Korona na plaku gjithëve

Gjatë pandemisë edhe të rinjtë ndihen të moshuar sepse e kuptojnë se sa vulnerabël janë, mendon shkrimtarja rumune Lavinia Braniște.

Dy javë më parë takova disa ish-shokë të shkollës së mesme që kishin ardhur në qytetin tonë. Jeta duket të jetë më e durueshme këtu – për arsyen e thjeshtë që prindërit tanë kanë shtëpi me oborr. Këto gjëra tani janë me vlerë të pamatshme. Për disa prej nesh duket e pamundur të arrijnë qëllime të tilla vetë – sidomos jo në një qytet të madh.

Dy nga ish-shokët e mi të shkollës nuk i kam parë që kur kam mbaruar shkollën e mesme, sepse ata u transferuan në vende të tjera, por tani ata mund të punojnë nga shtëpia, kështu që u kthyen për një farë kohe. Sa më pëlqente të mendoja për këtë ribashkim – zemra ime galoponte gjatë gjithë ditës, sepse më në fund do të dilja, jo në qytet, por në oborrin e dikujt – momentet e para të takimit ishin të çuditshme. Lloji i përshëndetjes tregoi menjëherë se si ndihen të gjithë në situatën aktuale mjekësore. Disa ruanin me kujdes distancën, të tjerë përshëndeteshin me bërryla, një tjetër u turr me gëzim për të na përqafuar, por kjo nuk funksionoi tek të gjithë. Edhe pse moshat tona janë të njëjta, në ato momente kisha ndjesinë se disa ishin më të rinj se të tjerët.

Në fillim thuhej se të rinjtë po përhapin virusin pa e ditur

Unë shpresoja se nuk do të flisnim shumë për pandeminë, por sigurisht që kjo temë dominoi në takimin. Në tryezë, midis shisheve dhe tasave me kikirikë, ishin shpërndarë shishe me dezinfektues. Ne i vendosëm karriget tona në mënyrë që të kishte një distancë të caktuar midis tyre, por kjo do të thoshte që nuk e dëgjonim njëri-tjetrin shumë mirë dhe duhej të flisnim me zë më të lartë. Dhe ju e dini që nëse flisni me zë të lartë i shpërndani pikat e pështymës edhe më shumë. Kohët e fundit kam lexuar një artikull që analizonte rrezikun e ngjitjes në situata të ndryshme dhe përfundimi ishte disi se ishte më mirë të mos flisje fare kur takoje miq. Kush e di se çfarë mund të fluturojë sapo të hapësh gojën. Dhe në një dhomë të mbyllur, kjo është edhe më keq.

Nuk ka kaluar një vit që nga shenjat e para shqetësuese se virusi po përhapet, por shumë aspekte të jetës sonë janë rikonfiguruar tashmë. Nga normat e mirësjelljes tek perceptimi i epokës sonë. Në muajt e parë u tha se sëmundja nuk i prek shumë të rinjtë, dhe për pasojë ata nuk ishin mjaft të kujdesshëm. Dhe njerëzit i tregonin me gisht sepse ata po përhapnin virusin pa e ditur. Në ndërkohë, mjaft të rinj janë sëmurë dhe ky ligjërim është moderuar disi. Ne të gjithë jemi plakur – domethënë, të prekshëm. Unë isha e re për sa kohë që jetoja vetëm në muajt e parë të pandemisë, por pastaj u ktheva në shtëpi dhe mora moshën e njerëzve me të cilët tani jetoj.

Ne jemi duke përjetuar kohë fluide dhe të luhatshme në të cilat të dhënat e mbledhura nga një ditë në tjetrën po ndryshojnë vazhdimisht statistikat. Asgjë nuk është më e sigurt në jetën tonë të përditshme, planet nuk kanë më kuptim. Njoftimet e autoriteteve duhet t’i ndjekim vazhdimisht. Dhe këto autoritete pengohen dhe pengohen.

Në rajonin tonë secili lufton për veten

Unë vuaj nga një miopi e moderuar që kur isha 13 vjeç dhe pa syze jetoj në një botë mjaft të mjegullt. Kur largohem nga dhomat e mia private dhe duhet të vendos maskën, nuk mbaj syze sepse ato gjithmonë mjegullohen, gjë që është e bezdisshme.

Kjo është arsyeja pse universi im pandemik është i hutuar dhe difuz, plot zëra që ndonjëherë nuk e di nga vijnë. Në këtë univers, mungesa e një kuptimi dobëson edhe të tjerët. Duket sikur edhe kjo më zvogëlon pak inteligjencën: më ka ndodhur tashmë disa herë që kur më duhet të bëj pazar bëj gabime duke numëruar paratë. Ndonjëherë kaloj rrugën kur semafori është i kuq, megjithëse e shoh ngjyrën e semaforit, por kam ndjesinë se nuk mund ta përpunoj më këtë sinjal.

Ky është imazhi që unë do të lidh me pandeminë – edhe pasi të ketë mbaruar: një kohë e mjegullt, e hutuar, me rreziqe budallaqe në çdo hap, të tilla si një vrimë në asfalt ku mund të ndrydhësh kyçin e këmbës. Një kohë në të cilën të gjithë luftojnë për veten e tyre, siç është gjithmonë në rajonin tonë kur kalojmë kriza. Sepse shteti nuk është në gjendje të kujdeset për qytetarët e tij – më së paku për të vegjlit dhe të dobëtit. Një kohë kur gjëja më e rëndësishme është të mbledhësh forcat e tua në mënyrë që këmba jote të shkelë pikërisht në vendin e duhur, një hap pas një, në mënyrë që të mos rrëzohesh. Sidomos kur edhe njerëzit e tjerë janë të varur prej teje.

Të gjithë jemi në rrezik

Ka shumë gjëra që ne nuk i shohim qartë në këtë kohë sepse nuk jemi në gjendje të kapim informacionin e plotë. Gjërat që lidhen me përhapjen e virusit dhe garën për vaksinën, me mbikëqyrjen masive të përshpejtuar, me zhvillimin e aftësive për të shkruar dhe lexuar si një nxënës i klasës së dytë që për një vit ka bërë mësim vetëm përmes internetit, me pasoja të tjera të panumërta të valëve të goditjes të masave anti-korona që arrijnë në të gjitha klasat shoqërore. Shumica jonë është dritëshkurtër në shumë fusha – dhe është e pamundur që të jemi ndryshe.

Nuk kam asnjë përgjigje të shkurtër për pyetjen e vështirë dhe komplekse se si të rinjtë po kalojnë nëpër këtë krizë. Ka të ngjarë të ketë institucione që kanë statistika të azhurnuara për shkallën e infeksionit sipas grupmoshave, shifrat e papunësisë dhe të dhëna mbi rënien e fuqisë blerëse. Mosha jonë mund të gjendet në një bosht të këtyre grafikëve. Por edhe sikur të kisha qasje në të gjitha këto të dhëna, do të ishte ende e vështirë për mua t’i lexoja. Përshtypja ime është se nuk është më aq e rëndësishme sa vjeç jemi, sepse ti gjithashtu mund të jesh një “i ri me sëmundje të fshehura”. Ti nuk e di se në sa mënyra trupi yt mund të të tradhtojë. Të gjithë jemi në rrezik. Nuk është mosha ajo që na dallon tani, por më shumë situata ekonomike. Në një farë mënyre, si pensionist ke më shumë siguri: ka ikur koha kur punëdhënësi bëhej merak për ty. Madje konsiderohesh i parëndësishëm nëse punon në një sektor “jo relevant për sistemin”, si kultura (ky është në thelb mesazhi që na përcjellin).

E ardhmja, ëndërr marrëzish

Dje një fqinj më tha që nëse ai do të ishte “shefi i botës” do t’i bllokonte të gjithë në shtëpi për një muaj e gjysmë dhe kështu do të shpëtonim nga virusi. Do të doja të kisha optimizmin e këtij personi i cili është i bindur se ka zgjidhje të thjeshta. Më bën kurioz se ndaj kujt drejtohet zemërimi i tij, sepse diçka po vlon ndër të gjithë ne, por biseda u ndërpre shpejt. Një muaj e gjysmë – duket si një moment, por në rrethanat aktuale sigurisht që nuk do të ishte kështu. Koha është zgjeruar, është ngrirë pothuajse, marsi tashmë na duket sikur i përket një jete tjetër. Kështu që ne jetojmë në këtë mjegull në të cilën na mbetet vetëm të lëvizim me kujdes, nga afër në afër. Këtu e ardhmja është bërë një ëndërr marrëzish, pavarësisht sa të rinj jemi.

Romani i parë i Lavinia Braniștes “Brendësia zero” u zgjodh si romani më i mirë i vitit në Rumani në 2016. Në vitin 2018 ai u përkthye në gjermanisht dhe u botua nga Mikrotext-Verlag, Berlin. Romani i saj i dytë “Sonia ridică mână” (“Sonia ngre dorën”) do të botohet në përkthimin gjermanisht në fillim të vitit 2021.