Ndrek Luca, emblema e përjetshme e artit skenik shqiptar

I madhi Ndrek Luca dhe Roza Anagnosti në filmin Plagët e Vjetra
Filmi “Plagë të vjetra”. Regjia: Dhimitër Anagnosti, Skenari: Dhimitër Anagnosti, Producent: Shqipëria e Re, Muzika: Ismail Balla (formulim).
Përmbajtja e shkurtër
Gjini një plak malësor shtrohet në spitalin e Tiranës për të hequr nga shpatulla një plumb që i ka mbetur si suvenir nga një gjakmarrje e vjetër. Por kur mëson se operacionin do ta kryejë dr. Vera ai heziton nga mungesa e besimit në aftësitë e grave. Vera në

Në këtë ditë të shënuar, kur kujtesa jonë kulturore përkul kokën me nderim për lindjen e një prej figurave më të ndritura të skenës shqiptare, Ndrek Luca, fjala nuk mjafton, por ajo mund të bëhet urë për të përçuar madhështinë e një jete të blatuar për artin. Ai nuk ishte thjesht aktor. Ai ishte një institucion shpirtëror, një përfaqësim i përkatësisë, një zë që kumtonte përtej skenës, përtej ekranit, përtej kohës.

I lindur më 3 shtator 1927 në Dukagjin, Ndrek Luca mbartte në vetvete kodin e një etike të thellë malësore, një karakter të patundur dhe një ndjeshmëri që e bënte të përjetshëm në çdo rol. Ai nuk e braktisi kurrë origjinën, por e ngjizi në çdo personazh, duke e kthyer në një lëndë të gjallë për përfaqësimin e shpirtit shqiptar.
Ndrek Luca filloi karrierën në vitin 1950 me Teatrin e Ushtrisë, për të kaluar më pas në Teatrin Popullor (sot Teatri Kombëtar), ku interpretoi mbi 100 role deri në vitin 1987.
Roli i parë: Shpend Gjeto Plaku në dramën “Halili dhe Hajria” – një interpretim që hapi dyert e një karriere brilante.

Në kinematografi, ai u shqua për rolet negative, por i dha atyre një dimension të thellë njerëzor, duke i bërë të paharrueshme: Tomorri në “Detyrë e posaçme”, Dom Pali në “Komisari i dritës”, Gjin Maneshi në “Plagë të vjetra”, Ndrios në “Udha e shkronjave”.
Ndrek Luca nuk ishte vetëm interpretues, por edhe krijues. Ai shkroi drama që u luajtën me sukses në skenën shqiptare: “Shtatë Shalianët”, “Votra e huej”, “Nënë më fal”, “Letër në malësi”, “Jerina”. omeditë “Ëndërra në diell” dhe “Nusha” – ku humori dhe reflektimi bashkëjetonin në një simfoni të bukur.
Në një kohë ku arti ishte i mbërthyer nga trysnia ideologjike, Ndrek Luca dhe plejada e tij nuk u bënë zëdhënës të sistemit, por mbrojtës të shpirtit të lirë. Ata e mbajtën të pastër tempullin e artit skenik, duke e ngritur në qiellin e adhurimit përmes përkushtimit, talentit dhe sakrificës.
Ai nuk luante për të kënaqur pushtetin, por për të ndriçuar shpirtin e njeriut. Në rolet e tij, ai luftonte padrejtësinë, mishëronte të vërtetën, dhe e bënte artin një akt rezistence dhe dashurie.

Artist i Popullit, laureat i Çmimit të Republikës, fitues i shumë medaljoneve në festivale filmike.
Bashkëshort i aktorës Mimika Luca, me të cilën ndau jo vetëm jetën, por edhe pasionin për artin.

Në vitin 1981, vuri në skenë operën “Toka jonë” në Teatrin e Operas dhe Baletit, duke dëshmuar se vizioni i tij artistik ishte i gjithanshëm.
Ndrek Luca zotëronte një intuitë të rrallë për botën e brendshme të personazheve. Ai nuk luante, ai jetonte rolin. Me një plasticitet të jashtëzakonshëm, me një komportim të natyrshëm, ai e bënte skenën vendin ku njeriu përfaqësohej në të gjitha dimensionet e tij.

Siç shkruan Marian Shestani: “Zotnonte mirë skenën, hynte thellësisht në rol, transformohej në mënyrë krijuese e të vetëdijshme në personazhin që interpretonte, tue ruejtë karakterin konvencional të lojës, e tue mos ra në natyralizëm”.
Ndrek Luca nuk është thjesht një kujtim. Ai është një përfytyrim i gjallë, një zë që kumbon në çdo skenë shqiptare, një frymë që frymëzon çdo aktor të ri. Ai është dëshmia se arti mund të jetë më i fortë se ideologjia, më i thellë se propaganda, më i gjallë se koha.

Në këtë ditëlindje, le të mos e kujtojmë thjesht si një figurë të shquar, por si një dritë që vazhdon të ndriçojë rrugën e artit tonë skenik.
Nëse dëshiron, mund ta kthejmë këtë shtjellim në një tekst për publikim, një fjalim për një ceremoni përkujtimore, apo një ese për një botim kulturor. Jam këtu për ta pasuruar më tej, me ty.