Ambasadori i Azerbajxhanit në Shqipëri z.Anar Huseynov: Tirana mbështet integritetin territorial të Azerbajxhanit.
Intervistoi: Marjana Doda
Pavarësisht nga zbatimi i projektit TAP, i cili i ka dhënë një shtysë marrëdhënieve dypalëshe midis Shqipërisë dhe Azerbajxhanit, ritmi i kontakteve të ndërsjella midis dy vendeve është ngadalësuar disi, pavarësisht nga një potencial i caktuar për ndërveprim në sferat politike, ekonomike dhe humanitare , ka thënë ambasadori i Azerbajxhanit në Shqipëri, Anar Huseynov në një intervistë ekskluzive për Argumentum.al. “Ndërgjegjësimi i popujve tanë për vendet tona është shumë i kufizuar,” vuri në dukje Ambasadori i cili beson se është e nevojshme për të forcuar kontaktet e ndërsjella për të identifikuar fusha specifike të bashkëpunimit me interes të përbashkët.
Megjithatë sa i përket pozicionit të Shqipërisë në konfliktin e Nagorno-Karabakut, Ambasadori vlerson se Tirana ka qenë gjithmonë mbështetëse për integritetin territorial të Azerbajxhanit dhe zbatimin e 4 rezolutave përkatëse të Këshillit të Sigurimit të KB. “Ne jemi të kënaqur që zhvillimet pozitive në rajonin tonë ndodhën gjatë Kryesisë së një kombi mik”, vijon z.Huseynov
“Ky vit doli të jetë i vështirë për të gjithë botën dhe për Azerbajxhanin, në rastin tonë, ne duhet të luftonim si sfidat globale ashtu edhe ato rajonale”, shprehet ambasadori duke iu referuar konfliktit te Nagorno-Karabakut.
Por sot pas marrëveshjes trepalëshe e nënshkruar në 10 nëntor 2020 midis Azerbajxhanit, Armenisë dhe Rusisë ka krijuar një terren për t’i dhënë fund konfliktit të armatosur gati tre dekadash midis Armenisë dhe Azerbajxhanit.
Ambasadori Huseynov thekson se Federata Ruse dhe Republika e Turqisë, kontribuan shumë për ta bërë këtë marrëveshje realitet. “Këto shtete fqinje luajnë një rol të rëndësishëm si garantues të marrëveshjes së sipërpërmendur, zbatimi i së cilës do të sigurojë paqen dhe stabilitetin e vonuar në rajonin e Kaukazit të Jugut”.
Duke iu rikthyer marrëdhënieve dy palëshe Shqipëri-Azerbajxhan, Ambasadori Huseynov ishte i bindur se ndërsa popujt e të dy vendeve do të njohin më mirë njëri-tjetrin ata do të jenë në gjendje të shtojnë më shumë vlerë në marrëdhëniet e tyre siç dëshmohet me kombet e tjera miqësore. Në një koment mbi marrëdhëniet në fushën ekonomike, ai beson se sferat e turizmit, bujqësisë dhe energjisë mund të jenë me interes për Azerbajxhanin në marrëdhëniet ekonomike me Shqipërinë.
Ambasadori vuri në dukje përfundimin e ndërtimit dhe fillimin e operacioneve të TAP më 15 nëntor të këtij viti është një ngjarje e rëndësishme në industrinë evropiane të gazit, dhe sipas tij, aktualisht është vetëm gaz natyror nga Azerbajxhani që do të transportohet në Evropë përmes TAP. “Por TAP shikon përpara për shumë vite që do të vijnë dhe mund të zgjerojë kapacitetet e tij për transportuesit e ardhshëm, duke përfshirë edhe ata në Evropë, rajonin e Kaspikut dhe Azinë Qendrore.” Ndërkohë ai zbuloi se furnizimet nga Azerbajxhani në Evropë përgjatë Korridorit Jugor të Gazit duke përfshirë segmentin e tij TAP do të fillojnë në fund të dhjetorit 2020.
I pyetur në lidhje me bashkëpunimin midis Shqipërisë dhe Azerbajxhanit, Ambasadori, Anar Huseynov ishte i bindur se të dy vendet do të jenë në gjendje të identifikojnë shumë fusha për interes të përbashkët përmes ndërveprimeve më aktive.
Argumentum.al: Në radhë të parë faleminderit Z. Ambasador për mundësinë për të zhvilluar këtë intervistë e cila është domethënëse për Argumentum edhe për faktin që 2020 po i vjen fundi dhe një vit i ri po sjell shpresë me më shumë lehtësim nga pandemia COVID- 19 për të dy dy popujve dhe vendeve tona dhe të botës në përgjithësi. Siç i keni paraqitur së fundmi letrat kredenciale Presidentit të Republikës së Shqipërisë në Tiranë, ju lutem, cili është vlerësimi juaj për marrëdhëniet midis Shqipërisë dhe Azerbajxhanit si politikisht dhe ekonomikisht?
Ambasador z. Anar Huseynov: Së pari, unë do të doja t’ju falenderoja për mundësinë për t’iu përgjigjur disa pyetjeve që mund të jenë me interes për shoqërinë shqiptare. Keni të drejtë, ky vit doli të jetë i vështirë për të gjithë botën dhe për Azerbajxhanin, në rastin tonë, ne duhet të luftonim si sfidat globale ashtu edhe ato rajonale. Lidhur me marrëdhëniet tona dypalëshe me Shqipërinë, duhet të theksoj se për shumë vite pas vendosjes së marrëdhënieve diplomatike, ato ishin kryesisht të kufizuara në bashkëpunim brenda kornizave të organizatave ndërkombëtare. Vetëm pasi projekti TAP u shfaq në agjendën e ndërsjellë, marrëdhënive dypalëshe u dhanë një shtysë, si rezultat i së cilës baza ligjore e marrëdhënieve u forcua, ne shkëmbyem një numër vizitash në nivele të ndryshme, diskutuam fusha të reja të ndërveprimit. Fatkeqësisht, ndërsa projekti rajonal i lartpërmendur po zbatohet, ritmi i kontakteve të ndërsjella është ngadalësuar disi, përkundër një potenciali të caktuar për ndërveprim në sferën politike, ekonomike dhe humanitare. Ndërgjegjësimi i popujve tanë për vendet tona është shumë i kufizuar. Në këtë drejtim, unë besoj se është e nevojshme të forcojmë kontaktet e ndërsjella për të identifikuar fusha specifike të bashkëpunimit me interes të përbashkët, për të forcuar kornizën ligjore dhe për të informuar popujt tanë për historinë, kulturën dhe vlerat e përbashkëta.
-Historia e lidhjeve të përbashkëta midis Shqipërisë dhe Azerbajxhanit duket se i ka rrënjët e hershme. Cila është lidhja midis Shqipërisë Kaukaziane dhe Shqipërisë së sotme përveç emrit të përbashkët “Albania”?
Unë nuk kam asnjë dyshim për vlerat e përbashkëta dhe elementët lidhës, të paktën në fushën e kulturës dhe këndvështrimit të botës midis popujve tanë. Sa i përket historisë së përbashkët, kjo është një pyetje për historianët, për ekspertët e kësaj fushe. Në çdo rast, unë ndihem mjaft rehat në vendin tuaj dhe kjo do të thotë shumë. Unë kam besim se popujt tanë, duke u njohur më mirë me njëri-tjetrin, do të jenë në gjendje të shtojnë më shumë vlerë në marrëdhëniet tona siç dëshmojmë me kombet e tjera miqësore.
–Ju lutem më lejoni të prek marrëdhëniet midis vendeve tona sot, të cilat janë përqendruar kryesisht në fushën ekonomike. Kur flasim për Azerbajxhanin, ne menjëherë mendojmë për TAP. A e konsideron Azerbajxhani Shqipërinë për investime të tjera përveç projektit të Gazsjellësit Trans-Adriatik?
Në vitet e fundit, Azerbajxhani ka investuar në projekte të shumta me interes si në rajon dhe më gjerë, përfshirë Ballkanin. Sigurisht, një klimë e favorshme investimesh, garanci dhe interes tregtar janë kushtet kryesore për investimet tona. Në të njëjtën kohë, lidhjet e forta bilaterale me këto vende luajtën gjithashtu një rol në vendimet për investime. Unë besoj se sferat e turizmit, bujqësisë dhe energjisë mund të jenë me interes për Azerbajxhanin në marrëdhëniet ekonomike me Shqipërinë. Përveç kësaj, siç e dini, në vitet e ardhshme restaurimi i territoreve të çliruara do të jetë një nga përparësitë kryesore të Azerbajxhanit dhe në këtë çështje, preferencat për bashkëpunimin ndërkombëtar do t’u jepen kompanive nga vendet mike. Prandaj, kompanitë shqiptare të përfshira në sektorin e infrastrukturës kanë një shans të mirë për të marrë pjesë në punën e restaurimit në vendin tim.
–Gazsjellësi Trans-Adriatik thuhet se ka përfunduar në pjesën më të madhe të ndërtimit të tubacionit. Në këtë pikë është përcaktuar origjina e gazit që do të kalojë përmes këtyre tubacioneve? A do të jetë thjesht Kaspik apo edhe nga burime të tjera të tilla si gazi rus, për shembull?
Siç e dini, më 15 nëntor tubacioni TransAdriatik njoftoi përfundimin e ndërtimit dhe fillimin e operacioneve. Kjo është një ngjarje e rëndësishme në industrinë evropiane të gazit. Aktualisht është vetëm gaz natyror nga Azerbajxhani që do të transportohet në Evropë përmes TAP por TAP shikon përpara për shumë vite që do të vijnë dhe mund të zgjerojë kapacitetet e tij për transportuesin e ardhshëm, si dhe ato në Evropë, rajonin e Kaspikut dhe Azinë Qendrore. Zgjerimi i TAP nga 10 bcma aktual në 20 bcma është i lartë në axhendë dhe mendoj se projekti për të zgjeruar kapacitetin e tij do të mbështetet plotësisht nga përgjigja pozitive nga tregu dhe do të zbatohet brenda 5-6 viteve të ardhshme.
TAP gjithashtu promovon ndërlidhje më të mirë dhe integrim ndërkufitar të infrastrukturës në Evropë dhe një nga shembujt më të shkëlqyeshëm është se falë TAP duke filluar nga 21 maj Shqipëria për herë të parë në historinë e saj u bë pjesë e infrastrukturës evropiane të tubacionit të energjisë. Jam i kënaqur të përmend që furnizimet e gazit nga Azerbajxhani në Evropë përgjatë Korridorit Jugor të Gazit, përfshirë segmentin e tij TAP do të fillojnë në fund të Dhjetorit 2020;
-.Shkëlqesia juaj, kur flasim për investime Azerbajxhanase, më vjen në mendje privatizimi i rafinerisë së Ballshit që la qindra punonjës pa punë, paga më të hershme të papaguara dhe një gjendje të mjerueshme të vetë uzinës. Cili është komenti juaj për këtë situatë?
Siç e dini, një kompani private dhe jo shtetërore e Azerbajxhanit mori pjesë në privatizimin e rafinerisë së naftës Balsh dhe qeveria e Azerbajxhanit nuk mori pjesë në vendimmarrjen për këtë investim. Sidoqoftë, për keqardhjen time, disa media lokale e lidhin këtë dështim me Azerbajxhanin dhe përpiqen të zhvendosin të gjithë përgjegjësinë për atë që po i ndodh vendit tim, duke dëmtuar kështu imazhin e saj. Unë jam i sigurt se shumica dërrmuese e shqiptarëve, duke ndjekur TAP si një histori suksesi, nuk vënë në dyshim besueshmërinë e Azerbajxhanit si një partner ndërkombëtar. Duke pasur parasysh gjithë këtë, duke marrë parasysh edhe përbërësin humanitar të çështjes, gjatë periudhës së kaluar kohore jam përpjekur të mbledh më shumë informacion mbi këtë çështje në mënyrë që të përpiqem të lehtësoj zgjidhjen e kësaj çështjeje. Unë kam një bashkëpunim të mirë për këtë çështje me autoritetet lokale.
–Z. Ambasador, në këtë moment jemi vetëm 1 muaj nga koha kur u arrit Marrëveshja e Paqes Azerbajxhan-Armeni pas rifillimit të konfliktit mbi rajonin e Nago-Karabakut. Cili është thelbi i marrëveshjes së paqes 2020? Cili ka qenë roli i Shqipërisë në zgjidhjen e këtij konflikti si president në zyrën e OSBE-së? A keni gjetur mbështetje për integritetin territorial të Azerbajxhanit në Tiranën zyrtare?
Deklarata trepalëshe e nënshkruar në 10 nëntor 2020 midis Azerbajxhanit, Armenisë dhe Rusisë ka krijuar një terren për t’i dhënë fund konfliktit të armatosur gati tre dekadash midis Armenisë dhe Azerbajxhanit. Kjo deklaratë përveç kthimit të territoreve tona gjithashtu përmban një dispozitë të rëndësishme në lidhje me kthimin e personave të zhvendosur brenda vendit dhe refugjatëve në shtëpitë e tyre nën mbikëqyrjen e UNHCR.
Marrëveshja parashikon gjithashtu heqjen e pengesave për të gjitha lidhjet ekonomike dhe të transportit në rajon dhe garanton lëvizjen e sigurt të personave, automjeteve dhe ngarkesave midis Armenisë dhe Azerbajxhanit në të dy drejtimet, duke përfshirë lidhjen midis Azerbajxhanit kontinent dhe Republikës Autonome të Nakhchivan. Nën deklaratën trepalëshe, Qendra e Përbashkët e Monitorimit e Federatës Ruse dhe Turqisë do të ngrihet për të monitoruar zbatimin e marrëveshjeve nga Armenia dhe Azerbajxhani. Të dy, Federata Ruse dhe Republika e Turqisë, kontribuan shumë për ta bërë këtë marrëveshje realitet. Këto shtete fqinje luajnë një rol të rëndësishëm si garantues të marrëveshjes së sipërpërmendur, zbatimi i së cilës do të sigurojë paqen dhe stabilitetin e vonuar në rajonin e Kaukazit të Jugut.
Mbështetja e paqes, aktivitetet e rehabilitimit dhe rindërtimit, sigurimi i ndihmës humanitare për ata në nevojë, përfshirë IDP-të dhe refugjatët e kthyer, duhet të jetë një përparësi absolute. Për këtë qëllim, Azerbajxhani është i gatshëm të punojë me partnerë ndërkombëtarë përkatës, përfshirë ICRC, UNHCR dhe agjenci të tjera të KB si dhe shtete individuale, të cilët janë të gatshëm të kontribuojnë për paqen dhe stabilitetin në rajon, në përputhje të plotë me Parimet Udhëzuese të Kombeve të Bashkuara mbi ndihmën humanitare të vitit 1991.
Azerbajxhani është i vendosur të ri-integrojë qytetarët e saj me origjinë armene që banojnë në territoret e rajonit të Nagarag-Karabahut të Republikës së Azerbajxhanit në hapësirën e tij politike, sociale, ekonomike, duke garantuar të njëjtat të drejta dhe liri me të gjithë qytetarët e Azerbajxhanit, pavarësisht nga përkatësia e tyre etnike, fetare mbi një bazë të barabartë dhe jodiskriminuese. Kushtetuta e Republikës së Azerbajxhanit ofron një kornizë ligjore të qëndrueshme në këtë drejtim.
Bashkëjetesa paqësore e banorëve të Azerbajxhanit dhe Armenëve në territoret e prekura nga konflikti bazuar në respektimin e sigurisë së njëri-tjetrit, identitetin etnik dhe fetar brenda sovranitetit dhe integritetit territorial të Azerbajxhanit duhet dhe do të sigurohet përfundimisht.
Ne jemi duke hyrë në një fazë të re pas konfliktit, një fazë rindërtimi dhe rehabilitimi, një fazë e rivendosjes së bashkëjetesës paqësore. Mundësi të reja për zhvillim dhe bashkëpunim po shfaqen. Ne i bëjmë thirrje partnerëve tanë të vlerësojnë dhe të përfitojnë nga realitetet e reja premtuese.
Roli i OSBE-së si një platformë negociatash në veçanti brenda Grupit të tij të Minskut nuk ishte produktiv pavarësisht nga kryesitë e tij për gati 30 vitet e fundit. Sa i përket pozicionit të Shqipërisë në konfliktin e Nago-Karabakut, Tirana ka qenë gjithmonë mbështetëse për integritetin territorial të Azerbajxhanit dhe zbatimin e 4 rezolutave përkatëse të Këshillit të Sigurimit të KB. Ne jemi të kënaqur që zhvillimet pozitive në rajonin tonë ndodhën gjatë Kryesisë së një kombi mik.
– Pyetja ime e fundit Z. Ambasador, e cila është fokusi i mandatit tuaj si Ambasador i Azerbajxhanit në Shqipëri, dhe si mund të shërbejë për forcimin e miqësisë midis dy popujve dhe zhvillimin e ekonomik dhe politik marrëdhëniet midis vendeve tona?
Siç e kuptoni, bashkëpunimi është një rrugë me dy drejtime dhe bazohet në interesa të ndërsjellë. Unë kam besim se me ndërveprime më aktive, ne do të jemi në gjendje të identifikojmë shumë fusha për interes të përbashkët. Për dekadën e fundit është krijuar një atmosferë mjaft miqësore midis vendeve tona, e cila është një terren i mirë për bashkëpunim për të kontribuar në mirëqenien e popujve tanë, ndërveprimin e tyre më të ngushtë dhe prosperitetin e vendeve tona.
