Tritan Shehu: Viti “Zero” nuk fillon sot për marrëdhëniet Shqipëri-Serbi!

Pergjigje: Takimet dhe shkembimet e opinioneve midis vendeve tona te Rajonit, inkluziv dhe Serbine jane kurdohere pozitive. Kjo eshte bota e re ku jetojme sot edhe ne gadishullin tone. Pra gjithmone ka vend per dialog. E tille ka qene diviza jone politike qe me 1992, duke u kthyer keshtu ne nje faktor te rendesishem per stabilitetin e Rajonit. Mos te harrojme gjithashtu se nje dialog frutdhenes po ndodh sot dhe midis Kosoves e Serbise. Mua gjithmone me duket pozitive politika e bisedimeve. Ne lidhje me maredheniet tona me Serbine ketu dua te theksoj se ato kane ekzistuar dhe me perpara. Vizita ne fjale e Z.Rama nuk eshte ndonje “permbysje” per shkembimet tone. Ajo eshte vecse nje rritje niveli ne linjen e takimeve te fundit. Ne fakt ka pasur dhe vizita te tjera te niveleve te larta reciproke, qe heret pas vendosjes se demokracise te ne atehere me ish Jugosllavine, si dhe me tej me Serbine. Keto maredhenie kane hyre tashme ne rrugen drejt normalizimit te tyre dhe ne saje te ketij rrugetimi te perbashket prej disa vitesh. Ne kete menyre une nuk e gjej kete vizite si dicka te “jashtezakoneshme”. Te them te drejten mua me cudit tendenca e qeverise se majte per t’i dhene kesaj vizite vlera apo rendesi te “fryra”. Viti “zero” nuk fillon sot per vendin tone. Shqiperia e Serbia nuk kane qene ne “lufte” midis tyre ne kete periudhe post millosheviciane, qe sot te paraqitet sikur kjo vizite do te hape nje epoke te re midis nesh apo ne Rajon. Dhe as ka pse te tentoje ta beje kete. Perkundrazi maredheniet tona bilaterale, tashti qe Kosova eshte e lire e aq me shume qe ka nje dialog Prishtine-Beograd, jane shume me te lehta per tu zhvilluar pozitivisht. Nga ana tjeter per te qene te sinqerte e realiste duhet te konfirmojme ate qe Serbia per ne eshte vetem nje partner rajonal dhe asgje me shume, me te cilin ne prej vitesh po punojme per te pasur maredhenie sa me pozitive. Jam dakort qe ka ceshtje te hapura, vecanerisht te tilla qe lidhen me qendrime akoma arkaike te disa qarqeve serbe. Por nga ana tjeter rruga e zhvilllimit ka qene e do te jete e favoreshme. Pra e perseris, eshte iracionale perpjekja per ta hiperbolizuar kete vizite dhe per t’i dhene asaj elemente, qe nuk i takojne.

  Ju me pyesni per momentin? Une nuk i jap shume rendesi atij tashme. Rendesi ka te jete e mirepregatitur qe te arrije disa qellime pozitive, si ne planin e mesazhit te mirekuptimit, rritjes se shkembimeve bilaterale, influencimit pozitiv per procesin e integrimit te Rajonit tone etj. Duke uruar qe te perfundoje keshtu, le te presim e ta shohim kete nga rezultatet konkrete. Por dicka dua te shtoj ketu, ne te gjithe keta muaj Z. Rama ka tranzmetuar nje mesazh te gabuar, ate te dimensioneve te ekzagjeruara te vizites, si dhe te pa durimit per ta realizuar ate. Keto kane bere qe edhe te niset per aty pa e pregatitur mire ate, gje qe i ka kushtuar jo pak nga anullimet e saj. Pra nuk jam i sigurte se sa e pregatitur eshte kete here.

2- E pare ne kete sfond ‘armiqesor’ vecanerisht pas ndeshjes/perleshjes se futbollit ne Beograd mendoni qe takimet do te mbartin fryme konstruktive, dhe me konkretisht a mund te kete rezultate qe te justifikojne kete ndermarrje diplomatike?

Pergjigje: Mesazhet e ardhura nga Beogradi jane kontradiktore. Duket qartesisht qe aty ekziston nje dualizem i thelle dhe ndaj ketyre zhvillimeve reciproke, qe une do t’i konsideroja pozitive dhe ne perputhje me filozofine tone te bashkejeteses ne keto vite demokraci. Ketu nuk eshte ceshtja e ndeshjes se futbollit. Ajo ishte vecse nje moment ku problemet u bene te dukeshme. Ne fakt ato kane ekzistuar midis politikes e mentalitetit te disa grupimeve serbe. Ashtu si dhe atje ka shume forca progresive e vizionare ndaj te ardhmes sone te perbashket europiane. Pra kjo kontradikte serioze e brendeshme serbe i ve ne dyshim dhe rezultatet reale e konkrete te vizites. Nga ana deklamative une besoj se duhet dhe do te kete nje kujdes per ta nxjerre sa me “roze” ate.

3-Askush nuk e ve ne dyshim rendesine e dialogut bilateral dhe rajonal, por a do ta bente kete vizite me frutdhenese ne rastin e Serbise konsultime, shkembim  mendimesh me te gjithe faktoret politike dhe specialiste te diplomacise ne Shqiperi?  Kam parasysh edhe pervojen tuaj si ish minister i jashtem i ketij vendi.

Pergjigje: Absolutisht kjo eshte e vertete. Jo vetem qe konsultimet me faktoret ne vend jane gjithemone te domosdoshme, por vecanerisht ne kete rast marrin vlere shume me te larte. Dhe ketu dua te permend ne radhe te pare domosdoshmerine e shkembimit te opinioneve paraprake me opoziten. Normalisht keshtu duhej te veprohej. Gjithshtu une do ta konsideroja pozitive dhe nevojen e shkembimeve te ideve dinamike me faktorin nderkombetar perpara se kjo te realizohej.

4-Per te qene me konkret. Kush del me i ‘fituar’ nga kjo vizite kur edhe dy dite para vizites se Z. Rama presidenti i Serbise Nikolic i deklaroi kryeministrit te Frances, sipas agjencise Tanjug, se projekti i te ashtuquajtures Shqiperi e Madhe dhe rritja e provokimeve shqiptare ne rajon mund te kthehen ne nje problem qe edhe BE nuk do te jete ne gjendje ta zgjidhe? 

Pergjigje: Une nuk do ta shtroja keshtu ceshtjen. Zhvillimi i maredhenieve ndermjet vendeve te rajonit eshte ne dobi te te gjitheve. Ne Shqipetaret ne te gjithe keto vite, prej 1992, jemi dalluar per nje politike te emancipuar e konstruktive, qe ka influencuar pozitivisht ne stabilitetin e Rajonit. E ritheksoj, ne sot jemi nje faktor i rendesishem i tille. Pra ketu, ne keto dite nuk ka te reja thelbesore ne kete strategji. Ne e kemi luajtur kete rol shume te rendesishem me koshience e dinjitet prej reth 22 vitesh. Pa dyshim qe dhe ky qendrim i yni ka influencuar fuqishem per pozitivitetin e zhvillimeve te viteve te fundit per neve ne teresi. Kosova tashme eshte e lire, shqiptaret jetojne ne vende e ne shoqeri demokratike e po integrohen ne hapesiren Euro-Atlantike. Ne e kemi treguar qartesisht se aspirojme vetem te e ardhmja jone e perbashket europiane, ku dhe kur kufijte do te cvleresohen. Ky eshte i vetmi plan qe ne kemi per te ardhmen. Ne nuk kemi nje plan tjeter “B”. Ne kete logjike une do te thoja se nuk duhet te na shqetesojne disa deklarata provokuese, nga kushdo qe te vijne. Dhe keshtu kemi vepruar deri tashti. Ne duhet te vazhdojme te tranzmetojme gjithmone dhe me shume mesazhe europiane e perendimore. Por dicka duhet ta theksojme qartesisht e kurdohere. Ne kemi qene e jemi faktore, qe kemi zgjidhur probleme e kemi krijuar stabilitet ne Rajon dhe jo e kunderta. Dhe kete e kemi bere prej dy dekadash, me qetesi, vizion e bindje te thelle. Kjo eshte strategjia e jone stabilizuese dhe vizionare afat gjate. Kjo nuk filllon sot me viziten e Z.Rama ne Beograd. Kjo vizite duhet te ndertohej e konsiderohet vecse si nje  hap tjeter ne kete shtegtim. Cdo perpjekje per te tranzmetuar mesazhin e gabuar sikur neve vecse sot po fillojme te luajme nje rol te tille ne Rajon, jo vetem qe eshte iracionale, por eshte demtuese si per kete vizite, ashtu dhe ndaj meritave e interesave tona.

5- Dhe nje pyetje e fundit, pak jave me pare disa e komentuan nje prononcim te Z. Basha si nje kundershtim te kesaj vizite. Komenti i juaj?

Pergjigje: Ato komente nuk ishin aspak te sakta dhe as ne perputhje me te verteten. Z.Basha asnjehere nuk eshte shprehur kunder nje vizite te Z.Rama ne Beograd. Ai ato dite tensioni mbas asaj qe ndodhi ne ate stadium me te drejte kerkoi qe ajo vizite te shtyhej. Dhe kjo ishte e domosdoshme ne ate periudhe qe gjerat te qetesoheshin dhe vizita te pregatitej me mire, duke marre ne konsiderate dhe ato ngjarje te renda. Ne fakt keshtu u veprua me tej dhe nga vete Z. Rama, mbas bisedes se tij telefonike me homologun serb. Vizita u shty. Shpresoj qe koha e shtyrjes te jete perdorur me racionalitet e seriozitet per te pasur rezultate konkrete pozitive nga ky takim i nivelit te larte.

Butuar sot ne Gazeten “Albanian Daily News”.