Mendime të lira për dashurinë
Nga Albert Vataj
Arti i vështirë i dhënies së hapësirës në dashuri: Rilke mbi lirinë, bashkësinë dhe sekretin për një martesë të mirë
“Duajeni njëri-tjetrin, por mos bëni një lidhje dashurie: Le të jetë më mirë një det që lëviz midis brigjeve të shpirtrave tuaj”, këshilloi poeti, filozofi dhe piktori i madh libanez-amerikan, Kahlil Gibran për atë që mbeten këshillat më të mira, për sekretin në një marrëdhënie të dashur dhe të qëndrueshme .
Dëshira jonë paradoksale për intimitet dhe pavarësi është një forcë diamagnetike, ajo na tërheq drejt bashkësisë dhe njëkohësisht na largon prej saj, me një magnet të fuqishëm që, nëse trajtohet pa shkathtësi, mund të prishë një marrëdhënie dhe të shkatërrojë një zemër. Nën këtë magnetizëm të pafalshëm, bëhet një akt i forcës mbinjerëzore dhe transformimit, për t’i dhënë hapësirë tjetrit. Kur të gjithë dëshirojnë është afërsia ajo që vendos. E megjithatë, ky akt i vështirë mund të jetë gjëja, mbase e vetmja gjë që kursen marrëdhëniet pa pushim.
Dy dekada para Khalil Gibran, në agimin e shekullit XX, një tjetër poet i madh i qëndrimit të depërtimit të turbullirave të zemrës njerëzore, soditi këtë predispozitë. Në një letër drejtuar piktorit ekspresionist gjerman, Paula Modersohn-Becker, Rainer Maria Rilke (4 dhjetor 1875 – 29 dhjetor 1926) ofroi disa këshilla spektakolare për menaxhimin e tërheqjes bipolare të autonomisë dhe bashkësisë në një mënyrë që siguron jetëgjatësinë e çdo lidhje të ngushta dhe mbron dashurinë nga vetëshkatërrimi.
Pasazhet shfaqen në poezinë dhe antologjinë e mrekullueshme të prozës, Rilke mbi dashurinë dhe vështirësitë e tjera.
Rilke shkruan:
Unë e konsideroj dashurinë si detyrën më të lartë të një lidhje midis dy njerëzve: ku secili të qëndrojë roje i vetmisë së tjetrit. Sepse, nëse qëndron në natyrën e indiferentizmit, dhe turma të mos njohë vetmi, atëherë dashuria dhe miqësia janë atje, me qëllim që vazhdimisht të ofrojnë mundësinë e vetmisë. Dhe vetëm ato janë ndarjet e vërteta që ndërpresin në mënyrë ritmike periudhat e izolimit të thellë.
Një shekull para se psikologia, Esther Perel, të pohonte në librin e saj historik, mbi paradoksin qendror të marrëdhënieve se “dashuria mbështetet në dy shtylla: dorëzimi dhe autonomia” sepse “nevoja jonë për bashkësi ekziston përkrah nevojës sonë për ndarje”, Rilke konsideron se si ndërtohen kulturat tona rreth e rrotull, çfarë do të thotë të shoqërohesh, pengojnë lumturinë në bashkim. Ai shton:
Është një pyetje në martesë, për ndjenjën time, jo e krijimit të një bashkësie të shpejtë shpirti, duke rrëzuar dhe shkatërruar të gjithë kufijtë, por përkundrazi një martesë e mirë është ajo, në të cilën secili emëron kujdestarin e tjetrit, të vetmisë së tij, dhe i tregon atij këtë besim, më i madhi në fuqinë e tij për të dhuruar. Një bashkësi midis dy njerëzve është e pamundur, dhe ku duket se, megjithatë, ekziston, është një ngushtim, një marrëveshje reciproke, që vjedh njërën palë ose të dy, që të shpie në lirinë dhe zhvillimin e tij më të plotë. Por, pasi të pranohet, të kuptohet, se edhe midis qenieve njerëzore më të afërta, distancat e pafundme vazhdojnë të ekzistojnë. Jeta e mrekullueshme e tjetri, mund të rritet dhe të jetë e gjallë dhe e larmishme, nëse ata arrijnë të duan distancën midis tyre, gjë që bën të mundur, që secili të shohë tërësinë tjetër, në një hapësirë të paanë!
Prandaj edhe ky duhet të jetë standardi për refuzim ose zgjedhje: Nëse dikush është i gatshëm të qëndrojë roje mbi vetminë e një personi, por dhe nëse një nga partnerët është i prirur ta vendosë këtë person të njëjtë në portën e vetmisë së dikujt tjetër, për të cilin mëson vetëm përmes mundësisë së njohjes se ç’ka përtej… atje ku gjithçka duket e veshur në mënyrë festive, nga një errësirë e thellë.
Përgatiti: Albert Vataj
