci të brishtë por edhe në vende të zhvilluara janë në mënyrë të vazhdueshme në kërcënimin e pavarësisë. Në rastin e Shqipërisë ekzekutivi ka propozuar pezullimin nga detyra dhe shkarkimin e një antari të rizgjedhur të Bankës së Shqipërisë pa u mbushur një nga 7 vitet e mandatit të tij.

Rruga ligjore që është zgjedhur është e diskutueshme pasi siç shkruhet në relacionin e vendimit për shkarkimin e Z.Malaj, “Kuvendi i ka kërkuar Këshillit Mbikëqyrës dhe si rrjedhim anëtarëve të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë që të analizojnë aktet e miratuara nga vetë Këshilli Mbikëqyrës dhe të shprehen në lidhje me vendimmarrjen në Këshill ose individualisht. Por rezulton se pas më shumë se dy muajsh, nuk ka asnjë reagim dhe as ndonjë procedurë të nisur për shqyrtimin e pikës së rezolutës që kërkonte reagim institucional apo individual as nga Këshilli Mbikëqyrës, as nga anëtarët e Këshillit Mbikëqyrës”.

Qeveria është e zhgënjyer me sjelljen e Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë dhe e të gjithë anëtarëve të Këshillit duke e quajtuar në relacionin e vendimit këtë si “refuzim i hapur i respektimit dhe zbatimit të ligjit mbi të cilin ata duhet të udhëhiqen dhe tentativë për pengimin e Kuvendit për të zbatuar ligjin në një rast evident të shkeljes së tij”.

Për këto arsye Kuvendi i Shqipërisë ka detyrimin të ndërmarrë kryesisht nismën për analizën e rastit dhe propozimin e masave përkatëse. Ndërmarrja e kësaj nisme kryhet në zbatim të dispozitave të ligjit nr.44/2015, “Kodi I Procedurave Administrative i Republikës së Shqipërisë”. Sipas relacionit, vendimmarrja e Kuvendit në këtë rast nuk prek parimin e ligjshmërisë (neni 107 KPrA), për sa kohë që në çdo rast vendimmarrja e parashikuar nga neni 43, i ligjit “Për Bankën e Shqipërisë”, të ndryshuar i takon Kuvendit;

Qeveria i është referuar Kodit të Procedurave Administrative (neni 70), për analogji, në raste të përshkrimit të vendimmarrjes së përbashkët të organeve publike, ka parashikuar rastin e nxjerrjes së vendimit nga organi publik pa pritur përgjigjen apo reagimin e një organi tjetër i cili parashikohet nga ligji që duhet të japë pëlqimin, konfirmimin, miratimin, mendimin (apo propozimin” paraprak në rastin tonë), kur organi tjetër nuk përgjigjet brenda një afati prej 30 ditës, (që prej datës kur është miratuar rezoluta e Kuvendit kanë kaluar më shumë se 60 ditë);

Kuvendi i Shqipërisë mund ta arsyetojë inicimin e procedurave të shqyrtimit dhe propozimit të masave përkatëse, në lidhje me rastin, në kushte të ushtrimit të kompetencave të veta diskreciale (neni 11 KPrA), sa kohë që: (a) Vendimmarrja për rastin i takon sidoqoftë Kuvendit; (b) Vendimmarrja në çdo rast nuk tejkalon kufijtë e ligjit, megjithëse në çdo rast duhet të kujtojmë që Kuvendi i Shqipërisë nuk është një organ i zakonshëm administrativ, por organi i vetëm ligjvënës;

(c) Zgjedhja e bërë ka qenë e detyruar nga rrethanat me të cilat është përballur Kuvendi si pasojë e sjellës së anëtarëve të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, që kanë zgjedhur të vendosin marrëdhëniet shoqërore, mbi detyrat funksionale dhe angazhimet ligjore.

Qeveria “fletërrufe” për sjelljen publike të z. Arben Malaj

Relacioni ka një hapësirë të dedikuar për sjelljen publike të ish-ministrit socialist të financave. Nëse analizohet secila prej daljeve publike të z. Arben Malaj dhe të gjitha ato të marra së bashku mund të arrihet në konkluzion se: në asnjërin prej rasteve të daljeve publike të anëtarit të Këshillit Mbikëqyrës, ato dalje nuk i kanë shërbyer interesit më të mirë të përgjithshëm të Bankës së Shqipërisë, si dhe të gjithë sistemit bankar në Shqipëri.

Në asnjërin prej rasteve të daljeve publike të anëtarit të Këshillit Mbikëqyrës nuk është marrë parasysh karakteri publik i funksionit që ushtron si anëtar i Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë dhe kjo natyrë sjelljeje nuk ka qenë dhe nuk i ka shërbyer aspak ruajtjes dhe nxitjes së besimit në publik lidhur me institucionin e Bankës së Shqipërisë;

Në asnjërin prej rasteve të daljeve publike të anëtarit të Këshillit Mbikëqyrës nuk reflektohet përgjegjësi institucionale në raport me temat e trajtuara dhe qëndrimet publike të mbajtura për to dhe nuk reflektohet aspak niveli i nevojshëm i ndërgjegjshëm për rëndësinë e detyrave dhe të përgjegjësive, si përfaqësues i organit më të lartë vendimmarrës dhe mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë;

Secila prej daljeve publike të anëtarit të Këshillit Mbikëqyrës dhe të gjitha rastet së bashku mund të çojnë në konkluzionin që temat e trajtuara dhe qëndrimet e shprehura mund të kenë ndikim negativ mbi detyrimet që ka ai ndaj Bankës së Shqipërisë dhe duke qenë se ato shprehin qëndrime dhe vlerësime që janë pjesë e analizave politike të lidhura me grupime politike, besojmë se ato dëmtojnë imazhin e Bankës së Shqipërisë;

Secila prej daljeve publike të anëtarit të Këshillit Mbikëqyrës dhe të gjitha rastet së bashku mund të çojnë në konkluzionin që temat e trajtuara dhe qëndrimet e shprehura bien ndesh dhe cenojnë pavarësinë dhe integritetin që kërkon pozicioni i mbajtur në Bankën e Shqipërisë;

Në interpretim të dispozitave ligjore dhe të rregullave etike, mund të konkludohet lehtësisht që e vetmja liri e lejuar për anëtarin e Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë është liria akademike. E megjithatë, në Kodin e Etikës edhe në këtë rast vendoset si kusht sqarimi që: “Në artikujt shkencorë ose akademikë, anëtarët e Këshillit Mbikëqyrës duhet të qartësojnë se artikulli është hartuar personalisht dhe nuk përfaqëson qëndrimin zyrtar të Këshillit Mbikëqyrës apo të Bankës së Shqipërisë”;

Interpretimet ligjore te debatueshme

Neni 47 i ligjit organik parashikon se: “Guvernatori dhe zëvendësguvernatorët e Bankës së Shqipërisë, si dhe çdo anëtar tjetër i Këshillit Mbikëqyrës, mund të shkarkohen nga Kuvendi me propozim të shumicës së anëtarëve të Këshillit Mbikëqyrës, kur: c) personi i propozuar për shkarkim gjatë ushtrimit të detyrës ka shkelur rëndë etikën e punës dhe ka cenuar thellë interesat e Bankës së Shqipërisë.”.

Qeveria është koshiente se po bën intepretime për të gjetur hapësirë për shkarkimin e z. Malaj pasi në relacionin e vet shkruan se “propozimi për shkarkimin e anëtarit të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, sipas ligjit, i takon shumicës së anëtarëve të Këshillit Mbikëqyrës, por mund të arsyetohet që në zbatim të dispozitave të Kodit të Procedurave Administrative, kur një detyrë nuk zbatohet apo refuzohet tëzbatohet nga zyrtari i ngarkuar nga ligji, atëherë kompetenca mund të ushtrohet drejtpërdrejtë nga organi që ka detyrimin ligjor për të vendosur në lidhje me çështjen.

Sipas relacionit, daljet dhe prononcimet publike për tema thellësisht politike, kanë qenë të vazhdueshme edhe gjatë periudhës zgjedhore për zgjedhjet lokale të datës 30 qershor dhe se ky fakt përmban argumente të shtuara për sjelljen joetike, në konflikt të hapur me funksionin, me manualin e monitorimit të miratuar e vendim Kuvendi dhe me standardet e vendosura të paktën në dy zgjedhjet e fundit.

Në përfundim të kësaj analize, bazuar në pikën 1, të nenit 47, të ligjit nr.8269, datë 23.12.1997, “Për Bankën e Shqipërisë”, të ndryshuar, dhe të rregullores së Kuvendit, Kuvendi i ka dërguar për kompetencë Këshillit të Ministrave kërkesën për shkarkimin e z. Arben Malaj, nga detyra e anëtarit të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, Pika 1, e nenit 47, të ligjit nr.8269, datë 23.12.1997, “Për Bankën e Shqipërisë”, të ndryshuar, parashikon se çdo anëtar i Këshillit Mbikëqyrës, duke përfshirë Guvernatorin dhe zëvendësguvernatorët pezullohet nga detyra nga Këshilli I Ministrave dhe shkarkohet nga Kuvendi.

Duke marrë në konsideratë dhe duke e vlerësuar kërkesën e Kuvendit, daljet dhe prononcimet publike të z. Arben Malaj për tema thellësisht politike, të cilat kanë qenë të vazhdueshme edhe gjatë periudhës zgjedhore për zgjedhjet lokale të dates 30 qershor, si dhe duke u bazuar në dispozitën ligjore të përmendur më sipër, Këshilli i Ministrave ka vendosur që z. Arben Malaj, anëtar i Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, të pezullohet nga kjo detyrë.

Si konkluzion, Këshilli i Ministrave i propozon Kuvendit të Republikës së Shqipërisë shkarkimin e z. Arben Malaj nga detyra e anëtarit të Këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë.
Monitor.al