Tre pyetjet më të rëndësishme rreth COVID-19
Nga Tom Frieden* –
Komponenti i vetëm më i rëndësishëm i një reagimi efikas ndaj pandemisë COVID-19 është përdorimi i shpejtë i të dhënave. Kohët e fundit kam theksuar 19 boshllëqe kritike të të dhënash në lidhje me koronavirusin e ri që duhet t’i trajtojmë. Tani, me COVID-19 që vazhdon të përhapet me shpejtësi në Shtetet e Bashkuara dhe gjetkë, Qendra Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) dhe specialistë të tjerë të shëndetit publik duhet t’i përgjigjen urgjentisht në veçanti tre pyetjeve.
Së pari, a mund ta përhapin koronavirusin e ri personat që nuk kanë simptoma dhe fëmijët?
Nëse duhet të dimë se kë të testojmë dhe kë të karantinojmë, është e rëndësishme të kuptohet nëse njerëzit asimptomatikë përhapin infeksionin. Nëse fëmijët nuk llogariten për një pjesë të konsiderueshme të përhapjes së virusit COVID-19, siç bëjnë me gripin sezonal, atëherë ka shumë më pak arsye për të mbyllur shkollat dhe ndoshta ato që janë të mbyllura mund të rihapen më shpejt. Edhe pse fëmijët të paktën deri në 18 vjeç duket se sëmuren më rrallë me COVID-19, ata mund të jenë në gjendje të përhapin infeksionin. Ne duhet të dimë se sa rrezik përbëjnë fëmijët e infektuar për njerëzit më të moshuar dhe më të prekshëm nga ana mjekësore që janë rreth tyre, sidomos sepse shumë nga këta njerëz mund të thirren për t’u kujdesur për fëmijët gjatë mbylljes së shkollës.
Duke investiguar rrezikun e përhapjes te kontaktet e pacientëve të cilët nuk kanë shfaqur kurrë simptoma, ose nga pacientët që kanë shfaqur më vonë simptoma, mund të sqarojë rrezikun e përhapjes nga njerëzit asimptomatikë. Specialistët e shëndetit publik duhet të hetojnë rastet e pasura dhe të shohin se sa prej tyre kanë një fëmijë si një rast të parë. A është kjo përqindje më e ulët se sa pritej statistikisht? Dhe në familje dhe grupe të tjera, a ka zinxhirë transmetimi që fillojnë me fëmijët?
Së dyti, si është përhapja e virusit në spitale?
Urgjentisht duhet të mbrojmë punonjësit e kujdesit shëndetësor dhe gjithashtu të ruajmë burimet e pakta të kontrollit të infeksionit në mënyrë që të mund të ruajmë ose zgjerojmë kapacitetet për të siguruar kujdes intensiv për pacientët që kanë nevojë për të. Për shembull, ndërsa infeksionet e COVID-19 përhapen me shpejtësi te pacientët dhe stafi i spitalit në Ëuhan, Kinë dhe në Italinë e veriut, Singapori me sa duket nuk ka raportuar ende asnjë infeksion të ndonjë punonjësi të kujdesit shëndetësor, pavarësisht se diagnostikojnë rreth 250 rasteve. Kujdesi për një pacient të sëmurë rëndë në Singapor, përfshirë intubimin dhe kujdesin intensiv përpara se të diagnostikohej, rezultoi në ekspozimin e 41 punonjësve shëndetësorë, shumica e të cilëve kishin vendosur vetëm maska kirurgjikale; asnjë nuk u infektua.
Numri i rasteve me COVID-19 ka të ngjarë të tejkalojë furnizimin me pajisje mbrojtëse për profesionistët e kujdesit shëndetësor, kështu që duhet të dimë se cilët artikuj janë më të rëndësishëm. Për shembull, maskat normale kirurgjikale mund të jenë të mjaftueshme për punonjësit e kujdesit shëndetësor në shumicën e ambienteve, përveçse në rastet kur ekziston rreziku i aerosolizimit (siç është gjatë bronkoskopisë, induksionit të pështymës dhe intubacionit).
Investigimi i transmetimit të njohur të COVID-19 brenda infermierive dhe spitaleve mund të identifikojë burimet dhe rrugët e përhapjes së virusit. Kjo do të na mundësonte të krijojmë praktika më të mira për të mbrojtur punonjësit e kujdesit shëndetësor dhe pacientët e tjerë.
Së treti, kush ka shumë të ngjarë të vdesë nga COVID-19?
Për të ulur sëmundjet dhe vdekjet në mesin e personave të infektuar me virus, përparësia jonë më e lartë duhet të jetë mbrojtja dhe shërbimet për njerëzit që kanë shumë të ngjarë të sëmuren rëndë nëse infektohen – dhe të cilët për këtë arsye duhet të qëndrojnë në shtëpi dhe të shmangin kontaktin me të tjerët në masën më të madhe të mundshme . Edhe pse të moshuarit dhe ata me probleme të mëdha shëndetësore rrezikojnë më shumë nga COVID-19, ne nuk e dimë moshën e saktë në të cilën rritet vërtet rreziku, ose shkallën në të cilën sëmundje të tjera kronike e shtojnë atë rrezik. Nëse, për shembull, një 62-vjeçar me hipertension të kontrolluar mirë dhe asnjë sëmundje tjetër nuk ka më shumë rrezik, atëherë ne mund t’i përqendrojmë burimet tek njerëzit që kanë më shumë nevojë për to.
Analizat duhet të përfshijnë vetëm pacientët e diagnostikuar të paktën 30 ditë më parë dhe të llogaritet vdekshmëria sipas moshës, gjinisë dhe gjendjes shëndetësore. Kjo mund të tregojë se cilat kushte parashikojnë sëmundje të rëndë – për shembull, mbipesha, hipertensioni, diabeti (si i kontrolluar mirë ashtu edhe ai i pakontrolluar), përdorimi specifik i ilaçeve të caktuara ose faktorë të tjerë.
Këto studime tashmë mund të jenë në zhvillim e sipër – të paktën unë kështu shpresoj. Pjesa më e madhe e reagimit të hershëm e shëndetit publik të SHBA-së ndaj COVID-19 u pengua nga nevoja për t’u marrë me infeksionet nëpër kroçera dhe udhëtarët e riatdhesuar. Tani është e rëndësishme që specialistët e shëndetit publik në CDC dhe departamentet shtetërore dhe vendore të shëndetit të përqëndrohen në marrjen e përgjigjeve për këto dhe pyetje të tjera kritike të rëndësishme. Duke iu përgjigjur me shpejtësi të dhënave, ne mund të hartojmë dhe zbatojmë masa për të parandaluar përhapjen e mëtejshme të COVID-19, të përmirësojmë rezultatet midis personave të infektuar dhe të zvogëlojmë dëmet shoqërore.
Të dhënat e mira për COVID-19 janë një burim i çmuar dhe duhet të jenë shumë më pak të pakta. Përgjigja e pyetjeve epidemiologjike nuk është çështje kureshtje intelektuale. Njohuritë që fitojmë mund të nënkuptojnë ndryshimin midis jetës dhe vdekjes. Dhe ne jemi tani në një pikë ku çdo minutë që kalon ka rëndësi.
*Tom Frieden, ish-drejtor në Qendrën Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve dhe ish-Komisioneri i Departamentit të Shëndetit të qytetit të Nju Jorkut, është President dhe CEO i nismës globale jofitimprurëse “Resolve to Save Lives”, një nismë e “Vital Strategies”, dhe Këshilltar i Lartë për Shëndetin Global në Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë.
