Ilir Meta tek Sokol Balla në Top Story (intërvista e plotë)

Intervista Politikë E Shtunë, 1 Maj 2021 01:01

Intervista e Kryetarit të Kuvendit, Ilir Meta dhënë për televizionin Top Channel

Në fakt, emisioni quhet “Top Story”, që do të thotë lajmi kryesor dhe ju, praktikisht, vazhdoni të bëni lajm, jo më pak se pak minuta më parë bëtë sërish lajm, pasi maxhoranca sapo votoi ministrin e ri të Transporteve, zotin Sokol Dervishaj. Në fakt, do të desha ta nis me pak humor me ju. Më erdhi një batutë në një moment të caktuar dhe thashë se me kalimin e viteve, kur shikoja arkivin, vitet kalojnë, ju humbni kilogramë, por fitoni vota. Në fakt, besoj se bëni xhelozë shumë veta në këtë drejtim. Pra, cili është kyçi i suksesit? Për këtë të parin të peshës, jam edhe unë pak xheloz. Cili është çelësi i suksesit të LSI-së që pas shumë viteve, pas shumë aventurave, pas shumë përplasjeve, ja ku jemi këtu sërish?

Besoj se çelësi i suksesit të LSI-së qëndron në dy faktorë kryesorë:

E para, LSI-ja është një forcë, e cila ecën gjithmonë në drejtimin e erës, pra të së ardhmes në kuptimin pozitiv të ndryshimeve. Nuk i bëhet asnjëherë pengesë apo problem vendit. Natyrisht që kjo është një gjë shumë e rëndësishme, sepse është një kontribut që jepet për progresin në mënyrë të vazhdueshme, edhe duke reflektuar.

Së dyti, besoj se është mjaft evidente, por ndoshta do të duhet të vini vitin tjetër në Jalë, LSI-ja që në ditën e parë të krijimit të saj vëmendjen kryesore e ka përqendruar tek angazhimi dhe te pjesëmarrja e të rinjve në jetën politike, te krijimi i një organizate model, mjaft të socializuar dhe me shumë solidaritet që nuk përgjithësisht e zakontë në kohët tona jo vetëm në Shqipëri, por në përgjithësi në Europë. Natyrisht që kjo punë shumë e mirë dhe integrimi i gjeneratave të vazhdueshme të LRI-së edhe në LSI patjetër që sjell vazhdimisht një përkrahje në rritje dhe jo vetëm entuziazëm.

Zoti Meta, të vijmë pak te ditëlindja, por duke u bërë pak seriozë. Ditëlindjet janë edhe momente dhuratash. Pse zgjodhët t’i bënit dhuratë LSI-së një ministër të ri, duke shkarkuar Haxhinaston?

Së pari, në qoftë se kjo do të ishte një dhuratë, do të ishte thjesht një keqkuptim.

Së dyti, nuk bëhet fjalë për një shkarkim, por për një dorëheqje dhe për një ndryshim. Unë mendoj se kjo është në funksion të LSI-së, për shkak se ky ministër ka disa eksperienca jo vetëm në qeverinë aktuale, por edhe në koalicionin e mëparshëm. Mendoj se LSI-ja është në një moment të rëndësishëm, ku do t’i duhet të përqendrohet edhe më shumë në çështje të rëndësishme programore, zhvillimore, por edhe në funksionimin më të mirë të koalicionit apo të koalicioneve në tërësi, nisur edhe nga eksperiencat e deritanishme. Unë besoj se këto eksperienca do të jenë të vlefshme, por njëkohësisht besoj se ky ndryshim në këtë ministri do të sjellë efekte pozitive në kuptimin që çdo ndryshim i ndihmon të gjithë.

Në fakt, kjo qeveri, dhe, pa dyshim, këtu bën pjesë edhe dikasteri i transporteve, është kritikuar që nuk ka bërë aq sa duhet për sa i përket situatës së rrugëve në vend. Pra, le ta themi troç: mund ta kritikoni qeverinë e mëparshme, megjithëse aty keni qenë pjesë edhe ju vetë, por në çdo rast mund të kritikohet qeveria e mëparshme, por për mua ajo që ne shikojmë, për shembull, te tuneli i Elbasanit është pasqyrë reale e situatës. Pra, gjysma andej e rrugës dhe tuneli i përfunduar nga qeveria e mëparshme, dhe situata ajo që është në krahun tjetër drejt Tiranës. A kishte realisht edhe arsye performance në lëvizjen e këtij ministri?

Së pari, duhet të kemi në konsideratë që zëri i investimeve publike në tërësi për këtë sektor dhe i vetë ministrisë në raport me të kaluarën pa dyshim që është dukshëm më i ulët, por kjo ka shpjegimet e saj, sepse shumë investime publike, që u nisën në kohën e Partisë Demokratike dhe të qeverisë së zotit Berisha, zhbalancuan pak edhe parametrat makro-ekonomikë. Dihet se kjo qeveri dhe kjo mazhorancë ishte në një program të rreptë të administrimit të këtyre shpenzimeve dhe natyrisht edhe në këtë drejtim ka pasur disa kufizime. Megjithatë, kjo nuk është një çështje që më përket mua. Ju në çdo kohë mund të bëni një debat për këtë fushë dhe për këtë çështje.

Pra, nuk ka pasur arsye të tjera. Është folur shumë se besnikëria është një faktor që ju e vlerësoni te bashkëpunëtorët tuaj dhe te përfaqësuesit në qeveri. Në fakt, në të dyja lëvizjet që keni bërë: me zotin Naço dhe me zotin Haxhinasto, është përfolur e njëjta situatë, ose së paku e keni vërtetuar këtë kur keni futur njerëz që janë, ndër të tjera, shumë besnikë ndaj jush, qoftë zoti Manjani, për më tepër zoti Dervishaj.

Së pari, unë nuk shikoj problemet e besnikërisë së njërit apo të tjetrit. Unë mund të them se vazhdimisht në kontakt me ministrat e LSI-së, por edhe të PS-së në çdo raport jam gjithmonë më kërkues dhe mendoj se një presion pozitiv ndaj tyre gjithmonë i shërben punës, sepse ministrat kanë plot servilë në institucionet e tyre, dikasteret e tyre dhe ndonjëherë rrethohen nga ata.

Ishte ky rasti i zotit Haxhinasto?

Jo, kjo është në tërësi. Pra, nuk ka të bëjë me raporte personale, përkundrazi. Mendoj se çdo ndryshim është pozitiv.

Unë jam një njeri që kam qenë Kryeministër, kam ikur; kam qenë zëvendëskryeministër, kam dhënë dorëheqjen e të tjerë, por më kanë shërbyer shumë. Duhet t’i ndihmojnë të gjithë që të bëhen drejtues më të mirë në të ardhmen.

Ju, në fakt, e paralajmëruat pak ditë para, asaj që ju thoni “Dorëheqja e zotit Haxhinasto”, por që, le të themi, mbetet për t’u diskutuar, kur ju folët për impulse të reja, një shprehje që ju e kishit përdorur edhe përpara, le të themi, lëvizjes së zotit Naço gati një vit më parë.

E kam bindje këtë dhe e kam filozofi, nuk është se…

Ju e keni bindje dhe e keni zbatuar praktikisht, e keni zbatuar në realitet, pra me zëvendësime ministrash. Po, pse këto impulse vijnë vetëm nga krahu juaj, zoti Meta?

Edhe Partia Socialiste ka bërë disa ndryshime. Kjo është një çështje që i takon Kryeministrit, i takon PS-së. Ne kemi gjykuar në këtë mënyrë dhe mendoj se kemi bërë veprime shumë të mira.

Asnjëherë nuk ka pasur një transparencë totale për mënyrën apo çfarë marrëdhënieje keni vendosur ju në koalicion. Kur ju u bashkuat me PS-në në vitin 2013, ndër të tjera u përfol që, përveç faktit që ishte një rikthim i natyrshëm, bashkim organik i dy pjesëve të së majtës e të tjerë, zoti Rama është gjithmonë në pozitën e një personi si Kryeministër që, le të themi, improvizon, eksperimenton, sjell risi, nga ana tjetër ju, personalisht, dhe partia juaj si ajo që do të balanconte deri diku ekzuberancën e pushtetit ekzekutiv të Kryeministrit Rama. Në fakt, kjo nuk ka ndodhur, pasi ju dëgjoj edhe sot që të jeni deri diku i dorëzuar përballë faktit që ajo është puna e tij, ndërkohë që ne kemi sektorë të tjerë. Në fakt, një maxhorancë nuk duhet të funksionojë kështu, po flas për interesat e vendit.

Ilir Meta – Unë besoj se LSI-ja dhe unë personalisht, gjithmonë kam në plan të parë interesat e vendit. A mund të hyjmë në detaje edhe më të imta…?!

A jeni i kënaqur ju me qeverisjen e vendit?

A mund të hyjmë në detaje më të imta? A mund të bëjmë analiza? Natyrisht, ne jemi të hapur për gjithçka, por koncepti im ka qenë që, përderisa zoti Rama është Kryeministër, apo edhe cilido që të ishte në këtë pozicion, do t’i jepnim sa më shumë besim dhe mbështetje, në mënyrë që t’i tregojë sa më shumë aftësitë dhe vullnetin e tij për mirëqeverisje. Ne kemi një marrëveshje, që quhet Marrëveshja e Shkodrës. LSI-ja i ka qëndruar asaj pikë për pikë. Kemi bërë edhe programin e qeverisë. Se sa është realizuar ai, mbetet për t’u vlerësuar në detaje dhe në sektorë të caktuar.

Ju si e vlerësoni?

Nuk kemi bërë ndonjë vlerësim, sepse duhet një vlerësim më i imët, por le të mos harrojmë se në tërësinë e vet vendi ka një përmirësim të situatës ekonomike, sidomos në planin makro-ekonomik. Shqipëria mori statusin e vendit kandidat. Janë bërë disa reforma shumë të rëndësishme administrativo-territoriale. Reforma në drejtësi, pavarësisht nga vështirësitë e mëdha, mendoj se me votimin konsensual mori një rrugë pozitive për të ardhmen, për gjithë legjitimitetin e saj dhe për stabilitetin politik të vendit.

Natyrisht, janë bërë reforma edhe në shumë fusha të tjera, që mendoj se janë pozitive, edhe në fushën e energjisë, edhe në fushën e bujqësisë, edhe në shumë sektorë të tjerë, por sot nuk jemi mbledhur për këtë çështje.

Pra, në tërësinë e vet, ky është një koalicion që ka funksionuar. A ka vend për më shumë rezultate? Patjetër që ka, sepse ka shqetësime. A ka vend për një politikë më bashkëpunuese? Padyshim që ka, sepse kjo është shumë e rëndësishme për…

Bashkëpunim midis jush apo me krahun tjetër politik?

Midis të gjithëve. Edhe kur bëhet një reformë. Në rast se do të ketë diskutime më të gjera, pra do të ketë një frymë edhe më bashkëpunuese, për të dëgjuar vërejtje apo për të dëgjuar kritika. Padyshim që më pas do të ketë më pak probleme të papritura gjatë zbatimit të një reforme. Pra, kur flasim për frymë bashkëpunuese, nuk kam parasysh thjesht vetëm atë brenda koalicionit, por dhe me të gjithë faktorët e tjerë. A kemi mundësi të bashkëpunojmë më shumë me opozitën nga sa bashkëpunojmë? Kjo është një gjë mjaft pozitive, në qoftë se e arrijmë. Kjo varet edhe nga opozita, por varet edhe nga ne. Padyshim që në çdo moment, opozita do të preferonte përshkallëzimin e konfliktit politik dhe të retorikës politike, si një mënyrë për t’u faktorizuar sa më shumë që të ishte e mundur, po edhe për t’i tërhequr energji qeverisë dhe maxhorancës nga problemet kryesore, që kanë të bëjnë me administrimin e vendit, kështu që të gjitha këto mbeten t’u përmirësuar e për të reflektuar.

Ju u shprehët i kënaqur me mënyrën se si u votua reforma në drejtësi. Megjithatë, shumë prej njerëzve tuaj të afërt, bashkëpunëtorëve e drejtuesve kryesorë të Lëvizjes Socialiste për Integrim, përfaqësuesve të saj në qeveri apo edhe në parlament, ishin tepër kritikë gjatë gjithë muajve të diskutimit të kësaj reforme. Kritikuat transparencën, kritikuat bashkëpunimin, kritikuat deri në pikën që do të paraqitej një draft pothuajse paralel me atë të paraqitur nga qeveria, deri diku duke legjitimuar bashkëpunimin brenda vetë maxhorancës.

Së pari, qeveria nuk ka paraqitur asnjëherë një draft.

Ekspertët…

Ka qenë grupi i ekspertëve të nivelit të lartë. Pra, nuk ka qenë një draft i qeverisë. Së dyti, duhet të nënvizoj se, si projekti që dërgoi Grupi Parlamentar i LSI-së në Venecia, edhe ai i Partisë Demokratike, bënë përmirësime shumë të rëndësishme e mjaft të vlerësuara nga vetë Komisioni i Venecias, por edhe nga vetë partnerët ndërkombëtarë. Ky ka qenë një proces i përbashkët dhe gjithëpërfshirës, prandaj dhe ishte e domosdoshme që të realizohej edhe ai votim konsensual, megjithëse asnjë nuk e mendonte se do të ishte me 140 vota, por në kuptimin që legjitimiteti i miratimit të Kushtetutës së re, sepse kjo është një Kushtetutë e re praktikisht, nuk janë thjesht ndryshime kushtetuese, ishte i pacenueshëm dhe i padiskutueshëm. Për fat të mirë kemi ecur në këtë drejtim dhe kjo është vërtet një reformë e zhvilluar me tensione dhe debate nga më të ndryshmet…

Shumë të acaruar ju pashë ato ditë?

Padyshim, dhe ju po të ishit në vendin tim, po të ishit kryetar i parlamentit, do të ishit shumë më i acaruar.

Përse? Nuk jeni thjesht kryetar i parlamentit, sepse jeni edhe bashkëkryetar i maxhorancës dhe kur flas për acarim, nuk pashë që acarimi t’i drejtohej opozitës. Ju kërcënuat me tërheqje ministrash, zoti Meta.

Ilir Meta – Nuk është se ne kërcënuam, por thjesht bëmë më të mirën që Shqipëria të ishte më e qetë në datën 22 korrik dhe që njerëzit të shkonin më me qetësi për pushime, ata që patën mundësi, por edhe ata që nuk patën mundësi, të paktën të ishin të qetë nga ekranet televizive ato javë të gushtit. Mendoj se kjo ishte shumë e rëndësishme dhe i shërbeu vendit.

Zoti Meta, ju thoni se reforma u votua ashtu siç duhet, por në fakt, Presidenti i Republikës, Prokuroria e Përgjithshme, Unioni i Gjykatësve, kanë shprehur shqetësim për një boshllëk të madh ligjor, mungesën e dispozitave të përkohshme, çka sipas tyre po krijon probleme të mëdha në proceset gjyqësore, sidomos në ato të një standardi të caktuar, të korrupsionit të zyrtarëve të lartë apo akuzave penale ndaj njerëzve, apo ish-njerëzve me imunitet. Gjithashtu, kemi një situatë të caktuar për sa i përket ligjit të vetingut. Pra, ju u shprehët se ndryshimet kushtetuese qenë një sukses për shkak se u votuan me 140 vota dhe befas ju pamë që të votonit së bashku me Ramën me tetëdhjetë e ca vota ligjin e vetingut, të kontestuar nga opozita deri në pikën, që, siç njoftoi sot Top Channal, ajo mund t’i drejtohet Gjykatës Kushtetuese.

Kemi një dallim esencial midis insistimit për konsensus për ndryshimet kushtetuese dhe ligjeve për zbatimin e Kushtetutës. Insistimi për të parën kishte të bënte me faktin që ne praktikisht bëmë një Kushtetutë të re dhe e bëmë në një klimë disavantazuese politike sesa bëmë Kushtetutën e parë, e cila është padyshim shumë më e mirë sesa kjo që kemi sot. Kushtetuta e parë, ju besoj e mbani mend, u bë në një proces shumë më të qetë dhe jo vetëm u miratua në parlament, por u miratua edhe në referendum nga qytetarët shqiptarë, ndërsa në rastin aktual, kishim rrezikun e diskutimit të legjitimitetit të kësaj Kushtetute, për arsye se kjo maxhorancë nga zgjedhjet e fundit ka 83 vota legjitime, shtojmë edhe 5 votat e PDIU-së….

Mendova se nuk do t’i shtonit ato.

Jo, patjetër, bëjnë 88 vota, por për të bërë ndryshimet kushtetuese duhen më shumë. Natyrisht me disa vota individuale pa i paragjykuar aspak kjo gjë mund të bëhej në kuptimin më të mirë numerik, por në kushtet kur opozita kishte paralajmëruar djegien e mandateve, largimin nga Kuvendi, daljen në rrugë, që nuk është se nuk i ka bërë këto gjëra në të kaluarën, dhe në kushtet kur ndërpritej dialogu politik, sepse praktikisht kjo është ndërprerje e dialogut politik në vend, atëherë do të kishim dy probleme kryesore.

Së pari, do të ishte shumë e vështirë të zbatohej një reformë e tillë, përveç aspektit të legjitimitetit dhe aspektit moral, sepse është një reformë për drejtësinë.

Së dyti, një çështje tjetër madhore është që ka zero shanse për të bërë çdolloj milimetri drejt integrimit evropian pa dialog politik. Do të vij edhe një deklaratë, u bë mirë që u kalua kjo punë, që do të bëhet reforma, por mirë do ishte që të ishte bërë me konsensus dhe shikojeni këtë punën e dialogut politik dhe rregullojini këto punë. Pra, nuk do të ishin këto deklarata që erdhën sot nga Brukseli, nga zonja Mogherini, nga zoti Han apo deklarata e Departamentit të Shtetit pas miratimit të kësaj reforme dhe në tërësi klima pozitive, për sa u takon ligjeve tani. Pra, ne arritëm që Kushtetutën, themelin e gjithë kësaj reforme, që riorganizon të gjithë sistemin e drejtësisë, ta kemi plotësisht legjitim.

Për sa u takon ligjeve për zbatimin do të ishte gjëja më e shkëlqyer që 40 ligjet, jo vetëm këto 7 kryesorët, të bëheshin me konsensus, por natyrisht ne nuk duhet të jemi naivë që të mendojmë dhe të besojmë se kjo gjë është kaq e lehtë që të ndodhë në një klimë politike, ku jo zgjedhjet në Dibër, jo një problem tjetër këtu, jo një problem tjetër aty, se ne edhe kur nuk ka probleme kemi dëshirë t’i shpikim. Pra, është e rëndësishme tani të ecim sipas një kalendari. Ne kemi një shumicë legjitime për këto ligje. Natyrisht kjo nuk është e mjaftueshme, sepse këto janë ligje, të cilat duhet që të certifikohen edhe nga ekspertët ndërkombëtarë, Euralius-i, ekspertët e OPDAT-it dhe ky proces ka ndodhur. Ne bëmë maksimumin për ligjin e vettingut që edhe ai të miratohej me konsensus. Iu dha mjaft kohë opozitës, për aq kohë sa kishim në dispozicion se duhej që deri në 1 shtator ne duhet ta raportonim këtë ligj. Opozita ka paraqitur opinionet, mendimet e saj, një pjesë e tyre janë reflektuar, janë pranuar. Ky është një proces tani që ka hyrë në një normalitet, është normalitet kushtetues, ligjor, demokratik.

Çfarë do t’i këshillonit Presidentit Nishani, i cili duhet dhe ka dhënë të kuptojë se do të shprehet njëfarësoj institucionalisht deri në datën 16 shtator? A prisni që ai ta kthejë këtë ligj?

Unë nuk e paragjykoj Presidentin dhe nuk kam dëshirë ta bëj këtë gjë për shkak të pozicionit që kam, edhe të respektit që kam ndaj institucionit që ai përfaqëson, por ajo që unë mendoj është se duhet të punojmë të gjithë së bashku, të gjithë faktorët, në parlament dhe jashtë tij, të garantojmë një klimë sa më konstruktive dhe sa më racionale që këtë proces për ndërtimin e një drejtësie të re ta bëjmë në një klimë politike, flas për drejtësinë se për çështjet e tjera nuk e ndalojmë dot debatin, sa më të përgjegjshme dhe atdhetare, sepse e theksoj edhe një herë tjetër: Kushtetuta që kemi sot nuk është kurrsesi më e mirë se ajo që kishim, se ajo e vitit 1998, por për shkak të konfliktit politik gjatë 18 vjetëve dhe të futjes së duarve vend e pa vend në sistemin e drejtësisë për arsye nga më të ndryshmet, neve na dështoi ky sistem edhe për të prodhuar drejtësi, edhe për të prodhuar standarde më të larta të funksionimit të shtetit ligjor. Pra, këto ndryshime që u bënë, të cilat janë edhe pak të sforcuara, u bënë pikërisht për t’u ndarë nga një sistem, i cili kishte dështuar tërësisht dhe për të ndërtuar një sistem të ri mbi disa standarde dhe mbi integritetin e një procesi, por edhe të njerëzve të cilët do të përfaqësojnë këto institucione të verifikuara edhe brenda vendit, edhe nga operacioni ndërkombëtar i monitorimit. Pra, një klimë sa më konstruktive, sa më pak konfliktuale për sa i takon çështjes së drejtësisë.

Së dyti, besueshmëria dhe integriteti i operacionit të monitorimit ndërkombëtar janë vendimtare që ky sistem të mos prodhojë një zhgënjim, por të prodhojë atë qëllim që kanë qytetarët shqiptarë, por që kanë edhe partnerët tanë ndërkombëtarë për të vendosur themele të fuqishme të një shteti ligjor të së drejtës, që prodhon besim dhe që absolutisht ndëshkon fenomene mjaft gërryese për të ardhmen e shoqërisë sonë dhe sidomos për shpresën e të rinjve në këtë vend, siç janë: korrupsioni, krimi i organizuar dhe abuzimi me ligjin.

Në fakt, këto janë problem të rënda. Edhe Transparence International sot i nënvizoi këto, por t’i rikthehemi. Ju sot flisni me qetësi, por në ato ditë korriku në fakt, së paku nuk u shfaqët i qetë në shfaqjet tuaja publike. U bënë shumë insinuata në atë kohë, të cilat edhe vazhdojnë se Ilir Meta dhe partia e tij ndihen, konsiderohen apo janë paralajmëruar se mund të jeni target i Byrosë Kombëtare Hetimore, i SPAK-ut për çështje të caktuara, insinuata që vijnë nga partneri juaj politik, nga Edi Rama. I besoni këto fjalë?

Mua më duhet të jem shumë i qetë sot, sepse detyrën time kryesore unë si Kryetar parlamenti e realizova, që ky proces të përmbyllej me konsensus në 21-22 korrik dhe kjo është shumë e rëndësishme, sepse në qoftë se ky parlament nuk do të kishte bërë edhe këtë gjë, atëherë për çfarë gjëje të mirë do të mbahej mend ky parlament, ku edhe unë qëllova që të isha kryetar i tij? Besoj se çdo njeri që do të ishte në vendin tim do ta kishte një kërkesë të tillë ndaj vetes në raport me detyrën, në raport me institucionet, në raport me vendin. Për sa u takon pastaj këtyre aludimeve, këtyre përrallave…

Unë thashë a i besoni?

Jo, unë një gjë do të them, në qoftë se ka ndonjë parti që nuk ka ndonjë shqetësim në Shqipëri nga kjo punë është LSI-ja, është partia e fundit që mund t’i vijë radha për këto punë.

Këto të tjerat vijnë përpara?

Unë nuk thashë gjë…

Jo, po e them unë?

Ilir Meta – Në qoftë se ka edhe ndonjë politikan, prapë unë jam i fundit, kështu që nuk kemi shqetësim. Tani me këto lojërat politike ne jemi mësuar, ne kemi qenë këtu, jemi këtu dhe do të jemi gjithmonë këtu dhe do ta respektojmë gjithmonë drejtësinë dhe nuk kemi ndonjë shqetësim as kur drejtësia është e drejtë siç duhet të jetë dhe shpresojmë të jetë, as kur drejtësia është politike, siç ka qenë dhe siç mund të jetë.

Zoti Meta, megjithatë ato ditë u fol për një tension të madh midis jush dhe zotit Rama, le të themi që ajo që ju ofruat, por që u përkthye si kërcënim për tërheqjen e ministrave tuaj u pasua edhe nga zëra për..

Unë nuk kam thënë tërheqje ministrash, por kam bërë një propozim…

Propozim e quajta unë, por dikush e përktheu si kërcënim.

Jo, nuk ishte kërcënim. Propozimi që unë kam bërë 3 apo 4 ditë para votimit të reformës, kur dukej i pamundur konsensusi, ka qenë i tillë, që meqenëse është kjo situatë kaq mosbesuese. Sepse nuk ishte dhënë edhe thjesht çështje formulimesh, gjërat ishin të qarta, PD-ja dyshonte dhe mendonte meqë këto do të përdorin qeverinë për të kapur drejtësinë, apo jo? A ka njeri që nuk e beson këtë? Të jesh i sigurt që po të ishte edhe PS-ja në pozita të ndryshme… dhe unë këtë gjë ua kam thënë të gjithëve.

A besuat ju realisht që kjo reformë në drejtësi ishte një përpjekje për kapjen e saj nga duar të reja politike dhe më pas për t’u përdorur si armë kundër kundërshtarëve apo rivalëve politikë?

Atëherë unë mund t’ju them pak fjalë: Lëvizja Socialiste për Integrim për ndryshimin e sistemit aktual të drejtësisë ishte shumë pranë pozitave të Partisë Socialiste, pra kjo është një gjë që duhet ndryshuar, sepse ndryshimi është radikal. Për sa u takon garancive për moskapjen e sistemit ishte më pranë Partisë Demokratike në kuptimin e rëndësisë që të ketë garanci, sepse këto nuk kanë garanci thjesht në Partinë Demokratike sot dhe janë edhe për Partinë Socialiste nesër, edhe për LSI-në pasnesër dhe për cilindo që do të ketë këtë lloj pozicioni. Kështu që kjo e bënte pozicionin tonë shumë, do të thosha, edhe konstruktiv, edhe të natyrshëm, edhe bashkëpunues dhe ne kemi qenë linja shumë konstruktive dhe shumë të hapur. Unë personalisht në çdo takim që kam bërë me të gjithë aktorët vendas, me të gjithë aktorët ndërkombëtarë, kam pasur gjithmonë të njëjtin qëndrim. Ky konsensus mund të ishte bërë më përpara.

A rrezikoi situata e ditëve para miratimit të Kushtetutës së re, le të themi bazat e koalicionit qeverisës?

Kjo nuk është e rëndësishme tani. Koalicioni? Në qoftë se kthehemi mbrapa përsëri në një konflikt politik ku asnjë nuk e merr vesh kush kishte të drejtë, sepse kur fillon sherri, nuk merret vesh kush e filloi i pari, apo kush shau…. Mbaj mend gjithmonë një mik amerikan që erdhi para se Shqipëria të merrte ftesën për në NATO, i cili u takua edhe me aktorë të tjerë, dhe tha: shiko se duhet t’i qetësoni pak gjërat se po ju vjen avioni dhe do të ulet NATO.

Shumë mirë – i thashë unë.

Po vazhduat me kaq sherr, dhe pa që këtu poshtë ka shumë zhurmë, nuk ulet – tha, vazhdon dhe u ikën ky moment dhe nuk vjen më. Nuk do t’ia dijë nëse e kishte sherrin Berisha, e kishte Rama, e kishte Meta apo kush e kishte. Kështu ishte edhe puna jonë. Duhet të jemi më të përgjegjshëm dhe duhet t’i ndajmë problemet e pushtetit nga problemet e shtetit, sepse këto janë shumë më afatgjata.

Pra, ju e mohoni faktin se qoftë ju, qoftë Partia Socialiste u futët në një garë të fshehtë, por ama të ethshme për të grumbulluar 71 vota, njëra për ta mbajtur, tjetra për ta rrëzuar qeverinë? Si masë mbrojtëse të dyja palët, jo si sulm.

Së pari, duhet t’ju garantoj ju dhe gjithë qytetarët shqiptarë që janë këtu, që Ilir Metës as që i ka shkuar mendja ndonjëherë për të bërë 71 vota. Për çfarë do t’i bëja? Për të hequr Edi Ramën nga Kryeministër? Po përse? Cila është arsyeja?

Arsyet na i thoni ju. Reforma në Drejtësi?

Jo, jo. Po të jetë se gjykoj se është një situatë ekstreme, unë dal përpara shqiptarëve, them është kjo situatë, unë nuk rri në këtë qeveri. Por që të shkoj unë tani, të bëj histori kulisash, hajde ti këtu të votojmë këtu, të heqim këtë dhe të bëjmë atë, madje, jo vetëm kaq, po i kam thënë të jesh i qetë dhe po të duash të jap edhe unë disa deputetë nga të mitë…

Pra si bisedë e keni bërë, apo jo?

Jo, kjo është biseda. Mos u shqetëso për këtë punë, po deshe të jap unë ca deputetë, por nuk ke pse të kërkosh çdo lloj deputetësh.

Pra ka qenë shqetësim? E keni diskutuar me njëri-tjetrin?

Unë s’kam asnjë shqetësim.

E kishte shqetësim zoti Rama?

Unë, zotëri, jam ky njeri apo ky politikan që kam këto rregulla, që, kur jam ndarë me Sali Berishën, i kam dhënë dorën dhe i kam thënë faleminderit për bashkëpunimin..

Me kaq qetësi? Me kaq dashuri?

Me qetësi të paparë dhe ai ishte shumë i qetë. Pastaj, mbas 10 ditësh, ku di unë se ç’e kurdisën. I kam thënë faleminderit për bashkëpunimin etj., etj., dhe i kam thënë tani ne duhet të bëjmë një zgjedhje, ky ishte një koalicion që i shërbeu vendit. Jam i zhgënjyer për mirë me ty i kam thënë, se kur kam hyrë në koalicion, edhe unë nuk kam qenë i bindur se sa do të zgjaste ai, pavarësisht nga rrethanat dhe qëllimet e mira, dhe tani unë do të bëj zgjedhjen time. Kjo zgjedhje që bëra me PD-në nuk ishte shumë e natyrshme, por ishte e domosdoshme për ato rrethana. U bën ato gjëra që u bënë. Dhe i kam thënë këtë gjë: pavarësisht se çfarë tha ai pas dy ditësh që do të më rrëzojë, çfarë problemesh të kesh për qeverinë, madje nuk ke asnjë problem edhe për ligjet, aq kohë kishte ngelur një muaj, dy muaj, ne nuk mund të bëjmë asnjë veprim kundër, sepse nuk ka asnjë moral. Se çdo të bënim? Do të bënim lojë një muaj para zgjedhjeve?

Sigurisht.

Urdhëro – i thashë- vazhdo dhe mos ki asnjë shqetësim. Ai pastaj kot hyri në ato të tjerat, jo do të më rrëzojnë, jo do të më bëjnë ato.

Zoti Meta , flisni kaq mirë për bashkëpunimin me Sali Berishën dhe respektimin e kontratës, saqë duket se pas tre vjetëve bashkëqeverisje me Edi Ramën, keni pothuajse nostalgji për atë lloj korrektese. Kaq problematike është kjo martesa e dytë me Partinë Socialiste?

Së pari, nuk kemi të bëjmë me martesa. Kemi të bëjmë me marrëveshje.

Martesë me kontratë.

Jam dakord, nuk kam ndonjë shqetësim. Secili bën vlerësimin e tij.

Së dyti, kam dëgjuar që do të bëhet kjo, do të bëhet ajo, jo po kanë thirrur edhe Mejdanin, ngatërruan edhe profesorin kot më kot, nga Pogradeci për të bërë qeverinë.

Bashkë me Koço Kokëdhimën?

Po patjetër, me të gjithë dhe këto janë gjëra që unë nuk i kuptoj se kush i shpiku dhe përse duhet t’i shpikte. Unë nuk kam asnjë problem. Do të bëjë PS-ja koalicion me PD-në, ta bëjë që sot në qoftë se i shërben vendit. Do ta bëjë me dikë tjetër? Ta bëjë që sot, nuk kam asnjë problem se nuk do të bëj lojëra unë…

Si e shikoni ju rritjen në koalicion të PDIU-së?

Më fal, nuk do të bëjmë lojëra merr deputetë këtu, merr aty që të bëjmë 71 apo 72 deputetë. E për çfarë do t’i bëjmë këto?

Çfarë reforme do të bëjmë me këto? Çfarë progresi do t’i sjellim Shqipërisë me këtë?

Si e shikoni afrimin e PDIU-së në koalicion dhe, le të themi, dhënien e një vendi më specifik nga Kryeministri Rama?

Ne nuk kemi asnjë vërejtje, nuk ka asnjë shqetësim. Nuk e kuptoj pse duhet të ketë ndonjë shqetësim?

Dilemat për koalicionin, si ka funksionuar deri tani? Mos më thoni që nuk janë. Janë. Ka shqetësime, ka debate, minimalisht. Sapo pohuat që është diskutuar mes jush dhe zotit Rama edhe çështja e numrave.

Është diskutuar që neve si LSI nuk na shkon mendja të bëjmë gjëra të tilla, sepse këto janë gjëra që shikohen, lexohen, verifikohen dhe gjykohen nga të gjithë qytetarët shqiptarë. Ne kemi pasur një shqetësim, që ajo çështje të zgjidhet me konsensus, sepse mund të ndodhte që PD-ja të mos jepte konsensusin. Ne do ta votonim reformën, sepse e kishim premtuar këtë gjë. Natyrisht, unë nuk do të rrija Kryetar parlamenti, kjo gjë ishte e qartë.

Do të ikje si Kryetar parlamenti?

Po, patjetër. Në parlament të bëja si KPD, thua ti ?!Pa opozitë? Nuk ka rëndësi. Unë nuk mund të rrija, sepse kam integritet, të cilin e kam treguar gjithmonë kur gjërat nuk kanë shkuar siç duhet. Ne do ta votonim reformën në çdo rast, por ajo reformë do të ishte e dështuar, sepse të gjitha problemet që do të dilnin, do të ishin shumë më të thella. Edhe tani ka probleme, por janë tërësisht të menaxhueshme dhe kemi hyrë në një normalitet kushtetues dhe demokratik.

Zoti Meta, flasim pak për koalicionin dhe të ardhmen e tij. Më bëri përshtypje, nga informacionet, që dje ju ishit takuar me ministrin e Brendshëm, zotin Saimir Tahiri, për të cilin, të paktën thuhet, që nuk ka ndonjë dashuri të posaçme, e cila, me sa duket, është edhe respektive, dhe nuk besoj se jeni takuar dje që të flisnit për ligjin e të drejtave të kafshëve. Realisht, besoni ju, siç u përfol, se ministri i Brendshëm, Tahiri, dhe strukturat e policisë kanë arritur t’ju përgjojnë edhe ju vetë personalisht?

Së pari, nuk mendoj se, meqë ju përmendët të drejtat e kafshëve, duhet patjetër të jepja një përgjigje për këtë çështje, por nga dashuria e jashtëzakonshme për macen që kam në shtëpi, Sashën, mendoj se edhe të drejtat e tyre kanë rëndësi dhe pa asnjë diskutim të drejtat e njeriut janë vendimtare për të përcaktuar karakterin demokratik të një shoqërie.

Për sa u takon raporteve me ministrin e Brendshëm, mua më vjen për të qeshur kur dëgjoj këto lloje komentesh, që ky do këtë, nuk do atë… Unë kam raporte shumë të mira institucionale me të gjithë ministrat dhe për sa i takon rastit konkret, ka qenë një çështje konkrete që kishte të bënte me parlamentin dhe me institucionin që zoti Tahiri përfaqëson si Ministri e Brendshme. Ne kemi pasur një takim shumë mirëkuptues.

Unë nuk merrem me çështje të tjera, sepse pozicioni im është ekstremisht shumë institucional në shumë raste, shumë më tepër se sa ju mund ta mendonit.

Si reaguat ju, për shembull, kur morët vesh se në paradhomën e ministrit Tahiri është gjetur një pajisje? Për më tepër u akuzua zëvendësministri që ju sapo e kishit emëruar në atë dikaster?

Nuk është se u akuzua, nuk mund të them se nuk u dyshua. Cili ka qenë mendimi im? Natyrisht, ka qenë një pretendim i rëndë, por mendimi im ka qenë që të bëhej një hetim i plotë, të…

Mbaj mend që zoti Vasili ka dalë dhe ka reaguar konkretisht duke folur për këtë… Nuk ka rëndësi, se mund të kërkohej hetim edhe nga FBI-ja apo nga BND-ja, po themi, në kuptimin e mirë të fjalës, për të verifikuar çfarë ka ndodhur dhe personi që e ka bërë, kushdo që të jetë, të shkojë në burg, jo të shkarkohet apo lirohet, se kjo është një gjë minimale. Pra, qëndrimet e mia janë ekstreme kur kemi të bëjmë me çështje serioze dhe të respektimit të ligjit.

Megjithatë, zoti Meta, gjithë këto insinuata, gjithë këto fjalë, gjithë këto tensione nga përpjekja për të mbledhur 71 vota deri tek akuzat për përgjime reciproke…

Unë ju sigurova se nuk kam tentuar të mbledh asnjë votë.

Megjithatë, të jem i sinqertë, unë i pari, por besoj se edhe shikuesit, është kritikë pozitive kjo, nuk është akuzë, por edhe ju vuani pak nga mungesa e sinqeritetit besoj kur flisni në publik për çështje të tilla? Gjithsesi…

Besoj se për këtë çështjen e 71-shit u rrëfeva para jush.

Gjithsesi, duket se ka një situatë të caktuar brenda koalicionit. Po ju pyes realisht në interes edhe shikuesve: ka apo nuk ka një situatë jo të shëndetshme brenda maxhorancës së qendrës së majtë? A ka diçka për t’u rregulluar?

Sinqerisht, po u afroheni zgjedhjeve. Këtej po shikojmë PDIU-në që ripozicionohet, rikonfigurohet brenda koalicionit qeverisës. Zoti Rama pak ditë më parë tha se duhet ta sqarojmë situatën sa shpejt me aleatin tonë, ndërkohë ju, nga ana tjetër, jo se nuk e keni marrë vendimin, jam i bindur që e keni marrë, nuk dukeni fare i shqetësuar.

Më duket si paragjykim.

Jo, nuk është paragjykim, por nga përvoja ime si gazetar politik dhe, le të themi, nga përvoja juaj si politikan dukeni që e keni marrë një vendim, por sigurisht do ta thoni në momentin e duhur. Ndërkohë nga partneri juaj duket që ka njëfarë rritjeje të presionit që të ketë një deklarim, pra që të hapen letrat sa më shpejt, ndoshta brenda muajit dhjetor. Kur do ta merrni këtë vendim, zoti Meta? Është një vendim që do ta diskutoni, pra do të jetë një vendim i njëanshëm, do të jetë një vendim i përbashkët, do të jetë një rishikim i kontratës së Shkodrës apo do të jetë një divorc në paqe?

Së pari, ne mendojmë se ka mjaft çështje të tjera ku ne duhet të përqendrohemi si maxhorancë, si qeveri.

Jam shumë kurioz t’i di, cilat?

Kurioziteti është më shumë se çfarë do të bëhet këtej apo çfarë do të bëhet andej, por thelbi apo qendra e gravitetit të së ardhmes ka të bëjë me ecurinë e këtyre 2-3 muajve, sidomos për sa i takon reformës në drejtësi, sepse këto ndryshime kushtetuese në rast se nuk shoqërohen edhe me ligjet e domosdoshme dhe me kualitetin e domosdoshëm mund të sjellin një problem serioz në të gjithë zbatimin e reformës. Kjo, natyrisht, është shumë e rëndësishme për një rekomandim pozitiv, që ne shpresojmë dhe që duhet ta marrim në dorë nga Komisioni Europian. Mendoj se këto janë energjitë kryesore ku do të përqendrohemi dhe jo vetëm te reforma në drejtësi, por edhe te reformat e tjera kyçe për këtë proces. Çështjet e tjera janë çështje që ne jemi të hapur t’i diskutojmë në mënyrë të përgjegjshme, edhe më institucionale, që të mos thoni jo Rama –Meta bën kështu, jo Meta –Rama bën kështu, jo ishte edhe ky te kafja, jo ishte edhe ai atje. Unë besoj se, përveç raporteve të mia me zotin Rama, të cilat kanë rëndësinë e tyre…

Pra i keni raportet e mira.

Natyrisht.

Apo janë vetëm institucionale?

Ne jemi në një komunikim të vazhdueshëm dhe bashkëpunues. Është shumë e rëndësishme të ecet më tej me raportet institucionale ndërmjet dy forcave politike.

Pra, kanë nevojë të rregullohen pak raportet, në kuptimin institucional të fjalës, pra që të jenë pak më zyrtare?

Pa dyshim duhet të jenë pak më institucionale. Për shembull, një nga defektet e reformës në drejtësi, diskutimi i negociatave po të kishte qenë pak më institucional, të ishin mbajtur shënime më transparente e të tjera, konsensusi mund të ishte gjetur 2 muaj para, jo në minutat e fundit. Pra, çdo raport më institucional është më i qëndrueshëm, është më i besueshëm, është më i verifikueshëm nga secili për përgjegjësinë që ka dikush, ose dikush tjetër dhe për përgjegjësinë që ka i gjithë koalicioni në raport me qytetarët shqiptarë.

Ka një presion në rritje nga partneri juaj në koalicion për një deklarim më të shpejtë të së ardhmes të koalicionit.

Më shumë po shikoj një presion nga ju që doni të bëni lajmet sesa nga koalicioni. Unë nuk shoh ndonjë presion.

Jo, unë nuk besoj që të bëj lajm, unë besoj se është nevoja e medieve për të bërë lajme, por për të kuptuar, në fakt, se çfarë perspektive do të ketë vendi, sepse Luan Rama juaj tha në Dibër që koalicioni do të vazhdojë derisa Shqipëria të integrohet në Bashkimin Europian. Tani, nëse nuk di unë apo shikuesit se ne do të futemi në BE para qershorit të vitit 2017-ës, i bie që koalicioni juaj do të vazhdojë, apo jo?

Tani, Luan Rama gjithmonë është angazhuar për integrimin evropian.

Ai është Sekretari i Përgjithshëm i partisë suaj.

Patjetër, dhe gjithmonë është i angazhuar për integrimin europian.

Kjo nuk është përgjigje.

Zoti Meta, e dini ku është problemi i mos përgjigjes…

Ju doni që unë të jap një përgjigje në emër të LSI-së që ata të ngrihen nesër dhe të thonë se… Se ata mund të thonë edhe një gjë më të rëndë: ty, zotëri, po të mbaron mandati, si merr vendime të tilla në emrin tonë.

Ju e dini që mund të ndodhë. Unë e di që ju jeni në prag të mandatit dhe e di që do të votoheni, e di që do të votoheni me një anëtar një votë, keni qenë partia e parë që e keni zbatuar, por, ama, e di që keni pasur kandidat rival zotin Luan Rama. Ju e dini mirë që në çdo rast mbizotëroi formaliteti mbi gjithçka tjetër, jo për shkak të manipulimit të votave, por për shkak se ju jeni lideri i padiskutueshëm i kësaj partie. Le të themi, nuk besoj se e mendon njeri dot LSI-në pa ju, përveç, ndoshta, partnerëve tuaj në koalicion, të cilët do të preferonin më shumë t’ju shikonin në presidencë se kryetar të LSI-së. Si ju duket ky si opsion?

Meqenëse erdhëm te LSI-ja, ajo që unë mund t’ju konfirmoj ju është: pa dyshim që unë do të kandidoj për kryetar të Lëvizjes Socialiste për Integrim. A do të ketë kandidat tjetër, apo jo? Kjo është një çështje që nuk më shqetëson. Në çdo rast as që do të ketë dhe as që duhet patjetër që të ketë, në kuptimin për të imponuar apo për të detyruar dikë që të jetë jashtë dëshirës së tij. Që LSI-ja duhet të ketë ndryshime serioze, duhet të ketë, patjetër, në të gjithë funksionimin e saj, patjetër dhe lidershipin e saj, LSI-ja duhet të jetë tani, mendoj unë, një parti model në drejtim të integritetit, në drejtim të përfaqësimit, në drejtim të dekriminalizimit do të jetë një shembull, sepse është një temë që vërtet është kthyer në një shqetësim për politikën tonë, por jo vetëm kaq, sepse të thuash se do të jemi një shembull në drejtim të dekriminalizimit, nuk është se po u bën ndonjë nder të madh shqiptarëve, sepse nuk do të çosh disa njerëz me probleme në parlament. Kaq nuk mjafton për të qenë deputet.

Ju nuk keni pasur probleme, partia tjetër, po, ka pasur.

Jo, nuk është se kemi pasur. Nuk ka lidhje më atë gjë. Unë mendoj se e gjithë politika shqiptare është e imunizuar dhe e gjithë politika është dëmtuar pavarësisht si, qysh, tek dhe të gjithë duhet të mbajmë përgjegjësi në këtë proces.

Pra, Partia Demokratike kishte të drejtë që e ngriti këtë shqetësim?

Tani, kishte të drejtë Partia Demokratike?! Duhet të mbajë edhe ajo përgjegjësitë e veta se nuk është…

Ç’përgjegjësi mund të ketë opozita se si i zgjidhni ju ose zoti Rama kandidatët për deputetë?

Të gjithë ne kemi përgjegjësi për deputetët që zgjedhim, kemi përgjegjësi për ministrat që zgjedhim, kemi përgjegjësi për drejtorët që zgjedhim. Kur ata nuk demonstrojnë integritetin e duhur, ne nuk duhet të kemi keqardhje për ta, sepse absolutisht shqetësimi ynë kryesor duhet të jetë raporti me qytetarët dhe me ata, të cilët presin nga qeveria dhe nga politika të bëjnë më shumë për ta. Kështu që unë besoj se LSI-ja me këto drejtime do të sjellë vërtetë ndryshime mjaft pozitive dhe do të jetë një forcë politike model në drejtim të integritetit të përfaqësimit, në drejtim të transparencës së funksionimit në drejtim të çdo përpjekjeje që garanton transparencë maksimale dhe ndershmëri të plotë të zgjedhjeve që do të vijnë dhe të çdo zgjedhjeje në të ardhmen, sepse duhet të krijojmë një mjedis sa më të shëndetshëm dhe demokratik, ku njerëzit të besojnë se është vetëm vota e tyre ajo që e bën ndryshimin dhe se kjo votë është e lirë.

T’i rikthehem pyetjes për të cilën e di që nuk do të marr përgjigje, lidhur me fatin e …

Nuk i dihet.

Nuk besoj se ju jeni përgatitur sa duhet, që sonte të më thoni se ju do të qeverisni nesër së bashku me PS-në, por ajo që ka sjellë mospërgjigjja juaj…

Ne jemi duke qeverisur me PS-në dhe jemi gjithmonë në përpjekje që të qeverisim më mirë dhe të reflektojmë sa më shumë.

Ju e dini shumë mirë që ndryshe nga koalicioni i panatyrshëm me PD-në në periudhën 2009-2013, të cilin ju e keni shpjeguar disa herë se përse e bëtë (çështja e procesit të integrimit, realiteti i votave, që vendi mund të futej në një tjetër krizë, në zgjedhje të parakohshme me kosto të panevojshme për vendin etj.), ashtu siç keni thënë që ky ka qenë një koalicion i panatyrshëm. Ndërkohë, që edhe nëse ju nuk e thoni, sigurisht PS-ja dhe LSI-ja janë pjesë formalisht, ideologjikisht dhe nga çdo lloj pikëpamjeje, e së majtës, pavarësisht se ju u ndatë prej saj në periudhën 2003-2004.

Pra, kur ju nuk i përgjigjeni kësaj pyetjeje, zoti Meta, ju siguroj që shumica absolute e atyre që na shikojnë, thonë se zoti Meta nuk e thotë, pasi opsionin e bashkëpunimit sërish me PD-në e mban të hapur. Kjo është një logjikë shumë e thjeshtë. Në momentin që ju nuk thoni se do ta vazhdoni koalicionin me PS-në…

Ju mund të thoni se në parim jeni dakord të vazhdoni me koalicionin me PS-në, por kontrata, marrëveshja duhet riparë, ridiskutuar, dhe duhet rinegociuar. Viti 2017 është një vit shumë interesant politikisht, sepse kemi zgjedhjen e Presidentit, të kryeprokurorit, ndoshta edhe të shefit të Shërbimeve Sekrete, pra ka një mori gjërash përveç zgjedhjeve të rregullta politike, por ju nuk na e thoni këtë. Ju nuk thoni asgjë, zoti Meta dhe unë ju siguroj që shumica thotë se e keni te opsioni i bashkëpunimit sërish me PD-në. Kjo shkon përtej kuriozitetit njerëzor.

Së pari, unë besoj se fola qartë se cili është prioriteti im dhe i forcës politike që unë përfaqësoj për 2-3 muajt aktualë: përqendrimi te reforma në drejtësi. Duhet të jemi të kujdesshëm dhe të vëmendshëm çdo ditë në kuptimin e mirë të menaxhimit dhe të ndjekjes së këtij procesi .

Një sy hapur gjithmonë.

Patjetër, edhe për këtë arsye.

Së dyti, duhet të kemi parasysh se ne jemi duke bashkëpunuar me PS-në. A ka nevojë për ta përmirësuar këtë bashkëpunim? Patjetër po, sepse nuk është një kohë e pakët deri në fund të këtij mandati.

A do të vijojë ky bashkëpunim në të ardhmen? Pse jo, por ky nuk është një vendim që mund ta marr unë dhe aq më tepër, të vendos sot. A duhet të rishikohen shumë çështje në të ardhmen? Patjetër, mendoj unë. Padyshim, falë LSI-së erdhi këtu edhe modeli i koalicioneve dhe ndoshta do ta kenë të vështirë që të shpikin një model shqiptar. Duhet të studiojnë më mirë modelet e koalicioneve në vendet e tjera, si Austria, si Gjermania e kështu me radhë, në mënyrë që të mos ta kemi më fenomenin, që marrëveshjet mbasi bëhen, të interpretohen në mënyra të ndryshme nga njëra palë apo nga tjetra dhe përgjegjësia për një problem, të mund të transferohet në mënyrë të padrejtë te pala tjetër.

Nuk ka rëndësi, sepse në fund fare, koalicioni është një përgjegjësi para të gjithë qytetarëve shqiptarë. Nëse dikush ka përgjegjësi, duhet ta marrë atë në mënyrë më të drejtpërdrejtë,për atë përgjegjësi që i takon, duhet të reflektojë për atë që i takon.

Ju për herë të parë thatë: “Pse jo?” Pra, deri diku, e pranuat mundësinë e vazhdimit të bashkëpunimit me PS-në, natyrisht pas rishikimit të gjithçkaje. Ky rishikim do të përfshinte edhe postin e Kryeministrit?…

Unë mendoj se më i rëndësishëm sesa ky apo ai post, mbetet programi dhe realizimi i objektivave të një qeverie.

A i keni realizuar këto objektiva, zoti Meta, si koalicion them, pas tre vjetësh pa një javë qeverisjeje të këtij vendi?

Mendoj se disa objektiva kryesorë janë realizuar. Ajo që mua nuk më pëlqen është se kemi ende një tension politik, që mund ta kishim menaxhuar më mirë, pra mund të kishim më pak tension politik në vend. Ndërkohë që vërtet disa objektiva kryesorë janë realizuar dhe unë kam bërë dhe do të bëj më të mirën për këtë qëllim. Pastaj në fusha të ndryshme kjo do të bëjë një bilanc konkret. Unë përmenda disa fusha, ku janë bërë disa reforma të rëndësishme, si në energji apo në bujqësi, por janë bërë edhe në fusha të tjera, se nuk dua të bëj një bilanc, aq më tepër në mënyrë të njëanshme dhe pa statistika të sakta. Por sigurisht që ka vend për shumë më tepër.

I keni këmbëngulur shumë idesë së konsensusit, bashkëpunimit njëfarë, siç thatë, largimi të nervozitetit dhe tensionit në skenën politike shqiptare.

Është i domosdoshëm.

Realisht…?

Sa të mundemi, eh, sepse ne jemi ballkanas, jemi mesdhetarë; i kemi të dyja bashkë.

Nuk dua të bëj asnjë insinuatë. Ju për këtë u vlerësuat edhe nga ambasadori Lu postum, pra pas reformës, për mënyrën sesi e menaxhuat situatën. Keni qenë kështu që në fillim kur u zgjodhët Kryetar i Kuvendit, ndoshta edhe përpara me këmbënguljen për votimin në mënyrë konsensuale të tri ligjeve të famshme gjatë fushatës së zgjedhjeve të vitit 2013 dhe realisht keni dhënë sinjale dhe mesazhe të një profili të ri tuajin, personal, sepse edhe ju keni qenë gjaknxehtë në politikë.

Po, patjetër!

Të mos ju kujtoj bilancet e shumë gjërave dhe të veprimeve…

Më mirë të mos i kujtosh.

Por duhet t’i kujtoni, keni ditëlindje dhe në ditëlindje bëni edhe bilance.

Ilir Meta – Dakord, patjetër!

Keni dhënë, le të themi, një lloj profili të ri, thuajse presidencial në vend. Nuk dua ta fajësoj zotin Nishani për mënyrën sesi ai u zgjodh, partia nga ai erdhi e të tjera, e paragjykuan atë nga maxhoranca e re, kryesisht nga Partia Socialiste, por, le të themi, që të dyja palët e kanë ushqyer njëfarë konflikti reciprok. E befas dilni ju, me atë që ju bëtë, me votimin konsensual të një reforme super të vështirë.

Personalisht kam thënë, kam menduar, kam dyshuar se ajo nuk do të kalonte, por besoj se ajo kaloi në mënyrë konsensuale përgjithësisht për shkak të meritës suaj.

A e shikoni Ilir Metën vitin tjetër pjesë të ekuacioni të caktuar politik drejt presidencës së vendit, ose le t’jua bëj pyetjen sipas mënyrës sime, se me këtë mënyrë ju nuk do të përgjigjeni: a do t’i thoshit gjithmonë “Jo” një oferte për të qenë President i Republikës?

Së pari, unë dua të shpreh bindjen time se ajo që ndodhi më 21-22 korrik, se, në fakt, ajo ndodhi më 21, por u votua dy orë më vonë, më 22, meqenëse ne fjalën e kishim dhënë që do të mbyllej më 21, nuk na pëlqen të themi se u mbyll më 22. Është si puna e…

Jo, ju jeni midis 21-shit dhe 22-shit.

Po, është si puna e fitores së Kombëtares, që ndodhi më 5 dhe 6 shtator.

Nejse, nuk ka rëndësi.

Ne e kemi traditë, e kemi që nga 28-29 nëntori. Ndahemi te datat, por jo te thelbi.

Nuk ka rëndësi. Unë mendoj se ka qenë detyra ime të luftoja për konsensusin, sepse unë e pashë atë shumë pranë, sidomos pas takimit me zotin Basha, shumë më pranë sesa e kisha menduar apo imagjinuar, ndoshta edhe vetë Partia Demokratike nuk e kishte sqaruar në mënyrë të qartë thelbin e asaj që ajo kërkonte apo që pretendonte.

Së dyti, merita kryesore i takon popullit shqiptar, sepse e themi vazhdimisht që mbi 90 e ca për qind e shqiptarëve e donin këtë reformë.

Kuptohet që PS-LSI nuk kanë 91 e ca për qind të votave të shqiptarëve dhe këtu pa dyshim që…

Dhe shumë mirë që nuk i kanë.

Ky është mendimi juaj. Nuk thashë që s’është edhe i imi. Por, në këtë kuptim, ky është një detyrim ndaj të gjithëve, ashtu sikurse është një detyrim i Partisë Demokratike që të punonte dhe të jepte konsensusin e saj në emër të gjithë atyre përkrahësve dhe votuesve të saj dhe të opozitës që e kërkonin këtë ndryshim, e kërkonin këtë reformë. Duhet të mos harrojmë që ky ishte një angazhim i vazhdueshëm edhe i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, edhe i Bashkimit Europian, të cilët u angazhuan në mënyrë të vazhdueshme jo vetëm në nivelet e tyre përfaqësuese në Tiranë, por patën angazhim në nivelet më të larta. Të mos harrojmë ndihmësekretaren Nuland, e cila erdhi këtu disa javë përpara votimit të kësaj reforme; të mos harrojmë komisionerin Han, i cili u angazhua personalisht në ditët e fundit. Sigurisht që kjo ishte një domosdoshmëri që duhet të ndodhte dhe, për fat të mirë, ndodhi.

Nuk po flas për vitin tjetër, por po flas në parim: a do t’i thoshit gjithmonë “jo” një oferte për t’u bërë President i Republikës?!

Unë nuk kam baste personale për t’u President, për t’u bërë kështu apo ashtu.

Nuk e quajta bast. Po jua përsëris pyetjen: do t’i thoshit gjithmonë “jo” një kërkese brenda jush për t’u bërë President i Republikës?

Që të jap një sqarim ndoshta, sepse ju thoni gjithmonë që unë nuk jap përgjigje të qarta, por mund ta jap një përgjigje të qartë: pa dyshim që unë do të kandidoj për kryetar të LSI-së. Besoj se do të fitoj dhe besoj se ndaj të njëjtin mendim me ju dhe në mënyrë të…

Besoj më shumë se mund të gjendet jetë në Mars, se sa ju të humbni postin e kryetarit të LSI-së. Çështje probabiliteti është. Mund të ndodhë.

Nuk i dihet. Demokraci është dhe çdo gjë mund të ndodhë. Në këto kushte, është e paevitueshme që unë ta drejtoj LSI-në në zgjedhjet e ardhshme të vitit 2017, sepse do të ishte një mungesë përgjegjësie dhe lojaliteti ndaj anëtarësisë..

Kjo do t’ju përjashtonte, pasi Presidenti zgjidhet nga parlamenti i vjetër në bazë të Kushtetutës.

Nuk kam asnjë problem dhe nuk u hyj fare këtyre llogarive. Kjo është një përgjigje e qartë.

Atëherë, që ta kemi të qartë: ju do të jeni në krye të LSI-së në zgjedhjet e ardhshme politike?

Patjetër, sepse në qoftë se unë do të zgjidhem në krye të LSI-së, do të zgjidhem për t’i drejtuar në zgjedhjet e ardhshme.

Besoj se kjo i jep një farë përgjigjeje pyetjes sime për Presidentin e ardhshëm të vendit.

Unë nuk iu kam hyrë këtyre çështjeve, sepse, e para, nuk janë çështje personale; se dyti, janë tepër të parakohshme. E rëndësishme është që vendi të ketë një President të përgjegjshëm me integritet dhe që t’i bashkojë palët, sidomos po të kemi parasysh pozicionin e Presidentit tani në Kushtetutë, i cili është më i dobët nga pikëpamja Kushtetuese, edhe nga ndryshimet e fundit kushtetuese, por që duhet fuqizuar moralisht me një figurë të besueshme dhe që mund ta rrisë bashkëpunimin midis palëve.

Mendoni, thoni, dhe a do të propozoni që ky të jetë konsensual?

Tani nuk i kemi hyrë akoma kësaj…

Jo t’i hyni, por po ju them si e mendoni ju. Ju thoni se duhet të jetë një person që t’i bashkojë..

Ju më pyesni mua si duhet të jetë?! Patjetër që i tillë duhet të jetë Presidenti. Kur palët nuk merren vesh, shkojnë te Presidenti.

Jo, nuk thashë si duhet të jetë Presidenti. Thashë si duhet të zgjidhet Presidenti?

Tani ajo zgjidhja është e përcaktuar nga Kushtetuta, por, pavarësisht nga zgjidhja që jep Kushtetuta, mendoj se fryma e procesit duhet të jetë një frymë sa më prestigjioze për këtë pozicion. Pra, puna e Presidentit nuk është një vend dhe të çojmë dikë aty, të bëjmë një nder, një qokë. Të ketë një mision, të përfaqësojë vendin dhe të bashkojë palët.

Kam një citim të ambasadorit amerikan i dhënë për një portal për “Java news.al”, ku flet me nota befasisht vlerësuese për ju. Them befasisht vlerësuese për ju, pasi nuk kanë munguar zërat se një nga përplasjet më të forta që kanë ndodhur gjatë procesit të diskutimit, të negocimit, edhe të miratimit të reformës në drejtësi, ka qenë përplasja juaj me ambasadorin amerikan Donald Lu deri në pikën që ju refuzuat jo të jepnit dorën, por të bisedonit pesë minuta veçmas me të, gjatë pritjes për festën e pavarësisë së Shteteve të Bashkuara.

Këtë e keni me të dëgjuar apo me…?

Me të dëgjuar dhe me të parë.

Jo, jo, s’është e vërtetë. Përkundrazi, ambasadori donte të më shoqëronte për respekt, kur unë po largohesha, por unë i thashë: “Kthehuni, se ju keni gjithë këta të ftuar!” Kjo është natyra ime. Përkundrazi, ne kemi raporte shumë më të mira sesa mendoni ju.

Jo, unë nuk jam në pozicionin për të menduar, por jam në pozicionin për të pyetur.

Dakord, dakord, sesa pyesni ju. Atëherë, për të qenë më të saktë, kemi marrëdhënie shumë më të mira. Në raportet tona mund të them se kemi mirëkuptim të plotë për të gjitha çështjet që ai, në emër të Shteteve të Bashkuara, ka ngritur në mënyrë të vazhdueshme. Nuk kemi pasur asnjë çështje, që të kemi një dallim apo një keqkuptim. Për dekriminalizimin mirëkuptim total, të plotë, për transparencën e partive, që më ka kërkuar ambasadori, LSI është e vetmja që i ka bërë publikisht transparente jo vetëm buxhetin, por çdo donacion, çdo aktivitet publik, gjithçka.

A ka pasur shqetësim nga amerikanët për këtë çështje, ndaj partisë suaj?

Nuk ka pasur asnjë shqetësim të veçantë për LSI-në, si LSI.

Po, për LSI-në pyes?

Por ka pasur shqetësim për LSI-në si pjesë e një sistemi politik, së bashku edhe me partitë e tjera, dhe u është kërkuar të gjithëve që të marrin disa masa. LSI i ka bërë të gjitha në kohë dhe ka një bashkëpunim të shkëlqyer edhe me NDI-në, edhe me shumë faktorë të tjerë, dhe do të jetë një parti model.

Zoti Meta, në fund të kësaj pjese të dytë, një pyetje të fundit për aktualitetin. Pas tri ditësh kemi zgjedhje në Dibër, për kryetarin e ri të bashkisë atje. Një nga motivet, për të cilat shumë vetë mendojnë se koalicioni mund ta humbë këtë betejë lokale, por domethënës është fakti se koalicioni i majtë, le të themi në bazë dhe veçanërisht dhe në Dibër, ka shkëndija të caktuara. Si e parashikoni këtë garë? Çfarë rëndësie ka apo duhet të ketë ajo, çfarë sinjali duhet të jetë ai për qeverisjen e mëtejshme të koalicionit tuaj?

Të jem fare i sinqertë me ju, kjo nuk ka asnjë pikë rëndësie, është një zgjedhje tërësisht lokale. Ne nuk rrimë dot pa i dhënë rëndësi që nuk meritojnë gjërave të caktuara për arsye të interesave politike. Unë jam përpjekur të qëndroj personalisht pak jashtë kësaj gare lokale që të mos kontribuoj për ta kthyer në një garë kombëtare, a ka mundësi edhe ndërkombëtare, sikurse çfarë po ndodh, për t’i kaluar në një kala dibrançe zgjedhjet e Dibrës. Fakti që keni bashkëshorten nga Dibra nuk ju lejon të jeni kaq indiferent. Ju e dini se çfarë thonë shqiptarët: “Nga je? Jam nga fshati i gruas”. Apo ju nga Skrapari e keni ndryshe?

Kam shumë respekt për dibranët dhe akoma më shumë për dibranet, që ta dish, jo thjesht dhe vetëm për gruan time, por në rastin konkret mendoj se të gjithë duam ta marrim me të qetë, edhe opozita, edhe ne si maxhorancë. Dibranët duhet të votojnë të qetë, ato janë zgjedhje lokale, madje aksidentale, se nuk kanë qenë zgjedhje të parashikuara dhe duhet të evitojmë frymën për të provokuar, për të krijuar tensione, për të njollosur procesin duke pasur frikë nga rezultati, se fitojmë apo humbasim, se po humbën do të themi: “Ja si vidhen zgjedhjet”, por edhe po fituam: “Ne fituam, pavarësisht se u bënë gjithë këto presione” e të tjera. Unë mendoj se as Dibra nuk e meriton këtë lloj tensioni dhe këtë lloj demonizimi të procesit. Po të shikojmë lajmet, përditë tre-katër lajme nga Dibra dhe për Dibrën. Le të votojnë të qetë ata, në mënyrë normale. LSI-j atje ka pozicionin e saj, ka një në marrëveshje me Partinë Socialiste, ka angazhimin e saj dhe kjo është një gjë fare…

I vetmi lajm m’u duk në fakt deputeti i përjashtuar Përparim Spahiu që mori pjesë në fushatë. Apo e amnistuat?

Po, ai votoi për reformën kështu që…

Pra, Spahiu është sërish deputet i LSI-së?

Sipas Petrit Vasilit po, ai është kryetar i grupit.

Flasim pak për partinë tuaj meqë keni pasur ditëlindjen. Jua thashë më duket me shaka, që vetëm ju dhe mbretëresha Elisabet keni dy ditëlindje, atë biologjike dhe atë zyrtare, pasi besoj ditëlindja politike e vërtetë e Ilir Metës është shtatori i vitit 2004. Në këto 12 vjet si kryetar i LSI-së, por besoj se edhe ato dy vjetët e tjera më herët 2003-2004, beteja me Fatos Nanon, cili ka qenë momenti realisht kur jeni ndjerë në pozicion të vështirë?

Pozicioni ose momenti më i vështirë ka qenë momenti për të krijuar apo jo LSI-në. Pra, si të thuash…

Ishit në dilemë?

Ndarja apo jo përfundimtare me Partinë Socialiste, sepse kuptohet unë isha në Partinë Socialiste në një moshë fare të re, pra, sa i bie, 22 vjeç, isha në një moment ku ishte një rrezik të mendohej se mund të gjeje ndonjë të ri në selinë e Partisë Socialiste, shumë pak të rinj, dhe u krijua një forum i jashtëzakonshëm që ka qenë Forumi i Rinisë Eurosocialiste. Ishin vite të paharruara, ishte një shkollë e jashtëzakonshme dhe natyrisht ishte një lidhje shumë e fortë shpirtërore, njerëzore. Kurse momenti i ndarjes ka qenë një moment vërtet i vështirë, pastaj problemet e tjera kanë qenë më të thjeshta, jo se kanë qenë më të lehta, por kanë qenë më të thjeshta.

Dilema për të krijuar një parti të re apo për të vazhduar, megjithëse besoj se atëherë nuk ju mbetën shumë hapësira.

Praktikisht ne ishim të përjashtuar, sepse u përjashtuam në një proces tërësisht jo demokratik.

Zoti Meta, në këto kohë, cili është veprimi politik për të cilin ju keni reflektuar dhe ndoshta sot nuk do ta bënit përsëri? Po ju radhis disa:

tradhtia ndaj Majkos, në vititn 1999
arrestimi i Berishës
largimi me lezet që i bëtë Ramës drejt bashkisë në vitin 2000 duke i hapur rrugë një karriere tjetër politike.

Mos e donte vetë? Por vazhdo.

Dakord. Shkarkimi i Rakipit, bashkëqeverisja e re me Nanon, themelimin e LSI-së e përjashtuat, marrëveshja me Berishën, sepse marrëveshjen me Ramën përsëri e përjashtuat dhe nuk besoj që jeni penduar.

Faktikisht, njeriu reflekton gjithmonë. Ju jeni gazetar, tani bëni një editorial dhe kur e lexoni pas dy orësh mendoni sikur ta kisha bërë kështu, pas dy ditësh përsëri mendoni se mund të kishit bërë diçka më mirë dhe kjo natyrisht që ndodh edhe në politikë, ndodh edhe me politikanët dhe sigurisht që shumë gjëra mund t’i kisha bërë më mirë po t’i shikojmë nga sot, por në përgjithësi gjërat i bëj me bindje edhe kur bëj gabime. Nuk e di se çfarë nuk do të kisha bërë, por ajo që do të doja përsëri të bëja është krijimi i LSI-së. Kjo është e sigurt.

Besoj se do të votohet parulla juaj e re politike për vitin 2017. Ju e dini se cila është, apo jo? “Me qetësi dhe dashuri”.

Jam habitur shumë tani që isha në konventën e demokratëve në Pensilvania dhe ishim për darkë në një restorant, ku ishte një kamerier nga Shqipëria dhe pasi mori të gjitha porositë, unë i thashë mos u nxito, se e kishte marrë pak me emocion. Dakord tha, kryetar, meqë sjellë dashuri. U kënaqa të them të drejtën që edhe në Pensilvani kishte mbërritur kjo shprehje dhe mendoj se fakti që ka gjetur një përkrahje të gjerë, duhet që politika jonë të vendosë me qetësi dhe dashuri për njerëzit në radhë të parë.

Një pyetje out of curiosity, siç thonë anglezët, meqë folët për Amerikën. A jeni dakord me kryeministrin Rama, se një fitore e Donald Trump do të ishte një fatkeqësi për botën?

Mendoj se zgjedhjet aktuale ne Amerike nuk janë shembulli më i mirë që mund të merrnim, edhe në kuptimin e retorikës, janë momente të caktuara në çdo vend. Për ne Amerika është një partner i pazëvendësueshëm në çdo rast. Sigurisht që edhe unë kam pasur rastin të bashkëpunoj me zonjën Klinton, kur kam qenë në pozicionin e ministrit të Jashtëm, apo me bashkëshortin e saj, kur kam qenë në pozicionin e Kryeministrit. Sigurisht që me demokratët kemi edhe një raport pak më të afërt, edhe për shkak të NDI-së e kështu me radhë, por ne do të respektojmë çdo zgjedhje që bën Amerika.

Me qetësi, apo jo?

Me qetësi dhe me dëshirën për t’i çuar përpara këto marrëdhënie dhe këtë partneritet strategjik.

Zoti Meta, faleminderit që ishit me mua sonte!

Faleminderit!

Sokol Balla – Top Story kthehet sërish të hënën në orën 21:00. Deri atëherë, nga unë Sokol Balla, natën e mirë!