Stuhia në Adriatik mbush Dubrovnikun me mbeturina, autoritetet kroate thonë se vijnë nga Shqipëria

Një fenomen i pazakontë, por jo i panjohur, ka goditur sërish Dubrovnikun, qytetin kroat të njohur si “Perla e Adriatikut”. Sipas një raportimi të New York Times, brigjet e këtij destinacioni të famshëm turistik u mbuluan këtë javë nga sasi masive mbeturinash, të cilat u sollën aty nga një stuhi e fuqishme në Detin Adriatik. Zonat më të prekura ishin plazhi i njohur Banje dhe qyteti historik, të dyja pika kyçe të atraksionit për vizitorët. Zyrtarët vendorë kanë deklaruar se shumica dërrmuese e këtyre mbetjeve, bazuar në provat e mbledhura, duket se e kanë origjinën nga Shqipëria.

Reagimi i autoriteteve ka qenë i menjëhershëm. Kryebashkiaku i Dubrovnikut, Mato Frankoviç, bëri të ditur se të gjitha shërbimet e qytetit, duke përfshirë punonjësit e pastrimit dhe personelin e portit, janë mobilizuar për të marrë pjesë në operacionin e gjerë të pastrimit. Përfaqësuesja e qytetit, Marija Pajiç Baçiç, konfirmoi të mërkurën se “bazuar në etiketat dhe materialet e gjetura, pjesa dërrmuese e mbeturinave duket se vjen nga Shqipëria”. Shefi i ekipit të pastrimit në qendrën historike, Denis Raos, i tha transmetuesit publik HRT se skuadrat e tij e kishin nisur punën që në orët e para të mëngjesit për t’iu përgjigjur situatës emergjente.

Sasia e mbeturinave ishte kolosale, duke kërkuar një planifikim logjistik të detajuar për largimin e tyre. Zonja Baçiç shpjegoi se ishin planifikuar ngarkesa të shumta me kamionë për dy deri në tre ditët në vijim, me synimin për të pastruar sa më shpejt vijën bregdetare. Përbërja e mbetjeve ishte e larmishme, ku dominonte plastika, por nuk mungonin as metalet dhe mbetjet e rrezikshme mjekësore. Në këtë përpjekje u përfshinë edhe anëtarë të një organizate riciklimi, të cilët deklaruan se do të mundoheshin të ripërdornin disa nga materialet plastike për t’i shndërruar në objekte të dobishme, megjithëse ishte e paqartë se sa prej tyre mund të shpëtoheshin realisht.

Ky problem nuk është i ri për Dubrovnikun. Guida lokale turistike, Ivan Vukoviç, pohoi të mërkurën se qyteti është përballur me këtë sfidë për dekada të tëra, veçanërisht gjatë muajve të dimrit kur rrymat detare janë më të forta. Ai shtoi se ndotja nuk kufizohet vetëm te mbeturinat inorganike. Vukoviç tregoi se kishte parë edhe kafshë të ngordhura që ishin sjellë nga rrymat në brigjet jugore të Mljetit, një ishull i afërt. Kjo dëshmi tregon për një ndikim më të gjerë mjedisor të ndotjes detare në rajon.

Pozita gjeografike e Detit Adriatik luan një rol kyç në këtë fenomen. Duke qenë një det pothuajse i mbyllur, me përjashtim të një daljeje të ngushtë pranë Italisë, rrymat e tij janë relativisht të parashikueshme. Kjo e bën më të lehtë përcaktimin e trajektores së mbeturinave lundruese. Për Dubrovnikun, një qytet me 42,000 banorë që në vitin 2020 nënshkroi një zotim për reduktimin e mbetjeve plastike, kjo çështje është veçanërisht e ndjeshme. Megjithëse popullsia e qytetit është e vogël, ai pret çdo vit 4.5 milionë net-qëndrime nga turistët, të cilët në mënyrë të pashmangshme gjenerojnë sasi të mëdha mbetjesh plastike.

Problemi i Dubrovnikut është një pasqyrim në miniaturë i një krize globale. Çdo vit, dhjetëra milionë tonë plastikë përfundojnë në detet dhe oqeanet e botës. Shifrat tregojnë se më pak se 10 për qind e mbetjeve plastike në nivel global arrin të riciklohet. Pjesa tjetër përfundon në landfille, digjet ose hidhet drejtpërdrejt në mjedis. Shkencëtarët kanë paralajmëruar vazhdimisht se këto materiale plastike janë kthyer në një kërcënim madhor për jetën detare dhe ekosistemet ujore.

Duke e njohur origjinën e problemit, autoritetet kroate kanë ndërmarrë hapa diplomatikë. Kryebashkiaku Frankoviç theksoi se ministria e jashtme e Kroacisë ka qenë prej kohësh në bisedime me palën shqiptare, sepse “ne e dimë se nga vijnë mbeturinat”. Ai zbuloi se ministria i kishte ofruar ndihmë financiare Shqipërisë për të përmirësuar menaxhimin e mbetjeve në vend. “Ne shohim vetëm mbeturinat që dalin në sipërfaqe, por një sasi shqetësuese fundoset dhe mbetet në fund të detit,” tha ai, duke tërhequr vëmendjen ndaj dëmit të padukshëm, por afatgjatë. Ambasada e Shqipërisë në Uashington nuk i ishte përgjigjur një kërkese për koment deri të mërkurën.

Si një zgjidhje afatgjatë, po shqyrtohen masa më teknologjike dhe bashkëpunuese. Guvernatori i qarkut Dubrovnik-Neretva, Blazh Pezo, i tha televizionit HRT se vetëm bashkëpunimi ndërkufitar mund ta zgjidhë përfundimisht këtë problem të përsëritur. Një nga propozimet konkrete që ai sugjeroi ishte përdorimi i monitorimit satelitor. Kjo teknologji, sipas tij, do të mundësonte “kapjen e këtyre mbeturinave ndërsa ato janë ende në det të hapur”, duke parandaluar kështu arritjen e tyre në brigjet e çmuara të Dubrovnikut.