Die Welt: Tirana, qyteti që po përjeton një bum, atraksion turistik për njerëzit me shije

Gazeta me e madhe gjermane Die Welt, vazhdon serinë e saj të publikimeve për Shqipërinë në prag të hapjes së negociatave me BE, kësaj rradhe duke u fokusuar tek transformimi i Tiranës.

Nga Sascha Lehnartz

Qendra e Tiranës është një kantier i madh pune. E pagëzuar me emrin e heroit kombëtar, “Sheshi Skënderbej” ishte para pak kohësh rrethrrotullimi më i madh i makinave në Ballkan. Tani po kthehet në një shëtitore për këmbësorët. Rrethohet nga disa ministri, fasadat e kuqerremta të të cilave po rinovohen.

Tonet mesdhetare të Tiranës

Kryeministri i sotëm Rama nisi zbukurimin e Tiranës kur edhe ai ishte kryetar bashkie. Një nga masat e para që ndërmori artisti me përvojë ishte lyerja me bojra shumëngjyrëve të fasadave të pallateve. Rezultati i dha qytetit një notë të theksuar befasuese mesdhetare.

Puna e Ramës për transformimin e qytetit po vijon fuqishëm nga pasardhësi i tij si kryetar i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj. Kujdes kur takon Veliajn, me “këshillojnë” ata që e njohin, përndryshe do të të vërë të mbjellësh ndonjë pemë, e ka me shumë qejf atë projekt. Kur mbërrita, zbulova se pemët e asaj dite i kish mbjellë që në mëngjes. Veliaj, 38 vjeçar, i veshur me një jelek prej djaloshi, brof në këmbë në zyrën e tij 100 m2, të mbushur me suvenire, dhuratë nga delegacionet, dhe modele dizajni arkitekture. Ngjan si kënd lodrash, ku vijnë me kërshëri fëmijët. Një ditë më parë, Veliaj, së bashku me Kryeministrin, prezantuan planin për një Teatër të ri Kombëtar në qendër të qytetit. Ylli danez i arkitekturës Bjarke Ingels ka projektuar ndërtesën në disa etapa, që e transformojnë zonën me mjedise zyrash e shopping-u.

Thuajse si të gjitha projektet madhore të planifikuara në Tiranë, edhe ky projekt do të financohet nga partneriteti publik-privat, për të mos rënduar më tej buxhetin e shtetit. Kritikët, si FMN, janë skeptikë, sepse në të kaluarën ka munguar transparenca.

Plani A: Gjermania

Veliaj nuk ndalet. Disa dhjetra shkolla të reja tashmë po financohen sipas këtij modeli; janë projektuar nga arkitektë të njohur si italiani Stefano Boeri. Po për kritikat e FMN? “Puna e tyre është të analizojnë shifrat”, buzëqesh Veliaj, “puna ime është të kujdesem për njerëzit e qytetit”. Me idenë e buxheteve të FMN-së, ai mund të ndërtojë vetëm 1 shkollë në vit. Tirana ka nevojë për 45 shkolla të reja dhe qyteti është rritur në mënyrë të pabesueshme. Çdo shqiptar në periferi të vendit aspiron si Plan A të shkojë në Gjermani. Nëse kjo nuk funksionon, Plani B është të zhvendosen në Tiranë. “Me planin A kujdesuni ju, unë duhet të menaxhoj gjithë planet B”, bën shaka Veliaj me mikun gjerman. Në dy dekadat e fundit qyteti është rritur nga 300,000 në rreth 1 milionë, për shkak të eksodit nga zonat rurale. Ky trend nuk po ndalet!

“Nëse ndjekim veç FMN, do duhen 45 vjet të kemi shkollat që na nevojiten”, thotë Veliaj. Ai nuk humbet kohë me procese të ngadalta për transformimin. Tani po punon për një sistem biçikletash me qera. Një model na e tregon në zyrën e tij, nga i njëjti rrjet kinez, që ka mbushur tashmë të gjitha qytetet gjermane. “Do përpiqemi ta organizojmë akoma më mirë këtu”, thotë Veliaj, teksa na tregon një tjetër maket arkitekture.

Është Piramida e ndërtuar në qendër të qytetit për diktatorin Enver Hoxha. Fillimisht qe menduar si mazoleumi i tij, por nuk u arrit kurrë. Tani Veliaj do ta transformojë këtë rrënojë të regjimit më stalinist të lindjes, në një qendër digjitale për të rinjtë. Teoria e zhvillimit të Veliajt vjen si një lloj ‘frog jump’ – kapërcim etapash. “Nëse je aq mbrapa sa kemi qenë ne, s’mund të ecësh ngadalë. Të duhet të kërcesh përpara, e t’i kalosh 2-3 faza përnjëherë”.