Regjimi i pakuptueshëm i Koresë së Veriut

Nga Anne Applebaum, Washington Post

Në vitet 1990, një grup i madh të burgosurish u lirua nga kampet e fshehta të punës në Korenë e Veriut. Nuk ishin kriminelë, dhe madje nuk ishin as armiq politikë. Përkundrazi, ata ishin, me fjalët e një të arratisuri, nipërit dhe madje stërnipërit e "kulakëve, kapitalistëve, kolaboracionistëve me qeverinë kolonialiste japoneze, si dhe njerëz të tjerë me biografi të keqe".

Bashkimi Sovietik arrestoi njëherë bashkëshortet dhe fëmijët e të burgosurve politikë, dhe Rusia së fundmi dërgoi vëllain e një politikani disident në burg. Por Korea e Veriut ka mbajtur breza të tërë familjesh në kampe internimi pune për dekada pa fund. Disa prej tyre janë akoma atje. Madje disa prej atyre që në dukje u liruan njëzet vjet më parë nuk u larguan kurrë së andejmi: pa shtëpi dhe pa lidhje, dhe pa dije mbi jetën jashtë gulagut, shumë vendosën që thjesht të qëndronin atje. Ata ishin "të lirë" – por nuk kishin ku të jetonin përveçse në të njëjtat baraka  burgu të cilat ata gjithnjë i kishin njohur.  Të tjerë duket se janë zhdukur, por jo për shkak se janë liruar. Numri i të burgosurve në kampet e Koresë së veriut mendohet të ketë rënë në vitet e fundit, e megjithatë nuk ka prova se ndonjëri prej tyre është larguar së andejmi. Në vend të kësaj, të burgosurit – me gjasë, dhjetra mijëra syresh – mund të kenë vdekur nga uria. Kjo, pra, është natyra e regjimit që ka dalë kaq shumë në lajme së fundmi: ai burgos familje të tëra për breza me radhë.

Kur ushqimi mungon, ky regjim lejon që me mijëra njerëz të vdesin. Dhe mban një kontroll ka të ashpër mbi kampet e veta saqë informacioni mbi to është jashtëzakonisht i vështirë të dalë, madje edhe në një botë të telefonave dhe mesazheve të çastit të kudondodhur. Organizata si Komiteti për të Drejtat e Njeriut në Korenë e Veriut për të ndjekur atë që ndodh brenda vendi shkojnë deri aty sa përdorin fotografi satelitore dhe marrin informacione nga të arratisurit. Por atyre që arratisen për në Kinë ndonjëherë u duhen vite që të mbërrijnë në Korenë e Jugut, duke vuajtur rrahjet, përdhunimet dhe urinë përgjatë udhës. Në kohën kur ata mbërrijnë, kujtimet e tyre në lidhje me kampet burgje mund të jenë të vjetëruara. Edhe më keq akoma, historitë e tyre mund të jenë të vështira për t?u përthithur. Nuk është e lehtë të lidhesh me vetë të arratisurit. Ata shpeshherë janë të ndrojtur, emocionalisht të ndrydhur dhe të paaftë për t'u përshtatur me jetën në Korenë e Jugut apo gjetkë.

Njëherë kam dëgjuar për disa ish të burgosur nga Korea e Veriut që flisnin për jetën e tyre pas telave me gjemba në një konferencë në kongresin amerikan. Historitë e tyre ishin krupëndjellëse. Por ndonëse publiku dëgjoi me vëmendje, ishte e qartë se ata po prsnin që një kongresmen ta denonconte regjimin në një gjuhë më familjare. Ndoshta kjo ndihmon që të shpjegohet përse vitet e tyre të përpjekjes kanë patur më pak impakt mbi politikën e publikut se sa lajmet që hakerat e Koresë së Veriut mund të kenë thyer sistemin kompjuterik të Sony Pictures Entertainment, dhe madje mund edhe të kenë publikuar disa thashetheme për Angelina Jolie, në hakmarrje për publikimin e "The Interview",  një komedi jo për të qeshur rreth diktatorin e Koresë së veriut. Nuk dua ta ulë rëndësinë e rrezikut të hakerimit – shënjestra e radhës mund të jetë një central bërthamor.

Por është akoma për t'u habitur që telashet e Sony Pictures, dhe përfshitrja e mundur e Koresë së Veriut, e bindi Presidentin Obama të vendosë sanksione të tjera javën e kaluar. Raportet e shumta të abuzimeve masive me të drejtat e njeriut gjatë dekadave nuk kanë patur asnjëherë një efekt të ngjashëm. Dhe ndoshta nuk do ta kenë kurrë. Ka diçka në lidhje me ashpërsinë dhe natyrën e ligë të regjimit të Koresë së Veriut që bishtënon imagjinatën: Ai është tejet bizar saqë na bën të qeshim e jo të qajmë. Madje dhe producentët e "The Interview" e kishin të pamundur ta konceptonin regjimin përpos në formën më të vrazhdë e më trashanike. Kim Jong UN, njëlloj si i ati i tij, Kim Jong Il, bëhet lehtësisht një figurë qesharake, një djalë i keq qesharak Hollivudi.

Ne lexojmë më kërshëri në lidhje me aktet e tij heroike teksa luan basketboll, pikërisht siç lexojmë për obsesionin e të atit të tij me Elvis Preslin dhe frikën e tij nga fluturimi. E megjithatë nën sundimin e tij, njerëzit vdesin nga uria e tortura. Kalojnë vite në burg për hiçmosgjë, dhe mandej edhe fëmijët e tyre kalojnë vite atje. Në vend se të ushqejë popullin e tij, e jo më të burgosurit, regjimi ndërton armë dhe me to merr në shënjestër Seulin. Përkundër protestave ndërkombëtare, regjimi orvatet të ndërtojë armë bërthamore. Është kaq obsesiv dhe sekret saqë së fundmi ndaloi filmat rus e kinezë, që ato të mos kishin asnjë ndikim të pavolitshëm. Ne mund ta mirëkuptojmë Sony Pictures, ne mund ta mirëkuptojmë Angelina Jolie – por atë kurrsesi regjim s'mund ta kuptojmë.