Bujar Nishani: Përgjegjësia është e mazhorancës

Në një intervistë për ABC News, Presidenti Bujar Nishani, rastin e majorit Sokol Feka të përfshirë në trafik drogë, e konsideron si një prej pasojave të emërimeve politike dhe përqendrimit të kompetencave nga ana e mazhorancës. Presidenti, njëherësh dhe Komandanti i Përgjithshëm  i Forcave të Armatosura tha se përgjegjësi direkte ka kreu i shërbimit inteligjent të ushtrisë.

Zoti President, njëkohësisht Komandant i Përgjithshëm i Forcave të Armatosura, Majori Sokol Feka gjeti vdekjen dje tek pilotonte një helikopter me hashash. Cili është komenti juaj? Ishte një ngjarje që ndezi edhe më fort debatin mes mazhorancës dhe opozitës, mes qeverisë dhe opozitës, ku u kërkua dorëheqja e Ministres së Mbrojtjes për shkak dhe të situatës dhe të kriminalitetit ndërkombëtar të drogës ku Shqipëria po e gjen shpesh veten.

Për mua është shpejt të bëj komente. Më së pari është një çështje që u takon autoriteteve përkatëse të Spanjës për të bërë hetimet e plota të këtij rasti. Më pas është e nevojshme që autoritetet shqiptare të interesohen në lidhje me përfshirjen e një shtetasi shqiptar, më tepër të një ushtaraku. Në këtë rast më duhet të them që, gjithsesi, imazhi i Forcave te Armatosura të Republikës së Shqipërisë nuk mund të njolloset nga një rast i tillë. Forcat e Armatosura dhe Ushtria e Republikës së Shqipërisë, një vend anëtar i NATO-s ka një performancë të admirueshme të funksionimit dhe ofrimit kontributeve të saj, por rasti konkret ngre një shqetësim dhe në gjykimin tim më të parë, konstatohet një dështim në këtë rast, i Agjencisë së Inteligjencës dhe Sigurisë së Mbrojtjes. Ky ka qenë një shqetësim që unë e kam ngritur  edhe më herët, në momentin kur u hoq kompetenca e Presidentit të Republikës, Komandant i Përgjigjëm i Forcave të Armatosura për të bërë emërimin e kreut të inteligjencës së Ushtrisë. E kam shprehur më tej kur kam konstatuar politizimin e kësaj agjencie, pasi kam qenë dhe mbetem i bindur që largimi nga kornizat e Kushtetutës dhe ligjit, përfshirja në një proces politizimi të institucioneve të tilla dhe të një kontrolli të plotë vetëm të një institucioni, siç është qeveria, krijon dobësi në funksionimin e institucioneve, krijon, për shkak të familjaritetit dhe lidhjeve të tilla për interesin politik, largim nga profesionalizmi dhe e vendos në raporte të tilla, që dalëngadalë fillon dhe dëmtohet efiçenca e funksionimit të institucioneve të tilla. Ky është një rast, i cili duhet parë në këtë kontekst, sesa nuk kanë funksionuar institucionet që kanë për detyrë të hetojnë, monitorojnë, kontrollojnë përfshirjen e ushtarakëve në veprimtari të tilla kriminale. Agjencia përkatëse ka një përgjegjësi të drejtpërdrejtë dhe unë pres të shoh një angazhim të institucioneve, tashmë, që ka në varësi këtë Agjenci, të gjykojnë dhe vlerësojnë me shumë seriozitet këtë situatë.

A është ky një nga ato momente kur një ministër duhet të mbajë përgjegjësi politike?

Unë nuk do të hyja në komente të tilla për sa kohë kjo është një çështje që i takon në radhë të parë Kryeministrit dhe qeverisë për të reflektuar në këtë çështje. Për mua është shumë e rëndësishme që, fenomene të tilla të hetohen dhe të vlerësohen në tërë dimensionin që ato mbartin. Dhe një herë unë dëshiroj të inkurajoj ushtarakët shqiptarë që të vazhdojnë punën e tyre të rritjes së nivelit të profesionalizmit, të qëndrojnë fort dhe të mos pranojnë praktika, të cilat i përshijnë ata në sjellje të afilacionit politik, të politizimit, sepse Shqipëria ka arritur vetëm një standard të rëndësishëm dhe pozitiv me anëtarësimin e saj në NATO, jo vetëm të nivelit profesional, por dhe integritetit në tërësi të Forcave të Armatosura të vendit, ndaj duhet që të vijojmë konsolidimin dhe forcimin e kësaj sjelljeje institucionale dhe profesionale të ushtrisë, e cila është një aset shumë i rëndësishëm dhe me kontribute të veçanta për Shqipërinë.

Keni folur lidhur me një darkë pune me krerët e mazhorancës ku keni diskutuar dhe për situatën në Gjykatën e Lartë. Keni folur sikur qëndrimet tuaja janë interpretuara të tilla sikur keni pranuar një mekanizëm dhe zgjidhje të tillë dhe ndërkohë në intervistën në këtë të përditshme ju e hodhët poshtë. Mund të zbardhim diçka më shumë për teleshikuesit për këtë darkë, si ishte biseda lidhur me këtë çështje?

Unë kam një kulturë politike, e cila ka bazamentin dhe fondamentin e saj dhe padyshim kufijtë e mostejkalimit në nivelin dhe kriterin më strikte të seriozitetit dhe përgjegjshmërisë institucionale. Unë e kam shprehur dhe kam bindjen e plotë që, drejtuesit e institucioneve më të larta të vendit të takohen në mënyrë të rregullt me njëri-tjetrin dhe të diskutojnë për çështje dhe problematika që lidhen me çështje shtetërore, me funksionimin dhe koordinimin institucional për të orientuar dhe adresuar çështjet shtetërore në drejtimin kushtetues, ligjor dhe të zgjidhjes pasi çdo akt i mëtejshëm duhet të vijojë me këtë lloj koncepti dhe me këtë lloj kulture. Kështu që, për mua nuk përbën ndonjë çështje të veçantë apo interes për publikun se çfarë diskutohet dhe çfarë shkëmbehet si mendime në takimet informale që zhvillojnë krerët apo drejtuesit e institucioneve, gjithmonë në rastin e çështjeve shtetërore, çështjeve të punës. Kemi diskutuar jo vetëm në një takim të caktuar që ju përmendët, por dhe në takime të ndryshme publike dhe jopublike për rëndësishëm dhe domosdoshmërinë që ka reforma në sistemin e drejtësisë në tërësi dhe veçanërisht në atë të gjyqësorit. Është kthyer në një shqetësim jo vetëm të demokracisë shqiptare, por dhe të angazhimeve ndërkombëtare të Shqipërisë prishja e funksionimit normal të institucioneve të tilla siç është Presidenti-Parlamenti, Presidenti-Qeveria duke kultivuar për herë të parë një praktikë të pandeshur më parë edhe në demokracinë shqiptare ‘të rrëzimit të pandalshëm dhe të pandërprerë të gjitha dekreteve të Presidentit të Republikës’, i cili nuk është një raport politik me Presidentin e Republikës. Është një qëndrim në raport me mosrespektimin e Kushtetutës, dhe mbi të gjitha me moszbatimin e vendimeve të Gjykatës Kushtetuese. Më duhet të sjell dhe një herë në vëmendjen e opinionit publik dhe të gjithë aktorëve të tjerë se, përpara zgjedhjeve të vitit 2013 forcat politike në mënyrë konsensuale, me qëllim për të reflektuar të gjitha vendimet e Gjykatës Kushtetuese në procedurën e emërimit të gjyqtarëve për Gjykatën e Lartë miratuan ndryshimet përkatëse në ligjin “Për Gjykatën e Lartë”. Ishte një ligj që u ndryshua në mënyrë konsensuale dhe me idenë për të reflektuar çka Gjykata Kushtetuese e vendit kishte elaboruar në shumë raste pikërisht për të sqaruar pikëpamjet apo konfliktet e lindura në këto procese më parë. Ju garantoj që, në çdo rast qëndrimi im ka qenë për të përmirësuar dhe për të bërë sa më transparente dhe më publik procesin, i cili edhe deri më tani ju garantoj që ka qenë shumë publik dhe transparent. Por, ashtu siç ju konfirmoj që çdo ndërmarrje konkrete që u bë për të ndërhyrë në ligj ka qenë tërësisht e njëanshme, por dhe më një premtim zyrtar ndaj Presidentit se nuk do të ndërmerrej asnjë hap legjislativ pa konsultën, pa miratimin, dhe pa konsensusin e Presidentit të Republikës meqë bëhej fjalë për të ndërhyrë drejtpërdrejtë në kompetencën kushtetuese të Presidentit të Republikës. Pra, krijimi i një Këshilli i pretenduar me kompetenca këshillimore, ‘de facto’ me kompetenca emërimi dhe përcaktimi, por për të dyja rastet antikushtetues, pasi edhe në rastin këshillimor dhe në rastin e emërimit dhe përcaktimit Kushtetuta dhe vendimet e Gjykatës Kushtetuese janë mjaft të qarta për sa i takon konceptit të dekretit të Presidentit të Republikës për emërimin e gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë. Pushteti legjislativ është në të drejtën e tij të ndryshojë legjislacionin, por ky legjislacion duhet të ndryshojë në bazë të shkallës dhe hierarkisë ku përfshihen normat kushtetuese përkatëse. Prandaj, për të hequr të drejtën që ka Presidenti i Republikës për të dekretuar anëtarët e Gjykatës së Lartë, duhet të ndryshojë Kushtetuta. Nuk mundet të kufizohen apo t’i hiqet ‘de facto’ e drejta Presidentit të Republikës për dekret të gjyqtarëve në Gjykatën e Lartë duke ndryshuar një ligj, qoftë ky dhe me shumicë të cilësuar. Pra, unë jam detyruar të shpreh keqardhjen kur diskutimet, komunikimet, ndarja e mendimeve që bëhet në mënyrë informale, por dhe në raste zyrtare të vendosen si argumente ligjorë në relacionet që shoqërojnë ligjin për ndryshimin përkatës. Dhe një herë, unë mbetem në bindje të plotë që qëndrimet e qeverisë dhe shumicës parlamentare në rastin e rrëzimit të dekreteve, apo dhe të rrëzimit për dekretin e ligjit që u kthye në Parlament kanë të bëjnë krejtësisht me një qëndrim, i cili nuk shkon në përputhje me përcaktimet kushtetuese. Është një qëndrim, i cili nuk pranon të zbatojë vendimet e Gjykatës Kushtetuese dhe unë besoj se ky është një problem fondamental për standardet e demokracisë dhe nuk ka të bëjë me raportet individuale apo vetëm dhe thjesht me raportet institucionale.

A keni ju në mendje një mekanizëm sesi mund të bëhej apo zhbllokohej kjo situatë? Është çështje vërtetë e mekanizmit apo e vullnetit politik?

Nuk besoj që është çështje e mekanizmit, sepse ky mekanizëm, madje as edhe në këto përmasa që është implementuar nga unë gjatë kësaj kohe, ka qenë funksional, ka qenë funksional gjatë gjithë këtyre njëzet viteve të fundit. Unë kam ofruar listën e personave që përmbushin kriteret, madje kam vënë në dijeni krerët e grupeve parlamentare që edhe procesin e këshillimit me një grup jashtë strukturës së Zyrës së Presidentit të Republikës e kam zhvilluar, pavarësisht se nuk është bërë publik për shkak të diskrecionit që kanë kërkuar personat e përfshirë në këtë grup këshillimor për Presidentin e Republikës. Kanë qenë, ju garantoj, me integritet dhe eksperiencë profesionale shumë të lakmueshme në fushën e sistemit të drejtësisë dhe veçanërisht në atë të organizimit të gjyqësorit, kështu që lista jo vetëm që ka qenë publike, lista jo vetëm që ka qenë në diskutim në tryezën e diskutimit, por dhe kriteret e tyre. Presidenti në çdo rast e ka shoqëruar dekretin me relacionin shpjegues dhe të arsyetuar për kriteret që ka përdorur për të përcaktuar kandidatët. Në të gjitha rastet e rrëzimit të dekreteve të Presidentit nga Kuvendi asnjëherë nuk është shoqëruar me relacion dhe shpjegime ashtu siç e kërkon Gjykata Kushtetuese, e cila ia jep të drejtën Parlamentit për të rrëzuar, për të mos i pranuar dekretet, por e detyron Parlamentin që të japë shpjegime. Kemi një raport, i cili nuk është ngërç midis Presidentit dhe Parlamentit. Këtë argument dhe këtë politikë unë nuk e pranoj si të vërtetë, është një qëndrim mospranues dhe mosrespektues i shumicës qeverisëse ndaj një procesi, ndaj një procedure, e cila është e konsoliduar, është e formalizuar në Kushtetutë dhe natyrisht është e qartësuar dhe në vendimet e Gjykatës Kushtetuese.

Do ta çoni këtë ligj në Gjykatën Kushtetuese?

Me siguri.

Me gjithë këtë klimë mesa duket prisni që të rrëzohen dhe dy dekretet e tjera që i keni dërguar në Kuvend për anëtarët e Gjykatës së Lartë? Të paktën nga letra që u dërgua në krerët e grupeve parlamentare të mazhorancës: zotit Ruçi dhe zotit Vasili u la kjo ndjesi, kjo përshtypje.

Faktet që deri tash në asnjë rast nuk janë trajtuar me pozitivitet dekretet e Presidentit të Republikës natyrisht që të çojnë në një pritshmëri që do të kemi dhe në shqyrtimin e dekreteve të ardhshme, i njëjti qëndrim. Formalisht unë nuk paragjykoj asnjë qëndrim të qeverisë, le të presim dhe të shikojmë sesi do të trajtohen dekretet dhe njëkohësisht ajo që është më e rëndësishmja dhe që është detyrim kushtetues është që, në rastin e rrëzimit duhet të shoqërohen me argumente ashtu siç Gjykata Kushtetuese e kërkon me vendimet e saj nga Parlamenti.

Marrë me shkurtime nga “ABC News”