Francezët protestuan për 1 maj-in, shqiptarët heshtin përballë papunësisë dhe nivelit të ulët ekonomik

Nga Mentor HOXHA (Paris)
Sot është 1 maj, Festa ndërkombëtare e Punëtorëve. Në Francë, ashtu si në mbarë botën kjo është ditë pushimi. Të gjitha bizneset dhe linjat e transportit sot nuk punuan. Përkundër kësaj, mijra francezë marshuan në rrugët kryesore të qyteteve duke kërkuar më shumë liri dhe të drejta nga shteti i tyre. Protestat u organizuan nga Konfederata e Përgjithshme e Punës (CGT), Force Ouvrière (FO), Federata e Unionit Unitar (FSU) dhe Solidaires, për ta bërë 1 maj-in një “ditë të mobilizimit dhe demonstratave”, “për punësimin, pagat, shërbimet publike, mbrojtjen, liritë dhe paqen në botë”. CGT njofton gati 300 ngjarje në Francë, veçanërisht në Nantes, Marsejë ose Lyon. Autoritetet njoftuan për 100,000 demonstrues në të gjithë Francën. Në vitin 2019, Ministria e Brendshme numëroi 164,000 demonstrues dhe sindikatat 310,000 njerëz. “Ne nuk presim mobilizime masive sot. Ajo që donim ishte të shënonim faktin se jemi këtu dhe se do të jemi atje nesër. Ky është një paralajmërim”, -tha sot numri një i FO. Yves Veyrier në “France Inter”. Marshime të mëdha pati në qytetet e mëdha frranceze: Paris, Marsejë, Lyon, Nantes, Lille ku morën pjesë mijra punëtorë të të gjitha moshave dhe profesioneve. Marshimi në Paris nisi në ora dy pasdite nga Place de la République në drejtim të Place de la Nation, me thirrjen e katër sindikatave dhe lëvizjeve rinore Bashkimi Kombëtar i Studentëve të Francës (UNEF) dhe Unioni Kombëtar i Shkollave të Mesme ( UNL). Disa qindra “jelekëverdhë” demonstruan në mëngjes në veri-perëndim të Parisit, përpara se të arrinin në Place de la République. Prefektura e Policisë së Parisit tha se po planifikonte një “pajisje të përshtatur” për t’iu kundërvënë “pranisë së mundshme të elementeve radikale”, pa specifikuar numrin e agjentëve të vendosur. Një vit para zgjedhjeve presidenciale, udhëheqës të caktuar politikë të së majtës njoftuan praninë e tyre, si Jean-Luc Mélenchon (La France i papenguar) në Lille, Fabien Roussel (Partia Komuniste) në të njëjtin qytet më pas në Paris, ose Olivier Faure ( Partia Socialiste) dhe Julien Bayou (Europe Ecologie-Les Verts), gjithashtu në kryeqytet. Disa prej tyre nxjerrin në pah sfidën ndaj reformës së sigurimit të papunësisë, e cila hyn në fuqi më 1 korrik dhe denoncohet unanimisht nga pesë qendrat e mëdha sindikale. Sektori kulturor, i cili sfidon reformën, pritet të fryjë radhët pasi u largua nga teatri Odéon në mesditë. Në Marsejë, nën një mot të keq përsëri, rreth 3,500 demonstrues, sipas prefekturës, u larguan nga Porti i Vjetër për të shprehur zemërimin e tyre, veçanërisht përpara reformës së sigurimit të papunësisë, ndërsa në Rennes, ishin 2,000, sipas FO. Në Lyon qyteti i tretë më i madh në Francë, pas Parisit dhe Marsejës marshuan 3,000 njerëz nën shiun që binte mbi kokat e tyre. Manifestuesit marshuan paradite dhe mbanin flamuj e parulla të ndryshme, si dhe hodhën çashka mbi policët. Sipas prefekturës, një përplasje e shkurtër shpërtheu në fillim të demonstratës midis një grupi të vogël të blloqeve të zeza dhe policisë. Dritaret dhe tabelat u dëmtuan, vuri në dukje një gazetar nga Agence France-Presse. Prefektura raportoi pesë arrestime. Në Nantes, demonstrata mblodhi së bashku 3,750 njerëz, sipas prefekturës, e cila raportoi “disa përplasje të përkohshme” të lidhura me praninë e “njëqind njerëzve nga ultra-e majta”. Më shumë se një mijë njerëz marshuan në qendrën e qytetit të Toulouse në një shi të dendur, me një delegacion të madh të “jelekverdhëve”, ndërsa ishin midis 1,600 në qendër të qytetit të Bordosë, në një ansambël heterogjen dhe shumëngjyrësh.

Këto manifestime zhvillohen pas një pauze në vitin e kaluar përshkak të krizës sanitare të shkaktuar nga Covid-19. “Vitin e kaluar kishte zhgënjim që nuk mund të parakalonte. Ne jemi duke rifilluar zakonet tona të mira”, gëzohet Sekretari i Përgjithshëm i CGT, Philippe Martinez. Ndërsa situata shëndetësore mbetet delikate, “ne nuk jemi pa ndjenja (…), ne jemi të kujdesshëm, jemi të maskuar”, siguroi ai në mikrofonin e Evropës 1. “Presidenti i Republikës nuk mund të thotë, kur i përshtatet atij, se modeli shoqëror është i rëndësishëm, përpara se të reformohet për të thyer gjithçka,” u shpreh Sekretari i Përgjithshëm të CGT. Për të, Emmanuel Macron dëshiron në veçanti “të thyejë kodin e punës” me reformat e tij, përfshirë atë të sigurimit të papunësisë, denoncon sindikalisti. FO gjithashtu synon të tregojë se “nëse do të duhet të marrim një qëndrim kundër kthimit të dosjes së pensionit, ne do ta bëjmë këtë”. Sindikata nisi ditën në Paris me një homazh për luftëtarët e Komunës, përpara murit të Fédéré, në varrezat Père-Lachaise. Pothuajse në të njëjtën kohë, CFDT (Konfederata Demokratike Franceze e Punës) nga ana e saj po organizon një mbledhje virtuale përmes shkëmbimeve në Facebook me aktivistë. “Duke marrë parasysh kushtet sanitare, ne bëmë zgjedhjen për ta bërë atë praktikisht edhe këtë vit,” shpjegoi sekretari i tij i përgjithshëm, Laurent Berger në “Franceinfo”. Ai tha se ai mori këtë zgjedhje dhe deklaroi se 1 maj “nuk është as alfa dhe omega e mobilizimit të unionit.” “Unë besoj se rreziku shëndetësor është ende real, kështu që duhet të jemi të kujdesshëm,” shtoi ai, ndërsa siguroi që të mos kritikojë “zgjedhjen e të tjerëve”. Ndërsa Emmanuel Macron zbuloi më 29 prill, një kalendar të dekonfinimit në katër faza, i cili duhet të përshpejtohet midis 19 maj dhe 30 qershor, CGT shpreson që ky 1 maj do të jetë fillimi i një rritjeje të fuqisë së mobilizimeve. “Ditët e tjera të veprimit në maj dhe qershor do të shënojnë këtë pranverë,” paralajmëron Philippe Martinez.

1 maji, një festë publike në Francë që nga viti 1948

1 Maji është Dita ndërkombëtare e punëtorëve. Zyrtarisht është ditë pushimi në Francë për të gjithë pa përjashtim. Origjina e saj është amerikane. Fitorja e kësaj dite ka një shije të hidhur. Më 1 maj 1886, 200.000 punëtorëve amerikanë iu dha dita 8-orëshe. Sindikatat e mbanin këtë kërkesë që prej 1 majit 1884. Në të vërtetë, data 1 maj ishte një simbol. Më pas korrespondonte me ditën e parë të vitit të kontabilitetit të kompanive. Më 1 maj 1886, jo të gjithë punëtorët ishin të kënaqur. Fillon një grevë dhe përplasjet e dhunshme shpërthejnë në Çikago. Më 3 maj, tre punëtorë vriten. Më 4 maj, një bombë shpërtheu dhe vrau 15 oficerë policie, 3 punëtorë u dënuan me burgim të përjetshëm dhe 5 me varje. Përballë provave të pasigurta, ato përfundimisht do të rehabilitohen.

Ideja e një dite të protestës vjetore lindi në të njëjtën kohë edhe në Evropë. Protesta e parë e 1 majit zhvillohet më 1890 në Francë. Punëtorët marshojnë për të kërkuar ditën tetë-orëshe. Ata mbajnë një trekëndësh të kuq në vrimën e butonit. Tri anët e saj simbolizojnë ndarjen e kohës midis punës, kohës së lirë dhe gjumit. 1 maji bëhet një ditë e protestës së punëtorëve në Francë. Kjo datë gjithashtu u bën jehonë të ngjarjeve të dhunshme, të tilla si Fourmies në 1891 ose Paris në 1906. Qeveria e Georges Clémenceau krijoi Ministrinë e Punës në tetor 1906 për të zgjidhur kërkesat e punëtorëve. Pak para 1 majit 1919, u legalizua ulja e kohës së punës në tetë orë në ditë. Më 1 maj 1920 në Paris, forcat e sigurisë bllokojnë demonstruesit në kryqëzimin e bulevardit de Magenta dhe rue Beaurepaire. Nën okupimin, regjimi i Vichy po përpiqet të marrë 1 majin. 1 maj 1942 do të jetë një ditë jo-pune pa asnjë ulje të pagës. Por propaganda imponon vizionin e vet të punës. Më 26 prill 1946, qeveria njohu zyrtarisht 1 majin si ditë pushimi prandaj nuk është më një ditë për të bërë grevë. Më 1948, ajo u bë një festë publike.

1 maji në Francë dhe 1 maji në Shqipëri sa të ndryshëm nga njëri-tjetri

1 maji në Francë, ndonëse është ditë feste dhe ditë pushimi, përkujtohet gjithmonë me manifestime të fuqishme në mbarë Francën. Për francezër, kjo është një ditë që duhet protestuar dhe për t’i kujtuar Presidentit dhe Qeverisë së tyre kërkesat që ata kanë. Për shyqiptarët, 1 maji është një ditë pushimi apo argëtimi, a thua shteti i tyre ua ka plotësuar të gjitha kërkesat ekonomike dhe u ka garantuar të drejat dhe liritë dhe nuk kanë se ç’farë të kërkojnë më nga kreu u qeverisë. Në vend që të protestojnë si kolegët e tyre francezë, punëtorët shqiptarë argëtohen familjarisht në natyrë apo darkojnë në restorante apo diskoteka të shtrenjta. Francezët nuk vuajnë për ushqim, veshmbathje apo për punë, pasi qeveria e tyre ua ka plotësuar të gjitha. Edhe liritë civile dhe të drejtat i kanë të garantuar me Kushtetutë dhe nuk ka president apo kryeministër që ua prek, por ata kërkojnë më shumë nga shteti tyre. Bashkëkombasit e mi në Shqipëri, ku 70 përqind e tyre janë pa punë, apo punojnë në kushte mjaft të rënda, të pasiguruar dhe me një pagë qesharake që nuk u siguron as nevojat më jetike heshtin. U vidhet vota heshtin. Ndofta kanë të drejtë pasi sindikatat në atdheun tim mbajnë anën e qeverisë dhe jo anën e punëtorëve, kurse në Francë është kthyer në një manifestim unitar i konvergjencës së betejave (sociale, ambientaliste, feministe) dhe për liritë, një protestë revolucionare sindikale për barazi dhe transformim shoqëror.