Berisha: Do jetoj gjatë, gjyshi im jetoi 120 vjeç

Ish-Kryeministri Sali Berisha shprehet se është tërhequr nga çdo funksion politik në PD. Po shton se nëse ka hequr dorë nga funksioni nuk mund Sali Berisha nuk mund të dorëhiqet nga Sali Berisha. Në një intervistë në “Debat në Channel One” me gazetarin Roland Qafoku, Berisha flet dhe për deklaratat e tij kryesore gjatë kohës si President dhe Kryeministër.

Faleminderit! Është e vërtëtë që rënia e murit të Berlinit dhe rënia në sistem domino të diktaturave të vendeve ish komuniste të Lindjes kishin ndikim tek rinia shqiptare, inteligjenca shqiptare dhe ndofta dhe te shqiptarët në tërësi. Nuk mendoj se Shqipëria do të dilte nga regjimi komunist po të mos kishin ndodhur ato transformime të mëdha në vendet ish komuniste. Dua të them se Shqipëria si vendi më i izoluar i botës, më i skëputuri, më i shtypuri për kohën, pavarësisht nga rënia e tyre, rregjimi bënte gjithçka për të mbijetuar.

Qarkullonte gjerësisht kjo fjalë, se Shqipëria mund të mbetej si Kuba. Pse qarkullonte. Po të marrësh të shohësh ngjarjet e vitit 90, përveç ndikimit pozitiv të valëve të Zërit të Amerikës, dhe thirrjeve të herëpashershme të Papës Gjoni Pali II, Shqipëria ishte vendi më i harruar i globit. Pra të krijohej përshtypja se për ne askush nuk kujtohej. Dhe, nqs disidencat ekzistuan në vendet e Evropës Lindore, Shqipëria ishte vendi me tolerancë zero ndaj disidencës. Nëse në vendet ish komuniste u strukturua një lloj solidariteti mes grupeve disidente, në Shqipëri nuk ekzistonte asnjë lloj lidheje me asnjërin prej grupeve të reja që po lindnin dhe kristalizoheshin në vendet ish komuniste, nëse në këto vende ekzistonte vetbotimi i materialeve, një shtyp i fshehtë jo zyrtar, në Shqipëri për një trakt kanë shkuar njerëzit para togës së pushkatimit.

Specifika më madhore e lëvizjes demokratike të viteve 90 është se ajo erdhi kryekëput si lëvizje e pastër e shqiptarëve pa ndërhyrje të të tjerëve. Nqs të gjitha grupet politike të deriatëhershme kishin pasur një mpleksje shumë të pafavorshme me interesa dhe vende të tjera, ky ishte rasti i parë, që shqiptarët dilnin vetë për lirinë e tyre.

Jo, absolutisht, teza e ambasadave, që ishte një ngjarje kulmore në historinë  e këtyre vendeve…

Po ishte absolutisht rrëzimi i murit. Por ndodhi që, me vendosmëri të jashtëzakonshme, Ramiz Alia ia doli të rindërtojë murin. Ai i përcolli në një operacion nëpërmjet OKB heronjtë e vërtetë, filloi reprezalje masive. Në rrugët e Shqipërisë çdo grumbullim njerëzish tek stacioni i autobuzit, dasmorë apo njerëz të mortit rriheshin masivisht nga policët me qëllim që të mos iu shkojë më mendja për tu futur në ambasada. Pasi ushtroi këtë terror gjatë korrikut, në 17 korrik ai bëri një plenium, në të cilin thotë se këta nuk kanë  qëllim tjetër veçse të zhdukin në komunistëve, dhe ndaj njerëzve të tillë mbahej ky qëndrim. Thirri, për ti vënë kurorën rikthimit të perdes së hekurit, takimin me intelektualët. Pavarësisht se dështoi, ai vazhdoi në bindjen e tij se do të bënte demokratizimin me piaktore, me një qingj dhe me një kec, që tani po t’ja tregosh njerëzve do të qeshin me të madhe, por hapjen më të parë që bëri ai për fshatarët që vdisnin urie, ishte t’u lejonte një  qingj dhe një kec, ti rrisnin të dy por njërin t’ja dorëzonin kooperativës. Kjo ishte hapja e graduar e tij.

Nuk është ashtu, Kanë qenë.  Të gjithë, nga Sali Berisha e poshtë, janë të filmuar.

Unë kam kaluar para. De-Enverizimi ishte detyra më imperative dhe e vështirë e Partisë Demokratike. Ramiz Alia kishte udhëheqjen e vendit, por zot absolut i vendit ishte Enver Hoxha, dhe Nexhmie Hoxha, Sofo Laze dhe Ramiz Alia në shumë raste dukej një kukull në duart e tyre. Në këtë mënyrë enverizmi ishte omniprezent, omnipotent. PD, pas themelimit të saj problemin me themelor kishte de-Enverizimin. De-Enverizimi është një proces shumë i vështirë, shumë planësh por që duhe të fillonte me simbolet, dhe është vendim i Partisë Demokratike për të filluar de-Enverizimin. Dega e PD në Kamzë me Bislim Ahmetin kryetar, në ditët e para të shkurtit, fillimin e lëvizjes së grevave që çuan në heqjen e emrit, ka vendosur në 13 kërkesat e studentëve heqjen e emrit të univeristeti Enver Hoxha, në një kohë kur ata nuk e kishin atë emër. Ato ditë, ka qënë dt 6, kemi nisur në Kamzë Azem Hajdarin dhe Arben Imamin. Ndërkohë kam takuar Bislim Ahmetin, kërkesat ishin 13, 2 ishin politike per të cilat ne nuk do të lëshonim. Imami dhe Hajdari, pasi kanë shkuar dhe parë situaten  shumë inkandeshente, studentët kishin bojkotuar mësimin dhe po protestonin, janë lexuar kërkesat. Kërkesa e tyre më e madhe ndaj nesh ishte te solidarizohen studentët.

Por, Azemi dhe Arbeni kanë ndarë detyrat. Arbeni ka shkuar te Artet për të bojkotuar mësimet dhe solidarizuar me Kamzën, dhe Azemi te Qyteti Studenti. Cfarë ka bërë. Ne një pasdite ka prodhuar të gjithë posterat me të cilat veshi Qytetin Studenti. Të nesërmen është organizuar mitingu. Po në këtë kohë, me dt 9, është bërë aktivi i degës së PD për universitetin në Pallat të Kulutrës për të shpallur platformën elektorale, është firmosur peticion për heqjen e emrit. Në vazhdim, në shtëpinë e Gramoz Pashkos me Imamin dhe një grup anëtarësh të komisionit nismëtar të PD, kanë formuluar kërkesat për studentë të UT. Në atë moment u është thënë ayre se “ju do të udhëhiqni, ne do ju mbështesim”. Pse? PD nuk donte që çështjen e heqjes së emrit ta shndërronte në një çështje midis saj dhe Partisë së Punës, se kjo bëhej një çështje ndërpartiake pastaj. PD donte që Partia e Punës të përballej me një forcë të tretë, e cila në tëresinë e saj ishte po PD. E vështirë për tu realizuar por them se u realizua në mënyrë efiçente.

Pastaj ne në Qytetin Studenti dukeshim herë pas here por nuk tregonim lidership. Lidershipin e tregonin komisioni i grevës, që të gjithë eksponentë kryesor të PD.

Sa i përket shtatores. A ishte e lidhur Shtatorja me kërkesat e studentëve. Jo. Sepse studentët kishin universitetin ndërsa shtatorja ishte problem më i gjërë. Sepse nëse ti merrje përsipër ti zbrisje studentët tek shtatorja, ti mund të krijoje një katastrofë të madhe dhe duhet të ishte shumë i matur.

Historiku shtatores është kjo. Nga mesi janarit i thashë Azemit se ne nuk jemi opozitë. Studentët mësojnë në auditure në klasa dhe me tekste që kanë kultin dhe emrin e Enver Hoxhës. Së dyti, ne çdo mëngjës dhe çdo darkë kalojmë përbri diktatorit dhe si na sheh dhe na thotë që vetëm opozitë nuk jeni ju, dhe nuk ishim deri sa ai qëndronte në këmbë 7 metra i gjatë dhe sundonte vendin. Azemi më ka përqafuar nga gëzimi. “Atë, tha, për tre ditë e heq”, por i thashe  jo nuk hiqet për tre ditë pasi më shkoi mëndja se ku çfarë donte të bënte. Ai e hiqte por problemi është se e kthenin prapë, kulti i tij ishte absolut, ishte zot i vendit, e kthenin dhe qanin me ligj pastaj. Jo, i them, nuk do të bësh asnjë veprim pa më thënë. Se një herë më tha po i vë një kavo, një herë tjetër më tha se donte të bënte tjetër gjë, por asnjë veprim..

Pastaj, vjen pas disa ditësh dhe më thotë “e gjeta, të bëjmë një miting te sheshi, të flasim dhe ju të tjerët ikni, unë marr njerëzit dhe për 5 minuta e rrëzoj”, përsëri nuk pranova sepse kjo krijon përleshje midis PD dhe Partisë së Punës dhe kjo çon në konflikt të gjerë civil, mund të kthehet e gjitha ndaj nesh ndaj dhe kjo nuk mund të bëhet.

Në datën 16, se i ziente shpirti, nuk u përmbajt dhe shkon në Qytet Studenti dhe mban një fjalim, ku, pasi i thotë se emri do hiqet, u thotë se edhe ai bust do rrëzohet, do ta heqim.

Tani, problemi i simboleve ziente kudo. Psh në Durrës, pas reprezaljeve që bënë, hapën lajme që do vijnë tre tragete për të marrë punëtorë për në Afrikë të Jugut dhe vërshoi gjithë Shqipëria aty. Ata Enverit iu kthyen pastaj. Ata bënë batërdi, ata nëpër bibloteka çfarë gjetën si psh vepra të Hoxhës etj, i grisën dhe i dogjën dhe ku patën pllaka nëpër rrugë me emrin e Hoxhës i bënë copa njerëzit.

Pra, dhe ky (Azemi) u thotë se atë shtatore do ta heqim, është e filmuar kjo, me zë e me figurë. E pyeta pse e the, dhe më shpjegoi se dikush tjetër aty mbajti fjlaim më të egër duke bërë thirrje për gjak etj, dhe ai (Azemi) u kishte thënë jo, ne s’kemi punë me gjakun por i kishte treguar objektivat tona.

Finalja. Në datën 20, rreth orë 10: – 11, ishte gjithë Tirana, mitingu më i madh që mund të jetë bërë por dhe më i elektrizuar, Rajmonda Bulku thërret: “nëna dhe motra, të shkojmë të mos lëmë djemtë dhe vajzat tona të na vdesin, të shkojmë tek presidiumi i kuvendit popullor të kërkojmë heqjen e emrit dhe lirimin”, dhe janë nisur. Afër ndërtesës një person dhe pastaj të tjerët hodhën sloganin, të cilin Azem Hajdari e kishte të gatshëm, slogani ishte “te sheshi”.

Jo nuk e kam gjetur. Kam gjetur më vonë filmime kur gjithë masa thotë “statujën do ta rrëzojmë”. E kam atë filmim por se cili ishte ky person që hodhi sloganin nuk e gjeta. Mendova njëherë se ishte Agron Cika, sepse me Agronin, ai (Azemi) punonte shumë. Agroni ishte një aktivist i yni dhe veprimtar shumë aktiv në PD, dhe e pashë që nuk ishte ai sepse isha më afër murit të Kinoteatrit, dhe nuk ishte Agroni sepse Agronin e pashë diku tjetër pastaj. U nisëm, dhe jam nisur dhe unë, sapo është hapur mundësia për t’u nisur. Natyrisht disa shkuan drejt Bllokut dhe disa drejt sheshit dhe ndodhi ajo kryevepër, ai heroizëm.

E para, në asnjë mënyrë në nuk mund dhe nuk duhet të dilnim si nismëtar. Dhe në këtë sens, e them që bustin e rrëzoi qytetaria e Tiranës dhe e Shqipërisë, por qartësisht projekti u shpall publikisht nga Azem Hajdari në Qytetin Studenti dhe u shfrytëzua momenti. Sepse nëse në datën 20, ajo masë e madhe njerëzish nuk do të ishte e pranishme, busti nuk do të ishte rrëzuar. Rajmonda bëri thirrjen e vet, e cila e orientoi gjithë turmën e madhe të njerëzve drejt qytetit. ai tjetri, i porositur, filloi të bërtasë “të sheshi”. Kjo është historia e rrëzimit. PD ka qenë në çdo moment në ndjekje të këtij procesi dhe është përballur pastaj me pasojat më të egra.

Në mënyrë të përsëritur kam pohuar një gjë. Më datën 11 dhjetor 1990, kur Besnik Mustafaj dhe Kujtim Cashku më thonë “tani ne e kryem detyrën s’kemi pse shkojmë më”. E ka shkrajtur Besniku diku madje. Unë u them që tani fillojmë, ne nuk tërhiqemi. Unë do të qëndroj për dy arsye. Arsyeja e parë është për shkak të Kosovës, tani është koha që ne të ndihmojmë Kosovën dhe e dyta është se unë kam marrë një vendim timin me kohë, jam shumë gjakftohtë, s’më impresionon asgjë dhe unë i ndihmoj këta për të shmangur ndonjë gjakderdhje, për të shmangur gjëra, unë jam gjakftohtë nuk kam më impresione nga pala tjetër dhe do qëndroj ti ndihmoj. Këto ishin e vërtëta dhe s’ka qënë kurrë asnjë arsye tjetër që unë nuk kalova në kardiologji.

Edhe mund të kaloja. Qëllimi më maksimal i imi ishte pluralizmi, ai u arrit dhe unë mund të kaloja. Unë kisha qenë kalorës në fushën time, e kisha dashur shumë, kisha investuar shumë dhe kisha patur pasion të madh, por Kosova ishte një çështje e tradhëtuar, çështja kombëtare shqiptare ishte një çështje e tradhëtuar në mënyrën më të paimagjinueshme.

Tropoja deri në Fierzë është Kosovë,. Unë u rrita në një familje, e cila që nga fëmijëria më e hershme e deri sa jam larguar prej asaj vatre, që nga mëngjesi deri në darkë kishte pothuajse vetëm një temë dhe ajo ishte Kosova. Familja ime të gjitha miqësitë i kishte në Kosovë, kishte përkrahur fuqishëm Luftën duke besuar te konferenca e Bujanit dhe marrëveshja që u arrit që Kosova të bëj referendum pas mbarimit të Luftës. Një familje pa asnjë lidhje ideologjike me komunizmin, kishte përkrahur në mënyrën më të vendosur Luftën për këtë shkak dhe pas vendosjes së kufirit, burrat e shtëpisë sime ishin të brengosur në shkallën më të lartë që mund të imagjinosh. Unë ata si kisha parë kurrë të derdhnin lot as në mort, por janë përlotur për Kosovën. Ne kishim një traditë të familjes së madhe ku vecanërisht dimrit, mblidheshin, bisedonin, këndohej me lahutë, çifteli. biseda dhe kënga ishin gjithnjë Kosova. Këndonin me zë dhe nën zë due ecur e punuar.

Djali po e rikonstrukturon, por nuk ka mbaruar. është ngritur muri dhe është vendosur çatia. Nuk është prishur asgjë, vetëm muret sepse rezultoi që njëri mur ka pasur të mbështetur murin e shtëpisë së një kushëririt tonë. Dhe aty kishte shumë lagështirë që e kishte dëmtuar shumë murin kështuqë jashtë parashikimit një pjesë e murit u prish. Them se kulla fillimisht është ndërtuar nga vitit 1860-1870. Aty ka lindur gjyshi im, por jo stërgjyshi, sepse ai ka jetuar gjatë, deri në 120 vjeç. Eshtë pasaportë e shkëlqyer…

Po, nga ata e kam. Pastaj është djegur 3 herë edhe nga serbët edhe turqit. Po të shkosh aty sheh se ajo ka një pozicion jo shumë të favorshëm, në kuptimin që është në udhëkryq, është rruga që shkon për në Gjakovë dhe rruga të cilën e përdor gjërësisht Hasi për të dalë në bjeshkët e veta. Ajo ka qënë kullë me odë..

Kam shumë shumë vite. Nga 14 vjeç që jam karguar s’kam shkuar më.

Do të shkoj…

Jo, Rugova është nga Rugova, një luginë malore në veri të Pejës, nuk ka lidhje me këtë zonë. Kurse nga ajo zonë, Dervishaga, Jahjaga ka shtëpinë 20 – 30 metër larg shtëpisë sime, por të larguar mbase 150 vjet përpara ose dhe më shumë në Kosovë. Hasan Berisha besohet se i ka trojet në Kojel, një pjesë e fshatit Tropojë, Berishë janë. Në një fshat afër shpisë sime, një katund që quhet Kasaj, në një lagje që quhet Aliaj, thuhet se prej andej është dhe Ramiz Alia. Ramiz Alia kur u bë president, vendosi të kërkojë rrënjët e veta. Në një mënyrë ose një tjetër, dikush i tha që i ke në Aliaj, shumë afër Vuçidolit. Ai vendosi të bëjë një vizitë, nuk e di nëse bëri kërkim më të thellë. Por pas vdekjes së Enver Hoxhës Ramizi erdhi në Tropojë, u përgaitën njerëzit ta prisnin, por nuk shkoi se i tha sigurimi të mos shkonte sepse mund ti bënin atentat dhe ai shkoi në drejtim të kundërt, shkoi në Lekbibaj që është drejtimi kundërt dhe bëri një takim atje. Për të nuk mund të them nëse është apo nuk është nga Aliaj por ai këtë pretendim e shfaqi jo zyrtarisht.

Nga një zonë por Ramizi nuk është Berishë, është nga Fshati Kasaj …Hasani dhe Jahjaga janë Berishë.

Vitet 90.

E tërë jeta ime politike ka qenë mbrojtje, qëndrim ndaj një grushti të vogël parimesh, të cilat jam përpjekur ti mbaj dhe të mos i lëshoj asnjëherë, ky është dhe shkaku i konseguecës sime, unë kam qëndruar konseguentë, edhe në momentet më të vështira i jam mbajtur atyre parimeve duke ruajtur gjakftohtësinë më maksimale.

Absolutisht, e kam shprehur dhe e shpreh në mënyrën më të hapur se nuk pajtohem kurrsesi me veprimet e tyre ne sallën e Parlamentit. Opozita me veprimet e veta harron se i vë kazmën themeleve të shtetit. Opozita ka gjithë të drejtën të protestojë, kudo, në mënyrën më të fuqishme, por nuk ka të drejtë që me bomba gazi të bllokojë e asgjësojë parlamentin e Kosovës. Aty ka një qeveri të zgjedhur në mënyrë legjitime, marrëveshjet, nëse janë të gabuara, kanë shkuar në Gjykatë Kushtetuese të shqyrtohen por hedhja e gazit në parlament, është për mua një akt tërësisht i papranueshëm.

I përmbahem plotësisht. Unë i përkas atyre që e konsiderojnë veprim të drejtë organizimin e rezistencës ndaj pushtuesve. Këtu unë nuk kam asnjë hezitim. Unë jam person që jam marrë shumë me histori. Natyrisht nqs mbizotëroi Enver Hoxha, mbizotëroi për shkak të dobsisë së nacionalistëve shqiptarë. Ata që udhëhoqën luftën, SHBA dhe Britania e Madhe nuk kishin asnjë pasion për të ndihmuar në Shqipëri forcat komuniste. Por ata ndihmonin ata që luftonin me parimin “një armë, një pushkë, çdo burri dhe gruaje që lufton”.

Jo, përkundrazi ai është nga më luftëtarët. Ai është një hero i vërtetë. Por të jemi realistë, nacionalizmi ynë ëshë nacionalizëm që ka pasur momente të lavdishme dhe momentet e rënies të tij. Nacionalizmi shqiptar çliroi Kosovën dhe kjo është një nga faqet me te ndritura në historinë e një kombi. Nacionalizmi shqiptar nuk ishte tërësisht i kthjellët në vitet 12, nuk arriti të marrë flamurin e Luftës Clirimtare megjithëse është i pari që nisi luftën, i pari që shkrepi pushkën por nuk arriti kurrë të kapë dhe të bëhet flamurmbajtës kryesor i rezistencës së shqiptarëve.  Dhe për fain tonë më të zi u bënë ata që do u bënin gjëmën Shqipërisë, u bënë serbët që erdhën dhe themeluan… Por po të mos ishte Lufta Clirimtare nuk dihet se çdo ndodhte me Shqipërinë mbrapa, pasi nuk është se nuk kishte skenare. Pra në këtë drejtim Enver Hoxha kishte të drejtë.

Po, ne e kemi mirëpritur atë. Po të kthehemi në atë kohë, problemi më madhor ishte Rusia dhe filorusizmi, i cili ishte një armik, i shndëruar në sundimtar të vendit. Nëse Hoxha do të merrte rrugën e hapjes së vendit, absolutisht ai do kishte arritur të kishte një vend tjetër në historinë e vendit dhe do ishte meritë që ai e shkëputi vendin nga Rusia sepse ai e rreshtoi vendin me armiqtë shekullorë tradicionalë. Rusia nuk kishte ëndërr tjetër pas dardanelëve, ëndërr më të madhe sesa Durrësi. Ata që njohin historinë e dinë mirë që ambicia më madhore në Ballkan ishte Durrësi, natyrisht nëpërmjet Serbisë. Natyrisht, barbaritë që bëri, e bënë Hoxhën Hitlerin e shqiptarëve.

Absolutisht të gjitha janë të faktuara. Cfarë ndodhi në vitin 1991? Sigurimi i Shtetit vendosi urat më të fuqishme me shërbimin serb. Ramiz Alia dhe Millosheviçi bënë gjithcka që të mbeten në pushtet si Gorbacovet e Ballkanit. Ishte një moment jashtëzakonisht i vështire kur agjentura serbe vërshonte në mbështetje të regjimit të Ramiz Alisë, dhe po këto veprime bëheshin në Kosovë.

Absolutisht po. Unë kisha informacion edhe për personat që i kishin sjellë.

Kjo është realtive. Se nuk është tamam kështu por ka dhe që janë dënuar por jo sa duhet, sepse veprrimet e kryera nga agjentura serbe ’90 – ’92 i mbuloi ajo shqiptare. PD nuk kishte asnjë lloj aksesi dhe fuqie në vitet ’92. Ata që janë dënuar nuk ka interes ti bëjmë publikë.

Po, shoqëria shqiptare në ato vite 90 – 92 përbëhej nga njerëz të shtypur, torturuar, internuar, burgosur dhe nga pjesa tjetër, që kishte qytetarë të thjeshtë, fshatarë shumica, barabrë, xhelatë, njerëz që kishin vrarë pa gjyqe, njerëz që kishin spiunuar, valli vëllain, djali të birin, burri gruan. Nuk synoja me “bashkëvuajtës” dhë “bashkëfajtorë” as shtresën e shtypur, të burgjeve as edhe xhelatin por të gjithë të tjerët që nuk kishin rezistuar ndaj kësaj barbarie, që ishin shumica dërrmuese e shqiptarëve. Po e ilustroj me ngjarjen e ambasadave, që ishte akti më heroik në historinë e vendit dhe akti më heroik në gjithë Evropën ish komuniste sepse dihej që shtypja në Shqipëri ishte e pakrahasueshme me atë të çdo vendi tjetër në Europë. Këta djemë, në tërësi punëtorë, shumë pak intelektualë, disa prej tyre të persekutuar, vunë jetën dhe gjoksin e tyre në shembjen e perdes së hekurt dhe hapën për shqiptarët dyert e lirisë. Ku ishim ne të tjerët? A u mbushën sheshet e Tiranës? Fare, vetëm përcjellje që dolën njerëzit dhe u thanë fjalë të mira dhe kaq. Po nëse sheshet e Tiranës mbusheshin, dhe ajo ngajrje nuk është se zgjati 3 orë, por gati dy javë, pra a nuk ishim ne bashkëfajtorë që shkonim dhe votonim si automatë? 99%? Pra kjo që kam thënë nuk i përket atyre të cilët patën integritetin dhe që vendosën për të dalë para skuadrave të pushkatimit, as xhelatëve e as të shtypurve, por pjesës tjetër të shqiptarëve.

Unë mbaj pikëpamjen time, sepse kanë ekzistuar rreth 140 mijë dosje agjentësh sigurimi shteti. Kishte prej tyre që kishin spiunuar shkrimtarë, dhe padiskutim që përqëndrim të madh kishite te shkrimtarët sepse ishin figura publike, por ky përqëndrim ishte edhe në skajet më të largëta dhe në çdo qoshe të vendit, ku rekrutonin vëllain për të denoncaur vëllain, rekrutonin djalin për të denoncuar të atin, rekrutonin nusen për të denoncuar burrin, dhe nqs ky kapitull  hapej në Shqipëri mund të krijohej një dezintegrim të mijëra mijëra familjeve.

Dezintegrim në radhë të parë. Ata që shohin filmin e Liri Beges, që është një nga familjet më të nderuara, do të gjejnë në atë film domethënien më të madhe. Megjithatë, dy gjëra do them. Shqipëria dhe Sali Berisha është vendi i dytë në Evropën ish komunsite që bëri ligjin e hapjes së dosjeve për ata që do të garonin në politikë dhe ata që donin ti shihnin. Ne u bëmë vendi i parë në vendet ish komunsite që miratuam dhe është në fuqi ligi për dënimin e genocidit komunist dhe vetëm 10 vjet më pas, ka bërë Polonia të njëjtin ligj. E majat e botës kundër meje, por unë kam mbajtur të drejtën e vendit tim dhe unë e kam mbrojtur atë me ndershmëri. E majat u tërbua që unë e bëra atë ligj. E bëra ligjin se kishte patur genocid në Shqipëri dhe unë s’bëra një gjë artificiale. U dënuan 73 vetë nga ky ligj.

Po pati. Problemi është këtu. Se ti bëje procese me atë drejtësi që kishte vepruar me atë mekanizëm “në emër të popullit” 40 vjet. Nuk kam rast konkret, nuk marr përsipër që ato ishin procese në kuptimin e plotë të drejta. Më pas kam menduar që do të ishte më e drejtë të kërkonim gjykatë ndërkombëtare. Ne dënuam 73 vetë. Ajo ishte drejtësia. Ata kishin kryer krime monstruoze, Ramiz Alia, si anëtar i byrosë politike ksihte firmosur ekzekutmin e 27 intelektualëve të diplomuar në perëndim një ditë para gjyqit duke përdorur bombën e ambasadës sovjetike, që të mendosh se Ramizi dukej si më i hapur. Besoj se Shqipëria bëri veprime shumë të forta, kurse këta i anuluan të gjitha. Dëmshpërblyen ata që janë dënuar për genocidin, gjë që se bën kush kurrë në botë, Edi Rama me partinë e tij e bëri, dhe sot miratojnë një ligj krejtësisht të pavlerë sepse s’ka lustracionin brenda.

Ato janë të gjitha të hequra. Kjo është legjendë, ato janë të hequra, ka rezoluta parlamenti që në vitin 92 dhe janë të hequra që të gjitha.

Përpara kësaj ka një këresë tjetër ku burgosën të gjashtët dhe u kërkua dhe heqja e imunitetit tim, nuk më arrestuan, dhe doli Arben Rakipi, ku në tavolinë kishte vendosur një shishe Pepsi Cola dhe që tha se ishte prova, kete ka përdorur Berisha si helm kundër njerëzve në Vlorë dhe një gazetare i tha se ajo është thjesht një Pepsi Cola.

Mundet, s’ka diskutim. Nuk më kujtohet por s’ka diskutim.

 Ai ishte puc, atë nuk e heq.

Ato mund të mos i kisha thënë me atë term dhe e kam thënë edhe mbraopa këtë, por ai ishte puç i shëmtuar, ishte grusht shteti, ishte i katërti grusht shteti që bëhej në Shqipëri. Grusht shteti bëri Ramiz Alia në 20 shkurt të 91 dhe unë e denoncova në atë kohë dhe i gjithë shtypi i botës e ka që “kreu i opozitës denoncon grushtin e shtetit brenda shtetit”. Por skenari që u zhvillua në rrugët e Tiranës nga data 21 deri në datën 26 shkurt, ishte përpjekja më e shëmtuar për finalizimin total të grushtit të shtetit që synonte asgjesimin e PD. Të vrasësh tek dera e Shkollës së Bashkuar policin dhe të thuash se e vrau Azem Hajdari me Fiatin sepse dhe ne kishim një Fiat të bardhë, që të gjitha ishin përpjekje për të kompletuar një grusht shteti me forcat më konservatore. Ramizi pasi u rrëzua busti, është e paqartë nëse urdhëroi të qëllonte apo jo. Pse them që është e paqartë. Hekuran Isai ka thënë se i është dhënë urdhër. Ramzi nuk e kundërshtoi që ka dhënë urdhër. Nëse Ramizi do kishte dhënë urdhër që të qëllohet tek shtatorja, unë druaj se ai e paguante me lëkurën e tij atë. Shkuarja e 100 e ca mijë vetëve drejt shtatores, thirrja jonë ishte “te sheshi”, ama nëse kjo masë do shkonte drejt Bllokut atëherë do bëhej pluhur çdo gjë. Dhe Ramizi e dinte që po të qëllonte tek shtatorja ata i ktheheshin Bllokut dhe për gjysmë ore i nxirrnin ujin e zi.

Jo, Nexhmije Hoxha atë ditë ishte në Dajt, nuk ishte në Bllok, ja kishin mbathur. Mund të ketë dhënë urdhër, s’them dot, por meqënëse nuk u qëllua, Ramiz Alia, mizorisht, organizoi gjithcka pas datës 21 me Shkollën e Bashkuar, ku u vranë njerëz edhe një 13 vjecare, Olta, dhe ndaluan vetëm kur ne morëm veten pas goditjeve që pësuam. U ushtrua një terror i paparë, njerëzit tanë i lidhën pas busteve dhe i tërhoqën zvarrë, në Borsh, në Vlorë, i futën dinamit kryetarit të PD në Vlorë, i lidhën mbrapa kamionëve për t’u thënë që do ju marrim shpirtin duke ju tërhequr. Ne bëmë Kavajën postbllok, s’kalonte më makinë në Tiranë. Dibra reagoi në mënyrë të shkëlqyer.

Ishte një rebelim komunist, ishin mandate të marra me dhunë dhe nuk duhet ta gëzonin. I qëndroj plotësisht kësaj, ishte rebelim, ishte marrje e pushtetit. Grushti i tretë i shtetit ishte tek presidenca, erdhën dhe sulmuan. Në atë kohë ne po bënim bisedime dhe po bënim përpjekje për zgjidhje politike.

Unë dhe i gjithë stafi, oficerët e mi edhe roje të tjerë, natyrisht presidencën se merrnin kurrë ata. Ata erdhën qëlluan, u asgjesuan dhe kaq.

Po shumë mirë, qëndron ajo plotësisht. kjo është e vërtëtë.

Kanë qenë 3 vite shumë të vështira për PD sepse PD humbi zgjedhjet. Përveç humbjes së zgjedhjeve, unë dhashë dorëheqjen dhe nuk kemi të bëjmë më me një kalim të drejtimit nga një kryetar tek një tjetër, por nga një gjeneratë në një gjeneratë tjetër. Ky është ndryshimi më i madh, më i thellë. Basha është gjeneratë tjetër. Kjo ndofta është specifika, e cila për mendimin tim është pozitive, por nga ana tjetër adaptimi ndaj një ndryshimi kaq të madh është një proces më kompleks. Kështu e gjykoj unë. Përpjekjet e PD janë të mëdha. Ka arritur në këtë periudhë, duke mos injoruar dobësitë dhe të metat, por ka arritur disa suksese spektakolare të qëndrueshme, të rëndësishme. Së pari, PD është e bashkuar pavarësisht nga diversitetet e mendimeve , por ajo doli nga ky proces si një forcë politike e bashkuar dhe unë e quaj pozitive këtë. A ka luajtur rol kryesor këtu Lulzim Basha? Unë them se ai ka luajtur rol kryesor. Së dyti, ia doli t’i bëjë vendit një shërbim unë e quaj të madh për dekriminalizimin.

Merita është e tij më shumë se e kujtdo tjetër. Kur një forcë poltiike bën kazus, dhe me bojkot, dekriminalizimin, asgjë më të vështirë nuk ka. Ku është parimi dhe ku është mbështetja. Dhe e arriti, dhe fakti që John Kerry e paraqiti këtë si gjënë më konkrete që vlerësoi në zhvillimet, është një arritje për opozitën. Paçka se Edi Rama ditën tjetër del me Roshin dhe me Poçin, këto janë…

Absolutisht jo, pse duhet të më takojë? Nuk kishte përse të më takonte. Përse do më takojë. Unë jam një…

Sekretari Kerry erdhi këtu për katër orë dhe do ishte absurde të mendoja qoftë dhe për një sekondë të mendoje se do më takonte..

Jo, jo. Problemi është kështu. Së pari, në mënyrë absolute, në vlerësimin tim nuk ka asnjë lloj interference. Unë e kam thënë të qartë që në fillim, se unë tërhiqem nga çdo funksion në PD, përveç deputetit. Dhe nëqoftëse kam dhënë dorëheqje nga funsksionet, nuk kam dhënë dorëheqje nga Sali Berisha. Sali Berisha fjalën e tij e thotë vetëm me një qëllim. Unë nuk kam asnjë interes karriere më. Kategorike.

Jo. Nuk ndodh kjo. Nuk kam interes personal. Gjithçka bëj aty, gjithçka them, gjithçka shkruaj e bëj për një qëllim, të mbroj interesin publik siç e gjykoj unë. Pa pretenduar se unë kam monopolin e të vërtetës për interesin publik. Por siç e gjykoj. A mundem unë të rri indiferent ndaj interesit publik? Kurrë. Tjetër gjë dua të sqaroj. Unë shfrytëzoj gjysmën e kohës që më takon si deputet në një seancë. Duhet të dijë çdo njeri që për çdo ligj që diskutohet në seancë, çdo deputet kanë 10 minuta kohë. Për çdo marrëveshje që diskutohet deputeti ka të drejtë 20 minuta. Tejkalime në diskutime ka, por të parët që e thyejnë rregullin janë ministrat. E dyta, aty është vënë një rregull, që kur flet kryetari i mazhorancës duhet të flaës edhe kryetari i grupit tonë ose një i deleguar nga grupi. Ndaj dhe në kohën time, unë flas në kohën time, por ata e urrejnë Parlamentin.

Edi Rama

Por kuvendin e drejton Ilir Meta. Rama e urren parlamentin. 

Edi Rama, nëqoftëse e ke vënë re, bën një fushatë të hapur publike kundër parlamentit, si psh e enjtja e zeze. Kur thuhet nga Bibël “e premtja e zezë”, ai thotë e enjtja e zezë. Pse. Sepse ballafaqimi me të zezat që bën e tërbon në Parlament, kurse unë jam aty për ti thënë ato.

Tani, a e eklispon kjo Lulzim Bashën? Kjo është absolutisht nonsens. Ata që pretendojnë që Sali Berisha të mos jetë Sali Berisha, ata gabojnë shumë rëndë dhe tregojnë një arsyetim absolutisht në kundërshtim flagrant me çdo standart të lirisë së shprehjes.

Ashtu të pyeti?

Meqë po më pyet po i përgjigjem me shumë respekt. Larg dhe sa më larg një Ciprasi, një njeriu që imiton Ciprasin. Se ai nuk është as Ciprasi, se Ciprasi është vendimmarrës, është karizmatik kurse ky është një njeri që shpall platformë pothuaj të ekstremit të majtë dhe që.. mund të them se PD ka fat që nuk ka një si ai.

Shiko cili është problemi. Raportet e mia dua ti saktësoj. Në mënyrë absolute, raporti im me të është ky: Po më pyeti i them atë që mendoj.

Më ka pyetur padiskutim. Po s’më pyeti, në mënyrë absolute nuk i them kurrë pse s’më pyete. Se, unë jam Sali Berisha. Pra, unë jam Sali Berisha. Unë, pavarësisht nga çdo gjë tjetër, dua të mbetem Sali Berisha. Partinë Demokratike e ka Lulzm Basha. Partia Demokratike udhëhiqet nga Lulzim Basha. Organizohet, motivohet, frymëzohet nga Lulzim Basha. A i përshtaten Partisë Demokratike këto? Shpresoj se po pasi i përshtaten interesit publik të gjerë. Por unë betejën kryesore e kam me Edi Ramën, e kam me Ilir Metën, e kam me qeverinë. I pari që është i painteresuar është… A e ke vënë re ti. E tha Edi Rama, na del në gjumë tha. Nuk e thashë unë këtë. A është e vërtetë kjo? E tha në Vlorë. Më del në mesnatë në ëndërr tha. Atëherë unë atë qëllim kam, s’kam qëllim tjetër..

Nga kryeminsitrat do tyë vlerësoja sigurisht të parin, Ismail Qemalin. Nga kryeministrat shumë të mirë kanë qenë Sulejman Delvina, për të cilin kam vlerësimin më të lartë.

Ai bëri edhe luftë por bëri më shumë diplomaci dhe në fakt ai bashkë me Ahmet Zogun janë autorët e vendosjes së Pavarësisë së vërtëtë. Sepse njerëzit nuk e kanë të qartë se pavarësia nga gjysma e dytë e vitit ’13 iku. Vetë shqiptarët e shkelmuan dhe të tjerët e shfrytëzuan dhe këta dy burra e rivendosën pavarësinë. E rivendosën në ato kufij që ishin përcaktuar në ’13-ën në konferencën e Londrës. E vendosën me guxim të madh. Me diplomaci sepse kur erdhën në pushtet në të katër anët e territorit nuk kishte nuk ishte nën kontrollin e shqiptarëve. Sepse qeveria e Durrësit ishte një qeveri që donte me çdo kusht ta shndërronte në protektorat të Italisë. E të tjera me radhë. Pra nga kryeministrat unë vlerësoj Sulejman Delvinën. Ne u përpoqëm ti japim atë që i takonte atij për nderim.

Jam dakord me ty.

Jo. Nuk kam kundërshim për varrin. Ne u përpozëm. Ne ridimensionuam Kongresin e Lushnjes, i cili për shkak të Ahmet Zogut si eksponent kryesor.

Pra, Sulejman Delvina. Dmth njeriu që përdori diplomacinë në interes të vendit.

Po, jashtë klaneve. Ai arriti që nëpërmjet diplomacisë të nxjerrë grekët nga Korça dhe Gjirokastra. Arriti që nëpërmjet diplomacisë dhe luftës të përzërë.

Po, Luftën e Vlorës ai e bëri. Në luftën e Vlorës ai pati ministër Spiro Kolekën. Spiro Koleta ishte ministër i tij i ngarkuar për Luftën e Vlorës dhe kjo është faqe e ndritur e historisë sonë kombëtare.

Bëri luftë dhe luftë të egër. Kështu që besoj se ai ishte kryeministri më i mirë.

Kurse shtetin e ndërtoi Ahmet Zogu. Si presidet vlerësoj Ahmet Zogun. Ai e ndërtoi shtetin në një shoqëri post-otomane ose pothuaj otomane. Në një shoqëri kryekëput rurale ai bëri gjithçka për të ndërtuar një shtet perëndimor. Cilido që studion historinë ajo që të mahnit më shumë te beu i Matit, se familje bejlerësh ishin ata, ishte orientimi i tij pro-perëndimor. Ai bëri gjithçka që Shqipëria, e cila kishte jetuar pesë shekuj nën Perandorinë Osmane të merrte orientimin perëndimor dhe vokacionin e saj perëndimor.

Po e kanë këtë të drejtë. Ne filluam një proces. Ne filluam procesin të kthenim kokën e Ali Pashës, por autoritetet turke treguan një mendësi perandorake që nuk e lejuan. Ngritëm një komision për të gjetur varrin e bashkëshortes së Ismail Qemalit, Kleoniqi. U raportua se nuk u gjet, ndërkohë që ka dëshmitarë, edhe gazetarë që thonë se e kanë parë.

Këto përpjekje duet të vazhdojnë dhe ne duhet ti rikthejmë ata siç kthyem mbretin, i drejtë por i vonuar.  Historia në këtë mënyrë plotësohet. Unë kuptoj që ka prej tyre që kanë bërë gabime por historia duhet të studiohet gjithnjë në raport e kohën.

Unë si president isha me fuqi ekzekutive.

Sepse unë doja të ruaja karakterin parlamentar të Republikës. Por kur unë u zgjodha unë president, absolutisht jo me nismë timen, morën dhe vunë prerogativë sipas të cilës presidenti mund të kryesorë mbledhjen e qeverisë ç’ka ishte prerogativë presidenciale. Kam kryesuar mbledhjen, nuk më kujtohet mirë, ose tek letrat me vlerë, ose privatizimi, një nga këto raste. Në përgjithësi kam ndjekur në tërësi punën e qeverisë. Përshembull bëmë liberalizimin e çmimit të bukës nga 26 në 400 lekë. Ajo ishte një rritjestratosferike. Duhej të merreshin vendimet. Por qeveria ka funksionuar dhe në vlerësmin tim, Aleksandër Meksi për kohën që ishte, ishte kryeministri më i mirë, padiskutim nga paraardhësit, por ishte kryeministër shumë i mirë.

Po. Normal. Unë isha shansin.

Sepse është një varg i famshëm i tij dhe desha tju them që jam me ta në çdo vështirësi. Nuk mund të them se nuk jam me ta. Përpiqem nga mëngjesi në darkë të mbroj interesin publik, që besoj është edhe interesi i PD. Por i pari është për publikun.