Dule: Qeveria Rama, e para në 25 vite pa përfaqësues nga minoriteti

Nga Luljeta Progni

Kryetari i PBDNJ-së, Vangjel Dule komenton në Tema Tv vizitën e Ministrit të Jashtëm grek dhe çështjet që u trajtuan

Pak minuta pas deklaratës së përbashkët mes ministrit të jashtëm shqiptar Ditmir Bushati dhe homogolut të tij grek Nikos Kotzias, për negociatat për marrëveshjen e ujrave, kryetari i PBDNJ-së, Vangjel Dule, tha se marrëveshja e vitit 2009 është bazuar në konventat ndërkombëtare të kufinjve detare dhe nuk ka arsye për t’u ndryshuar. Dule e bëri këtë deklaratë në studion e Tema TV, menjëherë pasi dy ministrant Bushati e Kotsias thanë se çështja i është adresuar ekspertëve të dy palëve dhe në rast të mos zgjidhjes do ti kalojë për interpretim institucioneve ndërkombëtare, bazuar në të drejtën ndërkombëtare.

Në intervistën për Tema TV, Dule foli dhe për ligjin e luftës mes dy vendve për të cilin tha se nuk ekziston, ndërsa çështja çame sipas tij nuk mund të jetë problem mes dy vendeve pasi bëhet fjalë për individë, të cilët problemet e tyre mund t’i zgjidhin përmes gjykatave greke dhe më pas atyre ndërkombëtare. Dule sulmoi ashpër kryetarin e PDIU-së, përfaqsues i komunitetit çam në Shqipëri, i cili është zgjedhur nënkryetar i Kuvendit lëvizje që pasoi  me dorëheqjen e Dules nga i njëjti post. Kreu I PBDNJ-së e cilëson kryetarin e PDIU-së Shpqtim Idrizin si “prototipin e merkatos së shëmtuar parlamentare”, fenomen që sipas tij ka cënuar rëndë imazhin dhe legjitimitetin e sallës së Kuvendit të Shqipërisë.

Siç e pamë, u duk se takimi mes Bushtit dhe Kotzias, ka kaluar me një atmosfere positive. E nisim me një batutë në komunikimin mes tyre. Zoti Kotzias iu drejtuar homolgut Ditmir Bushati me emrin “Dhimitër”, ishte një lapsus, ishte një gabim në përkthim apo çfar ishte?

Natyrisht që ishte një lapsus. Është fenomen i njohur ky në gjuhë edhe nga ngjashmëria e emrit Ditmir me Dhimitër…. pra ishte një lapsus në rrjedhën e fjalës. Sidoqoftë nuk është për tu paragjykuar. Përkundrazi, kjo dëshmoi edhe një herë atë afërsinë që është krijuar mes dy ministrave dhe klimen pozitive dhe tejtmiqësore që mbizotëroi gjatë gjithë konferencës për shtyp por edhe gjatë takimit mes tyre.

Janë diksutuar në këtë takim çeshtje te ndjeshme mes dy vendeve siç është ajo e marrveshjes së ujrave. Dy ministrant kanë konfirmuar se çështja po trajtohet në nivel ekspertësh më pas  në se nuk arrihet një zgjidhje, çështja do të jetë objekt i të drejtës ndërkombëtare, i institucioneve ndërkombëatre…

Personalisht kam një qëndrim të qartë prej vitesh për këtë çështje. Marrëveshja e nënshkruar në vitin 2009, është një marrëveshje e mbështetur në të drejtën ndërkombëtare të etit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, ku si Shqipëria edhe Greqia janë anëtarë.  Marrëveshja është ratifikuar mes dy vendeve dhe kjo natyrshëm prevalon në të drejtën e çdo vendi, si të Greqisë ashtu edhe të vendit tonë. Rrëzimi i asaj marrëveshje ka qënë zanafilla e krjimit të një situatë e cila nuk i përgjigjet dinamikës reale të marrëdhënieve mes dy vendeve. Rrjedhimisht është momenti që atë që ministrat nuk aritën ta realizojnë, (sepse përcjellja e ekspertizës së dy vendeve dhe më tej përcjellja tek një organizatë ndërkombëtarë), dëshmon se nuk arritën të japin një zgjidhje problemit. Mendoj se është një marrëveshje që duhet lexuar qartë. Argumentet ligjore të paraqitura nga Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë nuk janë argumente të bazuara në të drejtën ndërkombëtare të detit por vetëm janë duke kontestuar të drejtën ndërkombëtare të detit.

Unë mendoj se me përpjekje të dyanshmë më dinamike, ne mund të kishim arritur në një konkluzion. Kjo për shkak se si interesat e Greqisë ashtu edhe të Shqipërisë, janë që kjo çështje të marrë një zgjidhje sa më të shepjtë me qëllim që t’i hapet rruga shfrytëzimit të resurseve që vjen natyrshëm, menjëherë pas një zgjidhje definitive të kësaj çeshtjeje.

Nuk duket të jetë kaq e lehtë duke pasur parasysh faktion se Gjykata Kushtetuese ka marrë vendimin për rrëzimin e  marrëveshjes së vitit 2009, pas një kërkesë të mbështetur pikërisht nga kjo mazhorancë e kryesuar nga Edi Rama asokohe në opozitë…?

Kam qënë i qartë qysh në atë kohë me zotin Rama. Kam qënë i qartë sepse kam deklaruar dhe i qëndroj kësaj deklarate, se Rama e ka marrë atë vendim vetëm për qëllime elektorale por që tani është i detyruar ta gjeje përpara në postin e kryeministrit këtë penegesë. Këtë pengesë ai krijoi vetë kur ai ishte në opozitë. Ishte një pengesë e panevojshme. Kjo për shkak se është një marrëveshje e lexuar si nga këndvështrimi shqiptar ashtu dhe grek  por mbi të gjitha nga këndvështrimi i marrëveshjes ndërkombëtare për detin e cila parashikon që kjo marrëveshje është e drejtë, bazuar në parimet e konventës së Kombeve të Bashkuara për të drejtën ndërkombëatre të detit.

Deklarata e sotme e Bushati duket sikur po rikonfirmon qëndrimin hershëm të Ramës dhe kësaj mazhorance, atë të rrëzimit të kësaj marrëveshje të arritur në vitin 2009…?

Kemi një rikonfirmim qëndrimesh në fakt. Në se ju e mbani mënd që në kohën kur ishte ministër i Jashtëm zoti Panariti, i cili në raportimin e tij në Komisionin Parlamentar të Politikës së Jashtmë, deklaroi se në asnjë moment nuk ishte përjashtuar adresimi i çështjes, në një instancë ndërkombëtare. Pa hyrë në detaje teknike, unë insistoj se nuk duhet shkuar në këtë pikë pasi marrëveshja respekton në tërësi parimet e të drejtës ndërkombëtare dhe të gjitha pengesat e tjera janë të kapërcyeshme dhe që nuk cënojnë thelbin e marrëveshjes.

Ligji i luftës është një tjetër çështje sensitive në marrëdhëniet mes dy vendeve….

Lidershipet e vendeve përpiqen që axhendën e marrëdhënieve bilatertale ta shkarkojnë nga paragjykimet dhe sterotipet dhe jo ta ngarkojnë më tej atë. Unë po habitem se si insistohet në vendin tonë për ekzistencën e ligjit të luftës. Ka një akt ligjor dhe është vendimi i Këshillit të Ministrave të Republikës së Greqisë në  qeverinë e drejtuar nga  Andreas Papandreu. Në këtë vendim është shfuqizuar ky ligj i luftës mes dy vendeve. Nga ana jonë kjo çështje është ngritur disa herë. Sqarimi më shterrues ka qënë shpjegimi që ka bërë për këtë çështje, ish-ministri i Drejtësisë Peçi në një seancë plenare në Kuvendin e Shqipërisë me argumente ligjore, duke iu referuar të drejtës domestike të vendit tonë dhe të drejtës ndërkombëtare. Nuk ka një ligj lufte mes dy vendeve tona.  Është absurde dhe kurrsesi nuk mund të qëndronte juridikisht një gjë e tillë. Dy vendet tona lidhen në një traktat të fqinjësisë së mirë nënshkruar nga presidnetet Berisha e Stefanopollos shumë vite më parë. Janë dy vende anëtare të NATO-s, Greqia është anëtare e BE dhe Shqipëria aspirante për u bërë pjhesë e saj, duke gëzuar mbështetjen e vazhdueshme të Greqisë. Si mund të ekzistojë ligji i luftës mes dy këtyre vendeve.

Çështja came është gjithashtu një pnegesë mes dy vendeve. Sa do të ndikojë kjo çështje si pengesë për ndërtimin e uravë bashkëpunimit, siç tha ministri i jashtëm gerk por dhe ju. Jemi në një situatë kur në  të njëjtin post prej të cilit ju dhatë dorëheqje, si nënkryetar i Kuvendit, është sot kryetari i PDIU-së përfaqsuese e komunitetit çam…?

Nuk më preukupojnë lvzijet e palëve të tjera në politikë. Më intererson vetëm PBDNJ. Në postin e nënkryetarit të Kuvendit nuk më ka zëvëndësuar askush por kam dhënë dorëheqje.  Kjo ka ndodhur pas emërimit të zotit Idrizi në atë post. Ju keni të drejtën të krijoni mendimet tuaja në lidhje me këtë veprim sikurse edhe unë kam pasur dhe kam të drejtën për se dhashë dorëheqjen nga posti i nënkryetarit të kuvendit. Unë dhashë dorëhqeje duke denoncuar se institucionet në vendin tonë po kthehen në plaçkë këmbimi aleancash fluide. Në jetën tonë parlamentare kemi një fenomen shumë negativ, më i shëmtuari i jetës tonë parlamnetare që është merkatoja parlamentare. Zgjidhesh në një parti dhe nesër transferohesh në një koalcion me një parti tjetër. Zoti Idrizi është tipiku i merkatos së shëmtuar parlamentare. Ai është zgjedhur në vitin 2009 me Partinë Socialiste për të kaluar më pas me PD-në. Zgjidhet në vitin 2013 me PD-në dhe tani kalon në mazhorancë me PS-në.  A mund të jetë në postin e nënëkryetarit të jetës së legjislativit edhe pse është honorific si post, prototipi i një fenomeni negativ?

A do të kishit marrë të njëjtin vendim siç e morët në se në vend të Idrizit do të ishte një tjetër kryetar i një tjetër partie, jo ajo e çamëve..?

Në se në jetën e tij parlamentare do të ishte karakterizuar nga këto tipare dhe do të ishte prototipi i merkatos së shëmtuar parlamentare, natyrisht që do të kisha të njëjtin qëndrim dhe do të kisha marrë të njëjtin vendim.

A ka ndidikim kjo lëvizje politike në marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Greqisë..?

Marrëdhëniet juridike në një vend apo edhe ms dy vendesh nuk përcaktohen bazuar në një komunitet. Në Shqipëri si në çdo vend tjetër, një grup i caktuar që mund të kenë një problem jo detyrimisht mund të jetë kjo një probleme në marrëdhëniet me vende të tjera. Çështjet adresohen në mënyrë individuale. Cilido qytetar i republikës së Shqipërisë që ka një shqetësim ndaj një vendimi qeveritar, i gjyqsorit, i drejtohet një instance më të lartë. Jemi në juridiksionin e  gjykatës të së drejtave të njeriut, të Strasburgut. Çdo qytetar i Republikës së Shqipërisë  që ka një çështje me republikën e Shqipërisë i drejtohet çdo niveli gjykate dhe më pas i drejtohet gjykatës së Strasburgut.  Në këtë mënyrë mund ti drejtohet çdo niveli të gjykatës së Greqisë, qoftë ky shqiptar apo grek, ka mundësinë që t’i drejtohet gjykatës së Greqisë dhe pasi të ezaurojë çdo shkallë të saj, ka mundësi t’i drejtohet gjykatës së Strasburgut.

Megjithatë Rama nuk duket se është dakord me këtë rrugë pasi ka deklaruar se për çdo gjashtë muaj do të kerë një raportim në Kuvend lidhur me ecurinë e zgjidhjes së çështjes came. Pra bëhet fjalë për një angazhim politik për zgjidhejn e kësaj çështje që do të thotë nuk e sheh thjesht si një problem të disa individëve..?

Ka disa praktika, aq më tepër ato juridike të cilat nuk mund të ndikohen nga vullneti i askujt, aq më tepër kur bëhet fjalë për një grusht votash.

Kthehemi tek PBDNJ. Zoti Dule duket se e keni humbur statusin e “gjithmonë në qeveri”. Për këtë ju sot po akuzoni PDIU e Idrizit që kalon nga një koalcion në tjetrin…?

Së pari nuk duhen simplifikuar fenomenet dhe nuk duhen përgjithësuar. PBDNJ nuk ka asnjë rast në aktivitetin e vet politik që me tjetër koalcion të ketë dalë në fushatë dhe të jetë bashkuar një koalcioni tjetër pas zgjedhjeve. Ky është fenomeni i shëmtuar i merkatos parlamentare.  Por në se je në një koalcion në parlament dhe në prag të zgjedhjeve i bashkohesh një force tjetër politike, në një koalcion të gjërë dhe pas kësaj të bashkëqerverisësh, nuk ka asnjë jo parimore, të pamoralshme apo të papranueshme politikisht. Ne u larguam në vitin 2009 dhe u larguam para se të fillonte fushata, iu bashkuam koalcionit me PS, humbëm zgjedhjet përmes manipulimit. Por menjëherë pas zgjedhjeve ne patëm ofertë nga Berisha për t’iu bashkuar në qeverisje dhe ne nuk e bëmë.

Sa i përket bashkëqeverisjes me PS-në ne kemi qënë luajal në opozitë dhe më pas në qeverisje. Por ka qënë Partia Socilaiste që e ka mënjanuar në mënyrë sistematike PBDNJ. Ka një element thelbësor që duhet evidentuar. Është e vetmja qeveri në 25 vite të pluaralizimit që nuk ka një përfaqsues të një minoriteti, jo domosdoshmërisht të minoritetit grek por nuk ka asnjë përfaqsues të asnjë minoriteti.

emi një rajon me prani të dendur minoritetesh dhe mënyra e integrimit është që tiu krijosh hapësira. Në rastin tonë ne e kemi gjetur hapësirën pasi kemi qënë gjithnjë pjesë e legjislativit. Por edhe në se kjo nuk do të ekzistonte, do të duhej të ishin gjetur hapësirat që minoriteti të mund të përfaqsohej në qeverisje.