Paralagjet shqiptare të Parisit

Nga Veton Surroi     

Reperkusionet e “Charlie Hebdo-s” ndër ne

1.

Një javë më pas, dhe kontekst më të esëllt reflektimi, çfarë mund të jetë rikapitulimi i ngjarjes së madhe, emocionale dhe politike, të Charlie Hebdo-s?

Një, vrasja e anëtarëve të redaksisë së “Charlie Hebdo-s” mund ta ketë potencialin e njëjtë emocional në mendimin politik perëndimor siç kishte sulmi i 11 Shtatorit 2001 në Amerikë.

Dallimi është i madh në numrin e viktimave dhe mënyrën e ekzekutimit të aktit të terrorit, por efekti i ndjenjës së sulmit ndaj civilizimit Perëndimor apo demokracisë liberale është me ngjashmëri shumë të madhe.

Dy, kjo vrasje u përjetua madje në formë edhe më të përkufizuar, si sulm ndaj një identiteti të veçantë të demokracisë liberale, asaj evropiane. Pra, nëse mund të thuhet kështu, është momenti kur Evropa e ndjeu 11 shtatorin e vet.

Dhe tre, caku i kësaj vrasjeje, të përafrohemi edhe më, është njëra prej vlerave më të mëdha e të veçanta të demokracisë evropiane të pas Luftës së Dytë Botërore e ajo është e drejta për të mos konsideruar gjë të shenjtë, madje as në formën e skajshme të satirës së “Charlie Hebdo-s”, pra as vetë Zotin.

Andaj, nëse më 11 Shtator cak i sulmeve ishte simboli i fuqisë financiare të demokracisë liberale në Wall Street, me “Charlie Hebdo-n” u sulmua një simbol tjetër i fuqisë, njëri prej motorëve thelbësorë të demokracisë liberale, e drejta për të shtruar pyetje (madje edhe ofenduese) ndaj të vërtetave absolute, e të këtilla konsiderohen edhe ato religjioze.

2.
Nëse përmblidhen këto tri pika rikapituluese (që janë vetëm disa prej shumë të mundshmeve), atëherë pasqyra që lind është se gjendemi në fazën fillestare të një përgjigjeje evropiane ndaj kërcënimit.

Dhe, këtu fillon problemi thelbësor, sepse për të krijuar përgjigje ndaj kërcënimit, duhet përcaktuar se çfarë është kërcënimi.
Liderët evropianë, të mbledhur në marshin impresiv në Paris, treguan se kanë një përgjigje të përbashkuar: jo frikësimit, jo kërcënimit ndaj fjalës së lirë, jo terrorit.

Por këto jo-të nuk janë të vetëmjaftueshme për të krijuar përgjigje, sepse sërish qëndron domosdoja e definimit të kërcënimit.
Instinkti bazik i qeverive të kërcënuara nga një dhunë e atillë çfarë përjetoi Parisi është të thonë – siç kanë bërë shumë prej tyre, e në radhë të parë ajo franceze – se janë në luftë me terrorizmin.
Por, këtu bëhet me padashje një gabim thelbësor, madje një gabim që ka kushtuar shumë gjak, viktima civile e ushtarake, shumë para e mund të derdhur dhe shumë jostabilitet.

Përgjigjja ndaj 11 shtatorit qe “lufta kundër terrorizmit”, por ky formulim në vete përmbante dhe përmban një mungesë thelbësore definicioni. Terrorizmi është metodë, nuk është subjekt (politik, ideologjik, etj.). Pra, të thuash se po e lufton terrorizmin është njësoj si të thuash se i ke shpallur luftë minave antikëmbësori, bombave të improvizuara apo koktejeve molotov. Është një luftë që qysh tani është e humbur, sepse terrorizmi ka ekzistuar barazi me shoqërinë njerëzore. Në çdonjërën prej shoqërive që ka njohur njerëzimi janë përdorur dhuna dhe frikësimi për arritjen e qëllimeve politike.

Grupe hebrenjsh të quajtur Sicari vrisnin hebrenj të tjerë për të cilët mendonin se ishin bashkëpunëtorë të romakëve, duke filluar një luftë të gjatë politike që do të kulmonte me themelimin shtetit të Izraelit nëntëmbëdhjetë shekuj më vonë. Po kaq shekuj më vonë një grup vrasësish serbë bënë atentat kundër Franz Ferdinandit në Sarajevë, duke iniciuar njëqind vjet luftërash (prej asaj të Parë Botërore e deri te Lufta e Kosovës më 1999) për zgjerim të territoreve të Serbisë.

Lista e terroristëve (që për përkrahësit vetjakë kanë qenë gjithnjë luftëtarë të lirisë) është e gjatë dhe e gjerë sa ç’është njerëzimi.

3.
Franca dhe demokracia liberale kërcënohen nga diçka më thellë.

Kërcënimi me të cilin ballafaqohet Parisi i ngritur në këmbë të dielën, si kryeqytet i saj kulturor dhe simbol i përpjekjes për të mbrojtur demokracinë liberale duhet kërkuar te simboli i dy të rinjve francezë, që me urdhër të “Al Qaedas” të Yemenit, bëjnë atentat ndaj një reviste satirike franceze dhe pas aktit bërtasin se “janë hakmarrë ndaj fyerjes së profetit Muhamed”.

Ky simbol është ai i islamit politik i cili sot mbështetet mbi një parim bazë të thjeshtë, e ai është se nuk ekziston kombi, por vetëm feja islame dhe ato të tjerat që presin të shndërrohen në të tillë. Diku në mes janë apostatët, agnostikët, ateistët dhe kategoritë e tjera që konsiderohen edhe më të ulëta se sa fetarët e religjioneve të tjera.

Formulimi i këtillë fondamental i identitetit mund të ketë qenë tërheqës për këta të dy rinj francezë. Në garën mes identitetit kombëtar francez dhe atij global islamik, për dy vëllezërit vrasës, ka fituar ky i dyti me lehtësi të madhe.

Dhe, në këtë garë ka fituar edhe nocioni “i luftës” së këtyre dy të rinjve: pra ata qenë aty për t’u hakmarrë ndaj “fyerjes së Muhamedit”, dhe me këtë të dëshmojnë me armë të drejtën e tyre që të imponojnë interpretimin e tyre të islamit.

Islami politik i këtyre dy të rinjve është ideologji, dhe çdokush që përpiqet ta kuptojë kërcënimin ndaj demokracisë liberale të përjetuar në Paris, mund të fillojë duke e kuptuar se ai kërcënim është shumë më i madh sesa mundësia e sajimit të një bombe apo e blerjes së kallashnikovëve në treg të zi.
Islami politik është një ideologji e cila ka zënë vendin bosh të ideologjive të përmbytura të shekullit të kaluar.

Madje, siç është rasti i këtyre vëllezërve francezë që kryen vrasjen në Paris, islami politik është duke e zënë vendin të cilin në fillim të shekullit XX nuk do ta linte bosh e majta: në paralagje, në mjedise të varfra, në mesin e atyre me të ardhura të vogla, në mesin e të papunëve.

4.
Çfarë ndikimi do të ketë kjo tek shqiptarët, ende jo të integruar në trupin e demokracisë liberale?

Shqiptarët u përfaqësuan si është më së miri në Marshin e Parisit, me katër klerikët të kapur për krahu, në një manifestim emocional sinqeriteti.

Ndërkohë, në diskursin shqiptar (me reagim të fortë inicial nga Shqipëria, për dallim prej shoqërive të tjera shqiptare) u shpërfaqën dy mendime që tentuan të shpjegonin distancën tonë prej ngjarjes së Parisit. Në njërin, nëse mund të riinterpretoj me thjeshtësi, u tha se islami që vrau njerëzit e Charlie Hebdo-s ishte produkt i një Evrope vendnumëruese, madje edhe prapashkuese, i një civilizimi Perëndimor që nuk di ta gjejë rrugën përpara.

Në tjetrin u tha se shqiptarët nuk janë kërcënuar nga terrorizmi, por nga varfëria, korrupsioni e të tjera.
Kam frikë që shpjegimet e këtilla janë o të pasakta, o të pamjaftueshme.

Në Paris nuk vrau islami, i prodhuar në Evropën dekadente apo në cilëndo pjesë tjetër të botës. Islami është njëri prej religjioneve monoteiste që ka të njëjtin sistem vlerash si edhe religjionet e tjera monoteiste. Ka aq dashuri dhe ka aq dhunë në të sa ka edhe te të tjerat. Atë që nuk e ka islami, e as të tjerat, është urdhërvrasja.
Pra, islami, nuk vrau kënd.

Këtë e bënë dy vëllezër francezë, të identifikuar e të identifikueshëm, me besimin e tyre të veçantë, me interpretimin e tyre të veçantë të atij besimi. Interpretimi i tyre i besimit, aq më shumë, imponimi i besimit të tyre me kallashnikov është shumë larg islamit.

Dhe, ndonëse shqiptarët mund të krenohen me Marshin e klerikëve, ky Marsh vetvetiu nuk do t’i mbrojë shqiptarët dhe shoqëritë e tyre prej kërcënimit të islamizmit politik.
Marshi i klerikëve është pjesë e një sistemi vlerash evropiane së cilës i përkasin edhe ata, edhe pjesët e tjera të elitës shqiptare. Madje jo vetëm e elitës, por edhe e pjesës dërrmuese të popullatës shqiptare.

Megjithatë, shqiptarë të tjerë – disa qindra sosh të Shqipërisë, Kosovës e Maqedonisë dhe Luginës së Preshevës – janë po ashtu pjesë e një ideologjie çfarë i përkisnin edhe dy vëllezërit francezë. Ata janë pjesë e islamizmit politik, të po atyre postulateve të njëjta që nuk e pranojnë kombin, madje e shohin kombin si pengesë ndaj realizimit të cakut të dominancës së islamit si formë qeverisjeje mbi hapësirën ku janë e pastaj edhe mbi njerëzimin në tërësi.

Rrjedhimisht dy pohimet që i nënvizova (islami evropian që vret dhe imuniteti shqiptar ndaj islamizmit politik) janë të barasvlershme në pamjaftueshmërinë e tyre. Ndër shoqëritë shqiptare nuk do të vrasë islami, as shqiptar e as ndonjë tjetër, por ka potencial vrasësi ai që konsideron se e ka detyrë ideologjike, në emër të internacionalizmit (këso here mysliman).

Dhe, ndonëse shumica dërrmuese e shqiptarëve nuk do ta pranojë këtë ideologji, terrorizmin nuk e ushtron shumica: mjafton një pakicë e bindur që ta bëjë: të bindurit Sicari te hebrenjtë, Gavrilo Principi dhe Cërna Ruka te Serbët, vëllezërit Kouachi në Paris.

5.
Shqiptarët, ndonëse paradoksalisht jo pjesë e institucioneve të hapësirës politike evropiane, janë sot pjesë e hapësirës së kërcënuar evropiane.

Njësoj sikur paralagjja e Parisit e cila i jep vendin bosh ideologjisë së islamizmit politik, edhe paralagjet shqiptare të Evropës, me varfërinë, dobësinë e shtetit dhe mungesën e integrimit (mungesë shtetndërtimi evident në Kosovë) është duke e ftuar ideologjinë e islamizmit politik që ta zërë vendin bosh, të liruar nga komunizmi i shekullit të kaluar, pasuar nga nacionalizmi, e të pambushur nga forca politike progresiste.

Drejtuesit e shoqërive shqiptare mund të rrëshqasin lehtë në diskursin e “luftës kundër terrorizmit”, duke menduar se bëhet fjalë për një abstraksion, atje diku larg, e duke mos kuptuar se sikurse edhe nga çdo vend tjetër evropian, sot në radhët e ISIS-it në Irak e Siri janë duke luftuar ata që u nisën për në luftë si shqiptarë e që do të kenë për detyrë me të kthyer të luftojnë për një kauzë të re, atë të ideologjisë së tyre, të interpretimit të tyre të islamit, të imponuar me dhunë.