Në Zogaj, në fshatin e gurtë të njerëzve të Liqenit, atje ku pamja deh si një magjepsje

Nga Albert Vataj

Kryebashkiaku i Shkodrës, Benet Beci, përmes një postimi në mediat sociale na çon në Zogaj, atje në skaj ku pluskon e kuqëlimta e perëndimit liqenor. Atje, ku në verë Liqeni mbërrin deri te varkat dhe rrjetat, dhe në dimër shkumëzon zoritshim, duke e bërë më të thellë blunë e Liqenit të Shkodrës dhe më cingëritës erën që fishkëllen.
Dhe ja ku jemi në Zogajn mistike, që fle dhe zgjohet më simfoni valësh. Na çon kjo video atje ku fshati struket në pjerrësinë e Taraboshit, ku mali i jep dorën liqenit dhe ku jeta merr frymë mes gurit, ujit dhe gjelbërimit. Zogaj është porta e heshtur e Shkodrës drejt një bote tjetër, ku Liqeni i madh i Shkodrës shtrihet e zgjatet, duke e marrë me vete shikimin dhe mendimin, deri në skajet ku fillon Kraja. Është sikur uji vetë të ketë një kujtesë, një thirrje të përjetshme, që lidh brigjet e liqenit dhe shpirtrat e njerëzve përtej tij.

Shkallaret e gurta që të shpien te shtëpitë e peshkatarëve, shpërfaqin në këtë material video dhe në ëndjen e atyre që kanë shkuar deri atje tej, në skaj, atje ku nuk më harrohet kur im atë më thoshte se manat i kanë rrënjët mbi shkëmbinjë, bëjnë fruta të vegjël por të mjaltë, si zemra e banorëve të kësaj lartësie që sheh mbi idilikën e Liqenit.
Ky vend, i thjeshtë e i thellë njëkohësisht, nuk është vetëm një hapësirë gjeografike, por një kujtim i gjallë i marrëdhënies së pandarë mes njeriut dhe natyrës. Zogaj, me varkat e tij, me rrjetat e shtrira mbi brigje dhe me qetësinë e vet të kristaltë, bëhet pasqyrë ku Shkodra e sotme shikon jo vetëm bukurinë, por edhe identitetin e vet më të thellë. Nga ky skaj, liqeni nuk përfundon, por nis të bëhet thirrje, të zgjerohet, të kthehet në një këngë që fton shikuesin të shohë përtej kufirit të vet dhe të ndiejë frymën e Krajës, që duket sikur pret nga horizonti si një jehonë e amshuar.
Në këtë mënyrë, fjala e kryebashkiakut nuk është thjesht një promovim turistik, por një ftesë për të lexuar ndryshe peizazhin, për ta parë Zogajn si pikë ku Shkodra i shtrin rrënjët në ujë dhe i zgjaton degët në qiell, si vend ku gjeografia bëhet metaforë dhe kujtesa kthehet në poezi.
Zogaj është një fshat që duket sikur ka lindur nga një marrëveshje e fshehtë midis malit dhe liqenit. Ai ngulitet në shpatin e Taraboshit si një stoli e bardhë e mbjellë mbi gjelbërimin e përjetshëm, ndërsa përballë, Liqeni i Shkodrës hapet i qetë, i gjerë, si një pasqyrë ku qielli dhe shpirti i vendit shihen njëri-tjetrin në sy. Rruga që të çon në Zogaj është e ngushtë, dredharake, por çdo kthesë hap një horizont të ri, një tablo ku peizazhi ndryshon ngjyrë, frymë dhe ritëm.
Shtëpitë prej guri, me oborre të mbjella me fiq, ullinj e hardhi, janë si fole të heshtura ku banorët e kanë thurur jetën brez pas brezi. Çdo mëngjes, liqeni përthith hapa dhe shpresat e peshkatarëve që lundrojnë mbi të, ndërsa rrjetat që shtrihen mbi brigje për t’u tharë bëhen si perde të bardha, si krahë të shtrirë të një teatri të përjetshëm.
Zogaj nuk është thjesht një fshat, është një ritëm i ngadaltë, një frymëmarrje tjetër. Është një vend ku cicërimat e zogjve bëhen melodi mbi heshtjen e liqenit, ku çdo gur i rrugicave ka dëgjuar hapa dashurie, lodhjeje e pritjeje. Ai ruan një qetësi që nuk është boshësi, por një thesar i mbushur me kujtime, me rrëfenja të ulëta në breg, me legjenda të thëna si nëpër dhëmbë nën hijen e Taraboshit.

Sot, Zogaj është një portë e vogël për ata që kërkojnë të ikin nga ngutja e qytetit, një strehë ku koha ngadalësohet dhe bëhet më e ndjeshme. Aty ku peshku i liqenit shndërrohet në shije të pastër, ku shëtitjet në shpatet e malit bëhen lutje të qeta, dhe ku dielli, në çdo perëndim, digjet si një qiri i madh mbi pasqyrën e ujit.

Zogaj është një poezi që nuk shkruhet me fjalë, por me dritë, ujë dhe gur. Ai është një vend ku njeriu e gjen veten jo si kalimtar, por si pjesë e një harmonie të madhe, që natyra e ka thurur me kujdes, si një këngë që nuk plaket kurrë.