Shkrirja e Arktikut mund të lëshojë një ‘bombë me merkur’ me temperaturat që vijojnë të rriten!

Duke rrjedhur nëpër Alaskë në Detin Bering, lumi Yukon gërryen ngricat e përhershme përgjatë brigjeve të tij dhe mbart sedimentet në rrjedhën e poshtme. Ndërsa planeti ynë ngrohet, ky permafrost po gërryhet më shpejt dhe po lëshon një metal toksik në mjedis. Megjithëse merkuri i çliruar nga shkrirja e permafrostit nuk përbën një kërcënim toksik sot, ndikimi i tij do të rritet me kalimin e kohës. Grumbullohet gradualisht në zinxhirin ushqimor me peshq dhe kafshë të egra të konsumuara nga njerëzit që paraqesin një kërcënim të ardhshëm ndërsa ndërtohet.

Një studim i ri i publikuar nga studiuesit në Universitetin e Kalifornisë Jugore Dornsife College of Letters, Arts and Sciences (USC) shikon mënyra më të sakta për të matur shtrirjen e problemit të merkurit të Arktikut. Qarkullimi natyror atmosferik do të thotë që ndotësit priren të lëvizin drejt gjerësive gjeografike më të larta. Kjo rezulton në akumulimin e merkurit në Arktik ku absorbohet nga bimët të cilat më pas vdesin dhe bëhen pjesë e tokës. Kjo ngrin në permafrost, ku toka qëndron e ngrirë gjatë gjithë vitit dhe gjatë mijëra viteve, përqendrimet e merkurit janë krijuar në tokë. Në këtë formë, nuk është veçanërisht e rrezikshme.

Metali toksik lirohet kur toka shkrin diçka që ndryshimet klimatike po e bëjnë gjithnjë e më të zakonshme. Arktiku po ngrohet katër herë më shpejt se mesatarja globale. I izoluar më parë nga ngrica e përhershme në sediment për mijëvjeçarë, ky merkur tani po gërryhet dhe lëshohet në mjedis.

Mund të përbëjë një kërcënim të madh mjedisor dhe shëndetësor për 5 milionë njerëz që jetojnë në Arktik dhe më shumë se 3 milionë njerëz që jetojnë në zonat ku ngricat e përhershme pritet të zhduken plotësisht deri në vitin 2050. Rreziku i konsumimit të merkurit përmes ujit të pijshëm është minimal dhe shumica e njerëzve janë të ekspozuar ndaj disa niveleve të merkurit në dietën e tyre. Sedimentet e gërryera gjithashtu shpesh ridepozitohen më poshtë lumit.

Të kuptuarit e dinamikës së kësaj lëvizjeje është jetike për të kuptuar shkallën e kërcënimit ndaj komuniteteve të Arktikut. Hulumtimi i ri shikon një metodë më të saktë për matjen e sasisë së merkurit të çliruar nga permafrost nga lumi dhe vlerësimin e totalit të merkurit në pritje të lëshimit. Metodat e mëparshme të vlerësimit të niveleve të këtij metali toksik përballen me kufizime si thellësia e marrjes së mostrave të tokës, që do të thotë se rezultatet ndryshojnë shumë. Mostrat thelbësore ishin marrë vetëm nga tre metrat e lartë të ngrirjes së përhershme.

Studimi në vend të kësaj analizoi merkurin në sedimentet në brigjet e lumenjve dhe baret ranore, duke u futur në shtresat më të thella të tokës. Ai zbuloi se nivelet e metalit toksik ishin në përputhje me vlerësimet më të larta nga studimet e mëparshme, të cilat studiuesit thonë se do të thotë se metoda e tyre ka të ngjarë të jetë e saktë.

Ekipi përdori gjithashtu satelitë për të parë se si rrjedha e lumit Yukon mund të ndryshojë në vitet e ardhshme dhe se si kjo mund të ndikojë në erozionin e brigjeve të lumenjve të ngarkuar me merkur. Ata shpresojnë se kjo do të ndihmojë në parashikimin e lëvizjes së këtij ndotësi. Studiuesit zbuluan gjithashtu se sedimenti me kokrra më të imta përmbante më shumë merkur sesa ai me kokrra të trashë. Ai sugjeron se lloje të ndryshme toke mund të paraqesin rreziqe të ndryshme.

Edel Strazimiri / SCAN