Zbulohet karikatura austriake e 1913 për çlirimin e Shkodrës nga malazezët

Një karikaturë e vitit 1913, në një kohë kur Shkodra sapo ishte çliruar nga malazezët, falë ndërhyrjes së vendosur të Austro-Hungarisë, është sjellë në vëmendje për publikun shqiptar për herë të parë nga gazetari dhe studiesi Armand Plaka.

Karikatura në fjalë, të cilën Plaka ka preferuar ta ndajë me ndjekësit e tij në rrjetet sociale, mbart diçiturën: Nikolla: Nga firmat kam frikë, kështu që më mirë po e dorëzoj sërish mbrapsht orën, që ma dhuroi Zoti im,  atje ku e mora! – dhe na jep të kuptojmë në mënyrë shumë artistike dhe humoristike një moment të vështirë të historisë sonë kombëtare.

Vetë studiesi Plaka, i cili njihet si një njohës i  apasionuar i botës gjermanike dhe i historisë së Shqipërisë, duket se ka dashur të nxjerrë në pah kontributin e ish-Perandorisë Austro-Hungareze, duke theksuar se karikatura nuk duhet të na bëjë thjesht të qeshim, por të kujtojmë edhe kontribute të harruara.

Më konkretisht, ja se ç’shkruan gazetari në postimin e tij në Facebook, të cilin e bashkëngjit me kariturën në fjalë.

Në fakt satira politike, në një kohë kur nuk kishte as radio e televizion,  ishte shumë e përhapur në atë kohë dhe problemet e Ballkanit papritur po zinin titujt kryesorë të gazetave e revistave të ilustruara austro-hungareze.  Shqipëria zinte jo pak vend ndër to, ndërsa Shkodra e pushtuar nga malazezët po përjetonte ditët e saj të tmerrit. Por, pas stuhisë, fati e desh që ajo të mbetej sërish shqiptare, falë ndërhyrjes së fortë e të vendosur të Austro-Hungarisë, ultimatumi i së cilës bëri që Knjaz Nikolla t’ua kthente sërish qytetin të zotëve të shtëpisë.  Në këtë kuadër, është bërë edhe kjo karikaturë, e cila vjen për herë të parë pas më shumë se 100 vjetësh ( saktësisht 103 vjetësh) për publikun shqiptar, duke na bërë jo thjesht të qeshim, por të kujtojmë historinë tonë shpesh të hidhur dhe angqazhimin e atyre vendeve apo kombeve që kontribuan për të mbajtur më këmbë shtetin shqiptar. Karikatura nxjerr më në pah presionin që iu desh t’i nënshtrohej pa kushte Knjaz Nikolla i Malit të Zi, i cili në karikaturat austriake të kohës me qesëndi njihej si “Nikita” ose “Niki”, e që në mënyrë figurative është i detyruar t’a dorëzojë orën, dmth. Shkodrën, atje ku e mori.  Në krah të tij, në mënyrë shumë domethënëse shfaqet ushtari austro-hungarez, simbol i forcës që posedonte Perandoria dualiste në atë kohë,  dhe në anën tjetër Esad Pasha, që njihej për rolin e tij shumë kontrovers në lidhje me dorëzimin e qytetit në duar të malazezëve, pasi e kishte mbrojtur atë më parë me heroizëm.  Karikatura është marrë nga arkiva e një reviste të njohur satirike vjeneze të kohës, më 11 maj 1913 dhe poshtë saj është shënuar diçitura:  Nikolla: Nga firmat kam frikë, kështu që më mirë po e dorëzoj sërish mbrapsht orën, që ma dhuroi Zoti im,  atje ku e mora!