Italianët e zhgënjyer votojnë për kaosin. Mbaron sistemi i vjetër politik italian
Zgjedhjet e vitit 2018 në Itali kanë dy fitues. Lëvizjen e 5 yjeve, që bëhet partia e parë me 31 përqind të votave dhe Lega Nord e Mateo Salvinit, e cila siguron lidershipin e qendrës së djathtë. Koalicioni i Silvio Berluskonit është ai që grumbulloi më shumë vota, por jo aq sa nevojiten për shumicën.
Sipas projeksioneve ai do të fitoje nga 248 deri në 268 vende në Parlament, nën kufirin e nevojshëm prej 316 vendesh. Humbësit janë shume, por një më shumë se të gjithë; PD e Mateo Renzit, e cila e gjen veten jashtë loje.
Italia përballet tani me mundësinë e një Parlamenti të varur, ku asnjë prej koalicioneve apo partive nuk ka shumicën. Krijimi i qeverisë mund të kërkojë disa jave negociata e nuk përjashtohet mundësia e mbajtjes se zgjedhjeve të reja për të prodhuar rezultate më bindëse.
“Çdo gjë do të ndryshojë”, është titulli i të përditshmes Il Fatto Quotidiano. Edhe pse asnjë parti nuk do të jetë në gjendje të qeverise, sipas të dhënave paraprake, fuqizimi i populistëve, të tillë si Lëvizja e Pesë Yjeve, është krahasuar me Brexit-in dhe fitoren e Donald Trump në SHBA. Partia që u themelua në vitin 2009 nga Bepe Grilo, ka shënuar fitore të rëndësishme dhe me 216 deri në 236 vende në Dhomën e Ulët mund të bëhet partia më e madhe.
Rrëzimi i sistemit të vjetër politik
Sistemin e vjetër politik italianët e mbyllën në sirtar. Pas zgjedhjeve triumfuan populistët, si majtas ashtu edhe djathtas. Por ata nuk e bëjnë dot qeverinë. Më mirë kështu, mendon Bernd Riegert në Romë.
Populistët majtas e djathtas fitojnë, por nuk krijojnë dot mazhorancën – Luigi di Maio (Pesë Yjet, majtas) dhe Matteo Salvini (Lega Nord, djathtas)
Votimet në Itali nuk nxorën asnjë mazhorancë të qartë duke dërguar me një sinjal shqetësues. 60% e votueseve e votuesve italianë kanë vendosur këtë herë për partitë populiste, – ose nga ana e majtë për Lëvizjen e Pesë Yjeve ose nga e djathta për partitë populiste, përfshirë edhe neofashistët. Sa të zhgënjyer e të revoltuar duhet të jenë ndjerë italianët me stilin e qeverisjes në Itali, që të gjejnë strehë tani tek populistët, që premtojnë gjithçka, luajnë me frikën, e që shumë pak do të realizonin nga ato që thonë?
Italianët e perceptojnë shtetin e tyre si të paaftë
Silvio Berlusconi, një plak i ringjallur 81 vjeçar me afro 15% të votave të marra shihet si shpresëdhënës, megjithëse si askush tjetër ai qëndron për sistemin e vjetër italian. Ndërsa kundërshtari i euros dhe armiqësor ndaj të huajve, Matteo Salvini ka dalë madje para Berlusconit, Të mos harrojmë ata që nderojnë ende Musolinin, “Vëllezërit Italianë” që kanë kandiduar në kampin djathist. Përballë tyre nga kampi tjetër qëndron Lëvizja e Pesë Yjeve. Liderët e saj premtuan mrekullira, ata duan të shpenzojnë para që Italia nuk i ka. BE është fajtori që duhet t’i paguajë më shumë Italisë, sipas tyre.
Italianët duan diçka të re, diçka tjetër. Shtetin e tyre ata e perceptojnë si plotësisht të paaftë dhe të vjetëruar. Kjo është fatura e dështimit të listës së majtë, të drejtuar deri më tani nga socialdemokratët qeverisës. Para zgjedhjeve ata u përçanë dhe gjenden, ashtu si SPD-ja gjermane, në rënie të pandalshme.
Ish-shpresa e italianëve, Matteo Renzi dështoi në skenën politike. Reformat në Itali nuk ecën përpara, ekonomia rritet shumë ngadalë, numri i të papunëve është shumë i lartë, problemet me numrin e lartë të azilkërkuesve nuk janë zgjidhur. Aparati shtetëtor përpin shumë para, drejtësia është e ngadaltë dhe joeficiente. Lista negative për ekonominë e tretë të eurozonës mund të vazhdohej edhe më tej.
Koalicionet të pamundura
Mesazhi i votuesve në këto zgjedhje: Si tani nuk mund të vazhdohet më. Por në fakt kështu do të vazhdohet, sepse të tre blloqet e mëdha e pengojnë njëra-tjetrën në parlament, e koalicionet duken të pamundura. Të paktën para zgjedhjeve ato kanë përjashtuar kombinime të mundshme. Madje edhe një koalicion, realisht i pamundur, mes partisë së Berlusconit dhe socialdemokratëve nuk ka shanse numerike për të arritur mazhorancën në dy dhomat e parlamentit. Nëse asnjë nga partitë e tjera nuk lëviz nga ky pozicion, presidenti italian duhet të emërojë një qeveri teknike, që duhet të drejtojë vendin deri në zgjedhjet e tjera. Këtë model Italia e ka përjetuar shpesh. Ai nuk reflekton vullnetin demokratik të votuesve, por të paktën sjell marrëdhënie pak a shumë të parashikueshme.
Aleati francez i Lega Nord, Fronti Nacional i Le Pen e uroi Salvinin për rritjen e numrit të votave. Për fat të keq Le Pen ka të drejtë, kur thotë se për Bashkimin Europian kjo natë zgjedhore nuk ishte një natë e mirë. Me numrin e lartë të votave të populistëve një vend i rëndësishëm i BE rrëshqet në të njëjtën anë si ndërkohë Hungaria, Polonia, Greqia dhe Austria. Aty populistët ose janë në pushtet ose bashkëqeverisin. Edhe në Gjermani populizmi po marshon. Deri më tani as në Bruksel dhe as kryeqytetet e tjera europiane nuk është gjendur receta për të ndalur populistët dhe nacionalistët.
Italia nuk ka këllqe për të përballuar një krizë të gjatë qeveritare. Nëse tregjet e humbasin besimin në zhvillimin e rregullt të Italisë, mali i lartë me borxhe i këtij vendi mund të bëhet së shpejti tejet i shtrenjtë, madje edhe i pafinancueshëm më. Pak shpresë të jep vlerësimi i një votuesi në një qendër zgjedhore kur thotë: “Ne italianët do ta kalojmë edhe këtë situatë. Gjithmonë në një lloj forme ia kemi dalë megjithë këtë sistem të mbaruar.”
