Vijnë në shqip poezitë e Pasolinit, intelektualit “skandaloz”

“Skandal, skandal, skandal. Nuk ishte vetëm çështje zakonesh seksuale: Pasolinit i pëlqente të shkelte mbi konformizmin mbytës të një borgjezie që ndoshta kishte mbetur më e vogla në Evropë… Megjithatë, mjerë ata që duan ta mpakin thjesht në një trubadur që i këndon një realiteti të vetëm, kronologjik, gjeografik apo shoqëror”.

Kështu do të thoshte poeti italian Valerio Magrelli për një nga personalitetet më të mëdha të kulturës italiane, Pier Paolo Pasolini. Kineasti, shkrimtari e gazetari vjen në shqip këtë herë si poet. “Mish dhe qiell” titullohet vëllimi poetik shqipëruar nga Aida Baro dhe Edon Qesari dhe botuar nga botimet “Pegi”. Ashtu si botuesit e theksojnë që në fillim të librit, “Mish dhe qiell” është një përmbledhje me poezi kushtuar kryesisht të rinjve për t’i orientuar ata te shembulli i intelektualit të angazhuar, të një personazhi kontrovers, që e tha fjalën e tij deri në fund, kundër politikës, kundër shoqërisë së konsumit.

“Në një farë mënyre deshëm t’ia nisim nga e para njohjes së tij, të sillnim pranë lexuesve shqiptarë, sidomos të rinjve, një zë që ka qenë ndryshe qysh në rininë e tij të hershme, që ka shkruar me guximin e çartur për dashurinë, për problemet shoqërore, për nënproletariatin, për atë klasë që thuajse nuk ekziston nëpër libra, por që në jetën e përditshme është kudo e pranishme”, thotë përkthyesja Aida Baro.

“Pasolini ishte një figurë qendrore e kulturës sonë, poet që shënjoi një epokë të tërë, regjisor gjenial, eseist i pashtershëm”, do të shprehej dikur për të Alberto Moravia.

Magrelli, një shënim i të cilit i paraprin përzgjedhjes poetike, thotë se “Pasolini ishte një artist i ethshëm dhe i shumanshëm, i ngjashëm me Bembon (teoricien, kritik dhe poet), me Aretinon (polemist dhe vargëzues), me Michelangelon (piktor, skulptor, shkrimtar), për të mos përmendur Leonardon (të cilin Paul Valery e vendosi mes ‘engjëjve të morfologjisë’)”.

“Në dorën tënde ke të shënuar shenjën e dashurisë dhe të vdekjes”, shkruan një poezi katërvargëshe, titulluar “vëllait”, Pasolini.

Dhe, janë pikërisht këto dy shënjues, që do të shoqërojnë si një konstante poezinë e tij, ku ka padyshim shumë dashuri, ëndrra rinore, por edhe vdekje.

Ky vëllim poetik synon t’i shoqërojë lexuesit dhe veçanërisht të rinjtë në botën e poetit Pier Paolo Pasolini, një dimension më pak i njohur nga ai i lidhur me kinemanë. Përmes tyre del në pah fuqia e tij shprehëse dhe përfytyruese. Boshti rreth të cilit enden të gjitha poezitë është dashuria, si një fjalë kyç drejt zemrës së rinisë: “Veç të dashurosh, veç të njohësh/ka rëndësi, jo t’kesh pas dashuruar, /t’kesh pas njohur. Ankth ngjall/ përjetimi i një dashurie të konsumuar. Shpirti mbetet në vend”. (“Vaji dhegërmues”).

Një raport i veçantë, kompleks mes tij dhe nënës, zbulohet mes vargjeve të disa prej poezive të këtij vëllimi, që mund të konsiderohet si ndër më të bukurit: “Ti je e vetmja në botë që di, prej zemrës sime,/ ç’ka pasur para dashurive, përherë që në fillime./ Ndaj lermë të të them se ç’tmerr është të dish:/ përbrenda hijeshisë sate, aty lind ankthi im”. (“Përgjërim nënës sime”) apo: “Kreva ushëtimin/ që ti nuk kreve,/ lauresha ime, nënë/ çupëz. Kurajë/ që mban era ëmbëlti, xhindosur e tërë ngut/ e verbër dashuri…”.

Libri është i pajisur me një indeks të përgjithshëm të veprave të Pasolinit, në letërsi, kinematografi, teatër etj. “Vizioni im është apokaliptik. Por, sikur pranë tij dhe ankthit prej të cilit lind, të mos kisha brenda vetes edhe një element optimizmi, domethënë mendimin se ekziston mundësia për të luftuar kundër gjithë kësaj, nuk do të isha duke folur këtu, mes jush”, është një prej deklaratave më të forta të Pasolini-t, me vlerë të gjithëkohëshme dhe të përbotshme.