Simon Mirakaj: Ka një mentalitet komunist në politikën e sotme

Simon Mirakaj-Kryetar i Shoqatës antikomuniste e ish-të përndjekurve politikë Demokratë: Dekriminalizimi duhet të jetë paralel me dekomunizmin

Simon Mirakaj: Ka një mentalitet komunist në politikën e sotme

Intervistoi:Redjon Shtylla

Edhe pas 25-së vitesh nga rënia e sistemit komunist në Shqipëri, të përndjekurit politik ende nuk kanë marrë atë që u takon. Dëmshpërblimi nuk është e vetmja, pikë kryesore për integrimin e kësaj shtrese, por kthimi i pronave apo dhe kompensimi i tyre janë me të vërtetë, atë që ata kërkojnë. Në këtë intervistë për "Koha Jonë" z. Simon Mirakaj, në postin e Kryetarit të Shoqatës antikomuniste e ish-të përndjekurve politikë Demokrate, shprehet se kjo pjesë e ardhme e shoqërisë nuk do të ecë përpara, pa mbyllur njëherë e përgjithmonë pagën e keqe të komunizmit. Për sa i përket, çështjet që përfaqësimit të ish-të përndjekurve politikë në administrate, shprehet se: "Me fitoren e demokracisë, që nga viti 1992 deri në 96, në parlamentin Shqiptar, ka pasur deputetë nga kjo shtresë, rreth 30-të deputetë, së bashku me Kryetarin e Parlamentit, të ndjerin Pjetër Agnori. Një pjesë e madhe e kësaj shtrese, që ishte e aftë për të punuar në administrate, në të gjitha dikasteret". Ishte pjesë e vendimmarrjes politike. Për sa i përket atmosferës politike, dhe realizmit të draftit për dekriminalizimi, z.Mirakaj, shton se: "Dekriminalizimi duhet të jetë paralel me dekomunizimin, sepse komunizmi krijoi njeriun e ri, të një të riu që ishte edukuar me teorinë marksiste-leniniste".

A është dëmshpërblimi, e vetmja pikë kryesore e integrimit të ish-të përndjekurve politikë në vendin tonë?

Absolutisht, nuk është vetëm kjo e unë jam shprehur se integrimi i kësaj shtrese, nuk është vetëm dëmshpërblimi sepse jeta nuk ka çmim, janë njerëz që kanë dhënë jetën në burgje e kampe. Gjithsesi është një ndihmë për këtë shtresë, por jo zgjidhje e problemit. Zgjidhja dhe integrimi i kësaj shtrese është kthimi i pronës, të gjithë këta njerëz janë sekuestruar, kjo ka influencuar negativisht tek kjo shtresë. Unë nuk them se ka qenë një problem i thjeshtë, kthimi i pronës atje ku ka pasur mundësi kemi kërkuar që të kthehet fizikisht, atje ku nuk ka mundësi të kompensohet me para në dorë. Kjo është mënyra për integrimin ekonomik, të kësaj shtrese. Ndërsa për sa i përket integrimit intelektual, ka pasur që në vitin 1992, ku janë dhënë të drejta studimi për këtë shtresë. Ndër ata që kanë pasur ëndërr për të pasur një diplomë, jam edhe unë që pas kaq shumë vitesh, pas mbarimit të shkollës së mesme kemi vazhduar fakultetin e Drejtësisë nga viti 1992-1996. Pra unë nuk e shikoj dëmshpërblimin, si pika kryesore e integrimit por nëse do të ishte kthyer prona, aty ku kishte mundësi, se do tu kompensonte aty ku ishte e mundur, atëherë do të kishim një integrim të kësaj shtrese.

A ndihen të përndjekurit dhe familjarët e tyre, të paragjykuar e jo të mirëpritur nga institucionet në vendin tonë. A janë ata pjesë e administratës?

Me fitoren e demokracisë, që nga viti 1992 deri në 96, në parlamentin Shqiptar, ka pasur deputetë nga kjo shtresë, rreth 30-të deputetë, së bashku me Kryetarin e Parlamentit, të ndjerin Pjetër Agnori. Një pjesë e madhe e kësaj shtrese, që ishte e aftë për të punuar në administrate, në të gjitha dikasteret. Ishte pjesë e vendimmarrjes politike. Mirë po kjo zgjati deri në vitin 1996, dhe me ardhjen e Partisë Socialiste në pushtet, e si çdo parti që ka militantët e saj, nuk ecet sipas meritokrasisë, sepse ne jemi një popull i tejskajshëm i politizuar dhe mjaft njerëz mbetën jashtë administratës. Në vitin 2005, përsëri me ardhjen e PD-së, në pushtet, gjërat ishin më ndryshe por ishin të paktë ata që përfaqësonin këtë shtresë në parlament. Në vendimmarrje politike, ne nuk jemi përfaqësuar, ashtu siç e meritojmë sepse janë njerëz që kanë humbur, jetën, kanë sakrifikuar rininë për demokracinë.

Burgu i Spaçit, në listën e Fondit Botëror të Monumenteve për vitin 2016, çfarë do të thotë kjo për vuajtjet e qindra të përndjekurve, pse duhet bërë që ky institucion ku janë dënuar e vrarë, të kthehet në një monument kulture?

Unë nuk do ta shikoja në këtë aspekt, por në një këndvështrim tjetër. Së pari dua të them që jeta ka fillim dhe një fund, dhe këta njerëz që janë syrgjynosur dhe kanë vuajtur në ato kampe, dalëngadalë po ikin nga kjo botë, dhe dëshmia që do të flas janë këto kampe, ashtu siç ju i quajtët, famëkeqe. Shqipëria në përgjegjësi ka qenë një burg, nuk ka pasur qytet që nuk ka pasur të dënuar dhe të internuar. Duke filluar nga burgu i Burrelit, i Spaçit, dhe Burgu i Tepelenës, janë më famëkeqe. Gjatë këtyre 25-së viteve, është folur shumë, për Spaçit duke qenë se në 1973, shpërtheu në një revoltë në historinë e vendeve komuniste, e që është folur shumë që do të bëhet muze e deri më tashmë asgjë nuk është bërë. Shpresojmë që të hyjmë në ruajtjen e këtij kampi, ndoshta ajo ditë do të vi, që kampi do të kthehet në një kamp muze.

Gjatë viteve të demokracisë, a kanë qenë qeveritë, ato e kanë ose po e rrënojnë këtë popull?

Këtu ka një mentalitet komunist, fatkeq edhe në drejtimin e politikës, në të gjitha krahët. Është një periudhë e gjatë, sepse ne nuk jemi përballuar ende me të kaluarën tonë, se nuk mund të ndërtosh të ardhmen pa dënuar të kaluarën, pa e ditur se nga ke ardhur, se çfarë ka ndodhur. Unë nuk kam dëgjuar që të jenë mbledhur ndonjë herë për të bërë një studim, në mënyrë shkencore të këtij sistemi, se çfarë na dha, si erdhi. Në qoftë se komunizmi nuk do të shihet si një e keqe e përbashkët, nuk mund të dënohet ky lloj sistemi. Fatet nuk janë të barabarta, por që të gjithë e kanë ndjerë mungesën e lirisë dhe kjo është arsyeja pse ne nuk kemi një monument. Marrim shembullin e Amerikës, e cila nuk ka pasur komunizëm, por ka një monument të nder të viktimave të këtij regjimi politik. Ne pas 25-së vitesh nuk kemi një obelisk, janë katër mijë të pushkatuar me gjyq e pa gjyq që nuk ju dihen, ende e kësaj dite se ku i kanë varret. Familjarët e këtyre të vrarëve, nëse do të ekzistonte një obelisk, do ti përkujtonin atje viktimat e komunizmit. Ne ende nuk jemi çrrënjosur nga ai lloj sistemi.

Kemi vite që diskutojmë, për dosjet e kohës së diktaturës, si e shihni ju pas ka shumë vitesh miratimin e këtij ligji?

Kadareja është shprehur se diktaturat mundohen ta fshehin krimin, dhe janë demokracitë ato që duhet ta zbulojnë. Ne jemi 25-së vite që jemi në gjendjen fillestare, por nuk duhet ta mohoj që në 1995, ka pasur tentative, e u krijuara komisioni, e më vonë në 2001 përsëri u krijuara komisioni por asnjë herë nuk ka patur një tentative serioze në këtë drejtim. Tani po flitet, që është aprovuar një ligj, me gjithë defektet e tij, me të gjithë defektet që ka ky ligj, unë e kam mbështetur vetëm e vetëm që ti jepet fund, njëherë e përgjithmonë e të fillojë diskutimi, e mos të na ndjekë më ajo hija e zezë e dosjeve. Pavarësisht, probleme që ka ky ligj, në 2016 duhet të fillojë puna për hapjen e dosjeve. Kjo është një kërkesë e Këshillit të Europës, kërkesë e kohës, e shpresoj që do të gjejë, zbatimin e duhur. Në të gjithë Europën post komuniste ka mbaruar, lufta e hapjeve të dosjeve si në: Gjermani, Poloni, Çeki e si gjithmonë Shqipëria është e fundit për ti dhënë zgjidhje problemeve.

Duke u bazuar tek drafti i fundit i miratuar në komisionin përkatës, a mund të bëjmë një lidhje për vonesën e mos hapjeve të dosjeve, me personat e inkriminuar?

Shqipëria është një vend i vogël, ku miqësitë apo lidhjet familjare, lidhjet e ndryshme dhe kjo besoj që është kjo arsyeja e mos ballafaqimit me dosjet, me të kaluarën. Koha është e duhur edhe pse siç e kam theksuar, ligji ka gabimet e tija. Në këndvështrimin tim, dekriminalizimi duhet ishte paralel me dekomunizimin, nuk mund të ketë zhvillim, pa luftuar këtë të këqija. Çdo e keqe e ka rrënjën te e keqja më e madhe, te komunizmi. Dekriminalizimi duhet të jetë paralel me dekomunizmin, sepse komunizmi krijoi njeriun e ri, të një të riu që ishte edukuar me teorinë marksiste-leniniste. Ky ishte provimi i pare që duhet që ti të plotësoje në mature, njohuri fillestare komuniste, provimi i parë e nëse e kaloje mirë këtë provim, të gjithë të tjerat,  e kishin lehtësuese. Kjo ishte forma e njeriut të ri, por këtu tek ne në ditët e sotme nuk mungon intelekti dhe mund të ballafaqohemi me të vërtetën. Komunizmi disa i ka hyrë në gjak, e është e vështirë që të dalë prej aty ku ndodhet. Shpresoj tek brezi i ri, që do të marrë fatin e këtij vendi në dorë.

A janë protestat, forma më e mirë për të kërkuar të drejtën në vendin tonë?

Protesta është pjesë e demokracisë, kur ato nuk janë të dhunshme. Janë të domosdoshme kur nuk janë të dhunshme sepse janë pjesë e sistemit të demokracisë, janë ndikuese. Nuk duhet të harrojnë që protestat e zgjon politikën, protestat tregojnë që është rritur ndërgjegjja qytetare.