Pse këtë herë është ndryshe në Afganistan?

Nga: Alban Daci

Shumë po e cilësojnë situatën në Afganistan si dështim të Perëndimit e në veçanti të SHBA-ve? A është kështu? Së pari ky është konflikti më i gjatë i SHBA-ve që ka zgjatur rreth 20 vit dhe u ka kushtuar rreth 2,2 trilion dollarë. Së dyti, sulmi i SHBA-ve erdhi në Afganistan si pasojë e sulmeve të 11 shtatorit dhe faktit se Osama Bin Laden dhe organizata e tij e kishin qendrën e tyre pikërisht në Afganistan. Pra, sulmi i SHBA në Afganistan nuk ishte pushtim por kishte qëllimin për ta liruar këtë vend dhe për t’i dhënë atij një perspektivë demokratike. Shpesh është kundërshtuar nocioni i W. BUSH për të “eksportuar demokracinë”, me arsyetimin se demokracia ka forma e realitete të ndryshme sipas vendeve që kanë histori e përbërje sociale të ndryshme.

Diktatorët e Lindjes janë munduar ta interpretojnë demokracinë sipas orekseve të tyre për të mbajtur pushtetin ose për ta justifikuar atë. Në fakt Demokracia ka vetëm një formë që njihet dhe pranohet dhe ajo e simbolizuar nga Perëndimi dhe është rezultat i rrugëtimi të gjatë historik nga Greqia Antike, Roma, Revolucioni Francës e kulmon me Kushtetutën Amerikane. Po ashtu demokracia Perëndimore është rezultat i një eksperience të gjatë qeverisje dhe eloboracion i filozofëve më të mëdhenj në kahun e së drejtës, të drejtave të njeriut e më pas të kodifikuara në konventa, karta dhe kushtetuta.

Demokracia e Përëndimit është pasojë dhe e dy konflikteve botërore dhe e Luftës së Ftohtë. Bota në historinë e saj sigurisht ka njohur fomra të ndryshme qeverisje nga më ato ekstremet e deri tek ato më soft, por sigurisht demokracia ka vetëm një formë e emër atë të Përëndimit. Të tjerat janë përpjekje të dëshpëruara për ta imituar ose për ta konkurruar.

Amerikanët po të donin e kishin mbyllur ciklin e tyre pasi eliminuan Bin Laden dhe po ashtu arritën të neutralizonin organizatën e tij, por ato bashkë me aleatët investuan dhe qëndruan për ta demokratizuar atë vend. Pra, dollarët e harxhuara dhe perpjeket e vazhdueshme 20 vjeçare dëshmojnë edhe njëherë se amerikanët nuk kursehen për demokraci dhe mbetet po ashtu simboli më i fortë në botë në promovimin dhe mbrojtjen e saj.

Amerikanët nuk mund të qëndronin përjetësisht në Afganistan dhe dihej se një ditë do të largoheshin. Afganistani është një vend që ka njohur Aleksandri e Madh, Ceciskanin e Mongolisë, Bashkimin Sovjetik dhe në Fund SHBA me aleatët e saj. Pyetja është kush ka humbur? Amerikanët nuk kanë humbur asgjë! Pjesërisht kanë humbur afganë! Pse them pjesërisht? Me praninë 20 vjeçare të SHBA kemi një brez që sot është rreth të 20 që kanë njohur të mirat e demokracisë dhe janë lindur e rritur në Afganistan me këto vlera. Pra, nëse në fillim të viteve ’90 shoqëria afgane ishte mes Komunizmit dhe teibalizmit, sot kemi një brez që nuk do të dorëzohet se luftuari për liri.

Gjithashtu, sot kemi zyrtarisht një Opozitë e cila do të jetë e fortë jashtë vendit dhe nuk nuk do të dorëzohet derisa të kthehet me fitore. Edhe vetë talebanet nuk janë më ata që kanë qenë, por tashmë kanë kuptuar se shteti funksionin edhe mbi bazën e disa ekuilibrave ndërkombëtare. Kam përshtypjen se jetëgjatësia e talebanëve nuk do të jetë e gjatë e kjo do të varet edhe nga ekuilibrat rajonal apo botëror. Diskutimi për pritjen e afganëve desident nga Perëndimi është i shterpë për dy arsye:

1. NATO në nenin e sja të pestë të Traktatit shkruan “një për të gjithë e të gjithë për një”. Me pranim e tyre Shqipëria nuk ka bërë gjë tjetër veçse ka zbatuar traktatin e pranuar me anëtarësimin e saj.

2. Konventat ndërkombëtare duke përfshirë edhe ato të OKB apo të Nices e konsiderojnë të shpejtë dhe i ofrohet azil çdo qytetari të botës që i rrezikohet seriozisht jeta per motive politike e fetare.

Prandaj, Shqipëria si vend që i ka pranuar këto konventa nuk mund të sillej ndryshe veçse t’i pranoj ato Afgan që duan të vijnë në Shqipëri e të qëndrojnë këtu. Unë, nuk e quaj dështim të SHBA situatën aktuale në Afganistan, por fillimi i një realiteti të ri, që sipas meje nuk do zgjasë shumë!