Çfarë thotë Kurani për gratë

Nga Carla Power*

Kur isha njëmbëdhjetë vjeçe, bleva një libër të vogël, që kishte një ajet Kurani. Doracakun e mora në një stendë para një xhamie në Kajro. As nuk isha myslimane, as nuk dija të lexoja arabisht; thjesht e bleva për shkak të ballinës dhe përmasave të përshtatshme për ta mbajtur. Tregtari më shikoi habitshëm derisa unë po e merrja librin që nuk ishte më i madh sesa një shkrepës. Librin e gjeta rreth një çerekshekulli më vonë në një pasdite verore në St. Louis, mbështjellë në një kuti të aksesorëve të arit në shtëpinë e prindërve të mi. Qysh atëherë, unë jo vetëm që kisha trashëguar interesimin e babait për botën islame, por edhe mahnitja ime e fëmijërisë ishte përshkallëzuar, meqë po raportoja kohë pas kohe për shoqëritë myslimane si gazetare në «Newsweek» dhe pastaj në revistën «Time». Sidoqoftë, asnjëherë nuk kisha provuar deri më 2012 të tregoja ndonjë kërshëri të theksuar për Kuranin – burim i bindjes së xhihadistëve dhe ekstremistëve për të cilat po shkruaja. Ata thoshin se në luftën e tyre priheshin prej ajeteve kuranorë. Kurani nisi si seri shpalljesh të Muhamedit, tregtar karvanësh, në shekullin e shtatë. Kjo shpallje u shndërrua në forcë politike, sociale dhe shpirtërore, ndikimi i së cilës shihet anembanë botës. Si libri i religjionit që është përhapur më së shpejti në planet – me 1,6 miliardë besimtarë – islami është i dyti për nga popullariteti menjëherë pas krishterimit. Kurani është si nyjë morale për qindra miliona besimtarë. Leximi i tij është parakusht për njohjen e njerëzimit. U habita kur mora vesh se Kurani mund të interpretohet në mënyra të ndryshme. Avokati i të drejtave të njeriut në San Francisco mund të gjejë dispozita për liri të ndryshme në të njëjtin kapitull në të cilin një imam i shekullit të dymbëdhjetë në Kajro do të shihte masa kufizuese. Marksisti dhe bankieri i «Wall Streetit», despoti dhe demokrati, terroristi dhe pluralisti – kushdo mund të vërë gishtin mbi një ajet kuranor në përkrahje të kauzës së tij. Sheiku Mohammad Akram Nadwi, dijetari islamik që më kishte mësuar Kuranin, më ka rrëfyer njëherë një shaka të vjetër indiane. Një hindus shkon te fqinji i tij mysliman dhe ia kërkon hua një kopje të Kuranit. 

«Natyrisht», ia kthen myslimani. «Kemi me bollëk kopje Kurani! Më prit sa ta sjell një nga libraria ime». Indiani kthehet pas një jave të fqinji mysliman. «Faleminderit shumë», thekson ai. «Mahnitëse. Por po pyes veten, a do të mund të më jepje një kopje të Kuranit tjetër?

«Tashmë e ke në dorë», ia kthen myslimani. «Paj, po bre, e lexova këtë», nuk ndalet fqinji hindus. «Por po të kërkoj një kopje Kurani që është udhërrëfyes për myslimanët». «Ka shumëçka të vërtetë në këtë shaka», thekson Akrami. «I gjithë ky muhabeti për xhihadin dhe formimin e shteteve islamike, nuk janë gjëra që thuhen në Kuran!» Po pinim çaj në një zyrë në Oksford, disa vjet pas sulmeve të 11 shtatorit. Isha korrespondente

në «Newsweek» dhe po punoja në një grup të pavarur mendimi, Qendra e Oksfordit për Studime Islamike. Një dekadë më parë do të punoja me Akramin si pjesë e një ekipi dijetarësh që po hartonin përhapjen e islamit përgjatë Azisë Jugore. Atë ditë në Oksford nuk kishte kurrfarë humori. Prej 11 shtatorit e këndej ishim dëshmitarë të zbehjes së marrëdhënieve ndërmjet myslimanëve dhe jomyslimanëve. Dhe, gjërat kishin shkuar aq keq, saqë dukej se nuk do të mund të riparoheshin dëmet për jetë të jetëve. Kur ranë Kullat Binjake, ishte ndarë edhe bota në dysh, kështu na ishte thënë. «Ose jeni me, ose jeni kundër nesh», kishte deklaruar zëshëm presidenti i atëhershëm amerikan, George W. Bush. Në një atmosferë të tillë, pësoi njëfarë krisje edhe miqësia jonë. Asnjëherë nuk na kishte shkuar fjollë: Unë jam feministe shekullare, hebraike nga ana e nënës dhe ithtare e Shoqatës Religjioze të Miqve (Quakers) prej anës së babait. Akrami është dijetar konservator. Në islam këta dijetarë quhen alimë. Megjithatë të dy kërkonim të ruanim lidhjet, ani pse në botë thellësisht të ndara. Shkolluar në Indi dhe Arabi Saudite, me njëzetë vjet të kaluara në Britani të Madhe dhe kohë të kaluara duke studiuar në Damask dhe Medinë për ngritjen e tij fetare, sheiku ka një diapazon të gjerë kulturor që kalon kontinentet. Kozmopolitizmi im më ishte mishëruar prej fëmijërisë së kaluar në katër anët e botës si e bija e një babai që s’e zinte vendi­vend, një burrë që kishte ecur nëpër rrokaqiej që dukej se çanin qiellin. Kam jetuar në Teheran, Kabul, Delhi, Kajro në fëmijërinë time; isha një nomade e regjur, në paqe me shumicën e vendeve ku shkonin prindërit e mi. Leksionet e para për dallimet kulturore ishin të ashpra: në Qom, qyteti iranian i seminareve dhe dijetarëve, çdo femër, more edhe qoftë pesë vjeçe si puna ime, veshte një gunë të zezë të quajtur çador. Në Afganistan, kurrë nuk guxoje të përvilje as mëngët, kurrë nuk guxoje të fotografoje dikë pa e pyetur dhe kurrë nuk ia ktheje askujt një filxhan çaj. Kur i thashë një mikeshe se do ta studioja Kuranin me një sheik, ajo kishte një kërkesë. «Pyete atë», m’u drejtua ajo, «pse burrat myslimanë i trajtojnë aq keq femrat». 

 Kur e pyeta, sheiku më tha se kjo ndodh shkaku se burrat nuk e lexojnë Kuranin ashtu si duhet. Shpeshherë, njerëzit e lexojnë Kuranin në mënyrë selektive, duke nxjerrë fraza nga konteksti, ma shpjegoi sheiku. «Njerëzit e përdorin thjesht për çfarëdo argumenti që dëshirojnë të fuqizojnë», më tha ai duke rrudhur krahët. «Ata nisen me ide të caktuara në krye dhe kërkojnë ajete që konfirmojnë atë çfarë duan të dëgjojnë». Shkova në Afganistan më 1998 për të raportuar për jetën e femrave nën regjimin taliban. Gjatë pesë viteve të sundimit të tyre në Kabul, ishte nismë e madhe e politikës talibane që të ndalohet çfarëdo që konsiderohej joislamike, përfshirë balonat, lyerjen e thonjve dhe daljen e femrave në publik me fytyra të pambuluara. Një prej edikteve më të tmerrshme të talibanëve ishte ndalimi i shkollimit të femrave. Në një moment të udhëtimit tim, e pyeta babanë e një vajze dhjetëvjeçare nëse ajo kishte dalë ndonjëherë përtej pragut të shtëpisë. Përgjigja e saj ishte: «Për çka?» Në kohën kur talibanët ishin të zënë që t’i mbanin femrat të ngujuara në shtëpi dhe të mos i lejonin të shkonin në shkollë, Akrami ishte duke zbuluar një version krejtësisht të ndryshëm të traditës islame. Ai version hedh dritë mbi gratë si Ummal­Darda, juriste e shekullit të shtatë dhe dijetare që ligjëroi jurisprudencën nëpër xhami të Damaskut dhe Jerusalemit. Studentët e saj ishin meshkuj, femra, madje edhe kalifi. Një tjetër në kërkimet studimore të Akramit ishte Fatimah al­Bataihiyyah, që u ligjëronte femrave dhe meshkujve në xhaminë e profetit në Medinë, duke nxitur kureshtje të studentëve deri në Fez. Akrami shpjegon se gjithçka nisi aksidentalisht. Teksa po lexonte tekste klasike për hadithet (fjalët dhe veprat e profetit Muhamed), kishte vazhduar të mbante shënime për emrat e femrave që shquheshin si autoritete. Vendosi ta bënte një fjalor biografik – një zhanër i njohur e i zhvilluar mirë në kulturën myslimane – që do të përfshinte pjesë të haditheve. «Një doracak atëherë?», e nguca unë. «Kështu mendova edhe unë», theksoi Akrami. «Prisja të gjeja ndoshta njëzetë ose tridhjetë femra. E kisha ndërmend ta publikoj një pamflet. Por dukej se kishte shumë më shumë». «Përnjëmend?», ia ktheva unë, «po mirë, sa kishte?» 

«Mijëra?» Vepra e Akramit «Al­Muhaddithat: Dijetaret në islam» qëndron si kundërpërgjigje ndaj nocionit klasik që shpërndahet prej Kabulit deri në Mekë, ku pretendohet se dituria islame ka qenë dhe gjithnjë do të jetë punë burrash. «Nuk di se ka ndonjë traditë tjetër fetare ku gratë kanë qenë shtyllë, kaq të pranishme, kaq aktive në historinë e saj formësuese», ka shkruar Akram. Dijetaret u kanë ligjëruar gjykatësve dhe imamëve, kanë nxjerrë fetfa dhe kanë udhëtuar nëpër qytete të largëta. Disa madje kanë mbajtur ligjërata duke udhëtuar përgjatë gjithë Lindjes së Mesme. Në fillim thashë se emrat e këtyre femrave ishin harruar e mbuluar prej pluhurit të historisë sikurse kishte ndodhur edhe me gratë e Perëndimit që ishin injoruar ngjashëm. Për shumicën e civilizimit perëndimor, burrat shkruan historinë, dhe shkruan çfarë ditën. Nuk ishte ditur për kontributin e femrave derisa nuk nisën të shkruanin në vitet ‘60­të historianet feministe. Në kontekstin e kulturës islamike, fshirja e femrave ishte punë më e ndërlikuar. «Shoqëria myslimane çmon modestinë femërore», ka shpjeguar Akram një ditë derisa po flisja në telefon. «Tradicionalisht, shumë familje myslimane nuk donin që të përmendej e botohej emri i grave dhe të bijave të tyre». Emrat e femrave myslimane jashtë klasës, medresesë dhe xhamisë ishte punë e interpretimit të konceptit të hixhabit. Shprehja, zakonisht e përdorur kur u referohemi mbulesave të kokave myslimane, në fakt ishte referencë më e përgjithshme për modestinë që kërkohet prej grave dhe burrave. Në një përpjekje për t’i mbajtur femrat të mbrojtura prej syrit të njerëzve në publik, kishte kaluar pa u ditur emri dhe aktiviteti i femrave të zonja e të shquara. Sheiku Mohammad Akram Nadwi thotë se interpretimi i gjerë i hixhabit vazhdon të bëhet ngjashëm edhe ditëve të sotme. «Njëherë kam shkruar një shkrim për haxhin për një gazetë në gjuhën urdu», më ka treguar Akrami. «Doja të përfshija emrat e njerëzve në pjesën për haxhillëkun, por të gjithë njerëzit më thanë që të mos publikoja emrat e femrave në familjet e tyre». «Po si iu referove atyre?» «Si ‹gruaja e filan fistekut› dhe ‹si bija e filan fistekut›»

Brezi i kaluar, nëna ime kishte vepruar njëjtë. Në listën e adresave të saj nga vitet gjashtëdhjetë shkruante «Zonja Richard W. Power». Duke pasur parasysh traditën e gruas që nuk duhej përmendur emri, nëntë mijë emrat e femrave që i kishte gjetur sheiku me siguri se ishin një pjesë e rëndësishme e dijetareve islame gjatë historisë. «A e dini kur përnjëmend dijetarët islamë nisën të flisnin kundër femrave?», më ka pyetur sheiku. «Kur ata nisën ta studionin filozofinë». Aristoteli, burri që thoshte me ngulm se nënshtrimi i femrave është punë «e natyrshme» dhe «domosdoshmëri shoqërore», ndikoi në dijetarët më të mëdhenj myslimanë që kishin formësuar «fiqh»­un, teorinë e të drejtës islame, ka argumentuar Akram. Para se Aristoteli të bëhej bërthama e tekstit, dhe para se dijetarët e Mesjetës të flisnin më shumë për rolin e grave në të drejtën fetare, burrat dhe gratë ishin larg më të barabarta sipas lirive islame. «U them njerëzve, ‹Zoti u ka dhuruar vajzave cilësi dhe potencial›», ka thënë ai. «Nëse ata nuk i lejojnë të zhvillohen, nëse nuk u japin mundësi të studiojnë dhe mësojnë, në fakt është si t’i varrosësh për së gjalli». Puna e sheikut për dijetaret sfidon paragjykimet e të gjitha llojeve. Talibanin e armatosur që qëllon një vajzë pse shkon në shkollë. Mullahun që ua ndalon femrave të hyjnë në xhaminë e tij. Radikalët që pretendojnë se feminizmi është ideologji perëndimore që nënvlerëson mënyrën islamike të jetesës. Perëndimorin që pretendon se islamin i shtypi gratë. Dhe prapëseprapë, me përjashtim të hyrjes së publikuar në anglisht, studimi i tij ka mbetur ende në kompjuter. Pesë vëllime do të ishin alamet të shtrenjta për botim, kanë thënë botuesit e tij të zakonshëm në Damask, Bejrut dhe Lucknow. Pavarësisht lutjeve të përzemërta të studentëve, ai dëshiron që librin para së gjithash ta botojë para se të postohet në internet. Disa prej studentëve të tij tashmë kanë ngritur fondin «Muhaddithat», me qëllim të mbledhjes së parave për nxjerrjen e tij në dritën e botimit. Nëse ndonjëherë ka pasur dëshmi se një femër myslimane me dinjitet nuk duhet të jetë nënë dhe grua e nënshtruar, është jeta e Ajshes, e treta prej njëmbëdhjetë grave të profetit. Ajo ka ndarë pikëpamjet e njerëzve që nga shekulli i shtatë në mesin e myslimanëve dhe jomyslimanëve.

Dijetare e jashtëzakonshme islame, frymëzim për të drejtat e grave, komandante ushtarake që prin prej shalës së deves, dhe juriste e nxjerrjes së fetfave, formimi intelektual dhe autoriteti fetar i Ajshes ishin të jashtëzakonshëm për standardet e kohës dhe rrethanave. Ajshja nuk është gruaja e vetme e Muhamedit, jeta e të cilës kapërcen nocionet e asaj që konsiderohet grua myslimane «tradicionale». Kadija i kishte prirë karvanit tregtar në Mekë. Tregtare e pasur dhe e vyer, dy herë kishte mbetur si nënë pa burrë. Ajo ishte pesëmbëdhjetë vjet më e vjetër se Muhamedi. Ishte shefja e tij. Propozimi për martesë profetit të ardhshëm nuk kishte si të bëhej më drejtpërdrejt: «Më pëlqeni për shkak të marrëdhënieve tona, emrit tuaj të madh në mesin e popullit tënd, besnikërisë, karakterit dhe fjalës së dhënë». Kadija shfaqet mahnitshëm papritmas, por është Ajshja ajo që zgjon më së shumti kureshtjen: prirja e saj për t’u dalluar, xhelozia ndaj ortakeve. Ja një moment kur ajo hahet me Safijën, një hebraike e konvertuar në islam dhe gruaja e dhjetë e profetit: «Ia kam fyer babanë, edhe ajo ma ka fyer timin». E kishin fejuar kur ishte gjashtë a shtatë vjeçe. «Ende po luaja në kolovajzë kur më çuan te ai. I ishte treguar imazhi im në mëndafsh». Imazhi në mëndafsh i ishte shfaqur Muhamedit në ëndërr. Engjëlli Xhabrail u shfaq me portretin në duar dhe tha: «Martoje. Ajo është gruaja juaj». Martesa ishte prej atyre jashtëzakonisht të lumtura. Dashuria e Muhamedit për Ajshen ishte «një nyjë në litar», i kishte thënë një herë ai asaj, madje do t’ia përsëriste përherë. Madje edhe ditëve të sotme ajo gëzon epitetin «E Dashura e të Dashurit të Allahut»

. Prapëseprapë, përshkrimi i Ajshes prej lojërave të fëmijërisë deri te imazhi i mëndafshtë më ka neveritur. Nuk mund të mos mendoja për Nujood Alinë. Ishte vetëm dhjetë vjeçe kur e takova sefte në Sana, Jemen. Më kishte dërguar një revistë amerikane për ta intervistuar vajzën që ishte bërë e shkurorëzuara më e famshme në Jemen. Fëmijë me pasion për filmat vizatimorë «Tom and Jerry», ajo ishte martuar në moshën nëntëvjeçare. Pasi një motër ishte rrëmbyer dhe një tjetër ishte përdhunuar, babai i saj i papunë, që kishte gjashtëmbëdhjetë fëmijë me dy gra, u pajtua që ta martonte në fëmijëri Nujoodin, që të kishte kafshatë dhe jetesë të sigurt. Në ditën e dasmës ia kishin blerë një unazë prej njëzetë dollarësh, tri fustane, dy hixhabë, por i ishte prishur qejfi në mbrëmje kur dhëndri 31 vjeç e përdhunoi. Një vit më vonë, ajo shkroi histori në Jemen kur mori një taksi deri në gjykata dhe kërkoi shkurorëzim. Kur ishte pyetur prej avokatit të saj të ardhshëm pse, i ishte kundërpërgjigjur: «I urrej netët». Rasti i Nujoodit rroku ballinat e gazetave anembanë botës. Kur ishte miratuar një ligj në Jemen që ngrinte moshën minimale të martesës në shtatëmbëdhjetë vjet, ishte pritur me kundërshtim aq të ashpër prej jemenasve konservatorë, saqë ligji ishte shfuqizuar. Më 2010, agjencia «Associated Press» raportoi se prijësit myslimanë të Jemenit lëshuan një deklaratë ku bëhej e ditur se kushdo që do të përkrahte ligjin e ri do të linçohej si jomysliman dhe i pafe. U desh të pritej deri më 2014 që të miratohej një ligj i ri që ndalonte martesën e fëmijëve. Sheiku ishte duke ligjëruar për martesën e të miturave në një prej klasave në Oksford. «Kishte rreth dyzet persona në klasë, dhe vetëm disa prej tyre ishin femra», kujton Arzoo, një prej studenteve të pakta. Arzoo çoi dorën dhe pyeti si mund e drejta islame ta lejonte këtë vuajtje. Ajo foli për prindërit që martonin fëmijët e tyre njomakë vetëm për hesape parash dhe mbrojtjeje; për gjakderdhjen e brendshme dhe problemet me mitër, që janë rezultate të natyrshme të marrëdhënieve seksuale për vajzat e mitura, dhe për lindjen e të miturave. Për javë me radhë, Azroo dhe Mehruni, një tjetër studente, debatuan çështjen me Akramin. Në fillim, Akrami mbronte të tijën se martesa e fëmijëve ishte e lejueshme, por kundërshtonte pretendimin se femrat mund të kenë marrëdhënie seksuale para se të hyjnë në ciklin menstrual. Pastaj Akrami erdhi të dielën me një qëndrim të papritur. «Ai tha: ‹Kam folur me Arzoon dhe Mehrunishan dhe kam rishikuar qëndrimin tim›», kujton Arzoo gjatë një bisede me «Skype». Akrami u ishte kthyer burimeve studimore, dhe zbuloi një jurist dhe gjykatës të shekullit të tetë, Iban Shubruma, që kishte nxjerrë një fetfa kundër praktikës së martesës së fëmijëve. Ibn Shubrima kishte argumentuar se çështja ishte punë vullneti e vajzave. Kur vajzat të piqen në pubertet, mund të zgjedhin me kë duan të martohen. Por atyre nuk u lejohej të martoheshin sa ishin fëmijë. Arzoo dhe Mehrun ia kanë ndërruar mendjen Akramit. «Kam mësuar prej këtyre vajzave», ka thënë ai. Fatkeqësisht ka shumë burra që mohojnë se gratë dhe të bijat e tyre gëzojnë të drejtat elementare, duke u fshehur prapa Kuranit. Ata mezi presin ta citojnë ajetin e famshëm 4:34 të kaptinës së katërt të Kuranit, «Gratë». Kjo pjesë padyshim se është në mesin e teksteve më të debatuara me gjaknxehtësi në librin e myslimanëve. Grupi i grave, «Musawah», i ka cilësuar këto vargje si «ADN­ja e patriarkatit» për traditën ligjore islamike. Ka shumë dijetarë që pretendojnë se Zoti u ka dhuruar epërsi dhe autoritet burrave ndaj grave, një autoritet që mund të zbatohet edhe me forcë. Në një përkthim të njohur prej përkthyesit të fillimshekullit njëzetë, Mohammad Marmaduke, shkruan në anglisht: «Burrat u prijnë grave, sepse Allahu i ka krijuar ata që të shquhen prej të tjerëve, dhe për shkak se ata shpenzojnë pasurinë e tyre (për të mbështetur gratë). Aq të mira janë gratë kur binden për ruajtjen e sekretit, saqë Allahu u ka dhuruar mbrojtje. E për ata që i frikësohen kryeneçësisë, qortoni dhe largoni prej shtratit, dhe fshikulloni». Vazhdon edhe ditëve të sotme debati se si duhet të përkthehet ky ajet. Përkthimet e reja sugjerojnë më pak kuptime seksiste se në të mëhershmet. Disa u referohen burrave si «mbrojtës dhe kujdestarë» të grave, derisa të tjerët thonë se «burrat duhet të kujdesen për gratë, sepse Zoti u ka dhënë më shumë forcë». Një gjë nuk e luan topi: interpretimi i ajetit nga ana e burrave i ka katandisur miliona gra në mjerim. Myftinjtë, ose gjykatësit islam, e citojnë që të justifikojnë dhunën në familje. Qeveria e Arabisë Saudite e përdori si mesazh për të nxjerrë ligjin për sistemin e «mbrojtjes», ku gratë deri para pak kohësh nuk kanë mundur të hapnin llogari bankare ose të udhëtonin jashtë vendit pa lejen e njërit prej burrave të familjes. Kur e ngrita këtë çështje me të, Akrami më tha se ajeti 4:34 nis me një thënie se gratë dhe burrat janë krijuar «prej një shpirti». Kështu që Kurani nis me supozimin e barazisë absolute qysh në krijim. Përveç kësaj, ka vërejtur ai, profeti kurrë nuk i ka goditur gratë e tij. «Më i miri prej jush», thoshte profeti Muhamed, «është ai që kujdeset më së miri për gruan e tij». Kur një herë një student e pyeti çfarë mendonte për feminizmin, Akrami iu përgjigj pa menduar dy herë. «Feminizmi kërkon drejtësi për femrat. Aty ku nuk ka drejtësi për femrat, do të vijnë këto lëvizje». Por ndryshimi i sjelljes dominuese do të marrë kohë, më këshillon Akrami. «Në Evropë», ka thënë ai, «ata flasin sikur gjithnjë gjendja e femrave ka qenë e tillë. Por në disa vende, femrat kanë votuar vetëm prej viteve 1970». Prej momentit kur shpallja e parë – «Lexo!» – zbriti te profeti, islami është përhapur si fe e fjalës. Myslimani i mirë duhet të lexojë burimet e informacionit. Por me një tekst të ndërlikuar dhe të fuqishëm si Kurani, leximi i tij kërkon më shumë se shkrim­lexim.

Anembanë botës, progresistët myslimanë në vende si Xhakarta dhe Virginia e kanë lexuar 4:34­shin si bazë për paragjykime të meshkujve që kanë zvetënuar të vërtetën për shekuj me radhë. Vajzat pakistaneze po sfidojnë ediktet talibane me etjen e tyre për dituri. Aktivistët afrikanë po kërkojnë që mullahët lokalë të tregojnë se ku e thotë Kurani se lejohet gjymtimi gjenital i femrave. Njëkohësisht, aktivistët malejzianë udhëtojnë nëpër qyteza, duke shkuar nëpër xhami dhe shkolla, duke dorëzuar pamflete që në ballinë kanë këtë pyetje: «A janë të barabartë burrat dhe gratë para Allahut?» Gjithnjë e më shumë njerëz po e marrin vesh se përgjigja është po. Disa vjet para se të nisja të studioja me Akramin, mora pjesë në një konferencë të organizuar nga «Musawah», organizatë botërore e femrave të përkushtuara për reformimin e të drejtës islame për familjen, mbajtur në një sallë vallëzimi në një hotel në Kuala Lumpur. Kah fundi i mbrëmjes, ajeti i Kuranit 33:35 u lexua zëshëm. I ishte shpallur Muhamedit pasi njëra prej grave të tij, e mrekullueshmja Umm Salamah, e kishte pyetur se pse nganjëherë i dukej sikur Zoti u është drejtuar vetëm meshkujve, e jo edhe femrave. Menjëherë erdhi përgjigja: «Nuk ka dyshim se për myslimanët e myslimanet, besimtarët e besimtaret, adhuruesit e adhurueset, të sinqertit e të sinqertat, durimtarët e durimtaret, të përvuajturit e të përvuajturat, sadakadhënësit e sadakadhënëset, agjëruesit e agjërueset, ruajtësit e nderit e ruajtëset e nderit, shumëpërmendësit e Allahut e shumëpërmendëset e Allahut, Allahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh». Ishte premtimi i kësaj falje, këtij shpërblimi, që i priu sheikut. Ai nuk do ta konsiderojë veten feminist. Por thjesht mysliman që e ka lexuar Kuranin e tij. 

*Daily Telegraph