A është dushi i ftohtë i mirë për shëndetin? Ja çfarë thotë shkenca!
Ju mund të keni parë njerëz që kërcejnë në ujëra e dete të acarta ose banja elegante me akull, duke pretenduar se këto janë të mira për shëndetin e zemrës, rikuperimin e muskujve, stresin dhe më shumë. Kjo praktikë njihet si zhytja në ujë të ftohtë, një lloj krioterapie ose terapi e ftohtë që mund të aplikohet për qëllime mjekësore ose terapeutike në mënyra të ndryshme. Mund të bëhet nëpërmjet akullit, ujit ose ajrit, duke përfshirë kriokirurgjinë për lezione, pako akulli për ënjtje, ose nëpërmjet banjove me akull për qëllime të ndryshme, duke përfshirë rikuperimin e ushtrimeve ose reduktimin e stresit.
Ekziston një histori e gjatë e njerëzve që zhyten në ujë të ftohtë për përfitimet e supozuara shëndetësore, duke gjurmuar deri në Greqinë e lashtë dhe kështu një grup më të madh kërkimesh mbi këtë lloj terapie të ftohtë. Në kohët moderne, disa njerëz pyesin nëse dushet e ftohta, një formë më e aksesueshme e këtij trendi, mund të bëjnë gjithashtu mashtrimin. Ka të paktën 100 studime, disa prej të cilave janë dekada të vjetra ose kanë probleme metodologjike, dhe shumica gjithashtu kanë një numër të ulët pjesëmarrësish, të cilët zakonisht janë të rritur të rinj të shëndetshëm. Por ekspertët kanë ide se pse dushi i ftohtë mund të funksionojë, bazuar në atë që ka prova shkencore dhe anekdotike.
Ata mendojnë se shumica e përfitimeve të dushit të ftohtë vijnë nga procesi psikologjik i përshtatjes dhe tejkalimit të një stresi në këtë rast, uji i ftohtë. Kjo teori ndjek rezultatet e disa studimeve mbi dushet e ftohta. Pjesëmarrësit që bënin dush me një temperaturë uji prej rreth 10 gradë Celsius deri në 14 gradë Celsius për deri në një minutë në ditë për dy javë, raportuan nivele më të ulëta të stresit sesa grupi i kontrollit, sipas një studimi të tetorit 2022 të botuar në revistën Current Psychology.
Përfitimet ishin më të forta kur pjesëmarrësit bënin dush pasi bënin disa raunde të teknikës së frymëmarrjes që përfshinte frymëmarrje të thellë, nxjerrje dhe mbajtje të frymëmarrjes. Dushi i ftohtë mund të përmirësojë gjithashtu disponimin dhe energjinë ose vigjilencën mendore pasi mendohet se është të paktën pjesërisht për shkak të rritjes së neurotransmetuesve epinefrinë, norepinefrinë dhe dopaminë. Këto përfitime psikologjike mund të jenë gjithashtu një arsye kryesore pse disa njerëz ndjejnë se dushi i ftohtë redukton dhimbjen e tyre, për të cilën shqetësimi psikologjik është një parashikues kryesor.
Gjatë terapisë zhytëse të të ftohtit, goditja e temperaturës mund të stresojë shkurtimisht sistemin kardiovaskular, presionin e lartë të gjakut, rrahjet e zemrës dhe ritmin e frymëmarrjes, thanë ekspertët. Por ky hiperaktivitet mund të çojë në përmirësimin e qarkullimit të gjakut pasi trupi duhet të punojë për t’u kthyer në gjendjen e tij normale dhe për t’u ngrohur. Dushi i ftohtë teorikisht mund të prodhojë të njëjtin efekt në një farë mase.
Thënë kështu, njerëzit që kanë probleme kardiovaskulare, probleme të qarkullimit të gjakut, probleme të ndjeshmërisë si sëmundja e Raynaud, neuropatia ose diabeti nuk duhet të provojnë dush të ftohtë pa folur më parë me një mjek, thanë ekspertët. E njëjta gjë vlen edhe për ato që janë shtatzënë, kanë kryer kohët e fundit operacion, ose janë nën ndikimin e alkoolit ose drogës. Njerëzit kanë vdekur nga testimi i terapisë së ftohtë kështu që ky mohim është serioz dhe nuk duhet të injorohet.
Dushi i ftohtë mund të ndihmojë gjithashtu në mbështetjen e sistemit imunitar. Në një studim të majit 2014, autorët testuan nëse sistemi imunitar i një grupi të vogël meshkujsh holandezë mund të përmirësohej duke praktikuar meditim, frymëmarrje të thellë dhe dush të ftohtë për 10 ditë. Kur autorët administruan një infeksion bakterial nëpërmjet injektimit, pjesëmarrësit e studimit që kishin përdorur teknikat e mirëqenies kishin më pak simptoma. Ata pjesëmarrës gjithashtu prodhuan më shumë kimikate anti-inflamatore dhe më pak proteina inflamatore në përgjigje të infeksionit.
Por ekspertët nuk janë të sigurt se ky rezultat është plotësisht pozitiv, pasi kërkimet e fundit kanë filluar të sugjerojnë se zvogëlimi i përgjigjes inflamatore ndaj sëmundjes së përkohshme mund të zgjasë ose parandalojë shërimin, tha ai. Inflamacioni kronik, jo inflamacioni akut, është problemi më i madh. Studimi holandez gjithashtu nuk pasqyron efektivitetin individual të tre teknikave: meditim, frymëmarrje të thellë dhe dush të ftohtë.
Sidoqoftë, një studim i shtatorit 2016 me bazë në Holandë zbuloi se njerëzit që kaluan 30 deri në 90 sekonda duke bërë dush të ftohtë, përjetuan një reduktim prej 29% të sasisë së kohës që mungonin nga puna për shkak të sëmundjes. Ka pasur gjithashtu raporte anekdotike për t’u sëmurur më rrallë ndërsa bëni dush të ftohtë. Dushi i ftohtë mund të jetë i dobishëm në lidhje me fitnesin si një mënyrë për të lehtësuar dhimbjen e muskujve, por jo menjëherë pas një stërvitjeje me rezistencë.
Ekspertët rekomandojnë përdorimin e terapisë së ftohtë vetëm në ditët e pushimit nga ngritja. Për më tepër, dushi i ftohtë mund të rrisë përkohësisht metabolizmin, por nuk është lidhur me humbjen e peshës. Studimet kanë tendencë të përdorin dushe të ftohtë në rangun nga10 gradë Celsius deri në 15.5 gradë Celsius, por një termometër nuk kërkohet. Kalimi i shpejtë nga i nxehti në i ftohtë mund të jetë shumë tronditës, ndaj lehtësoni nga uji i vakët në të ftohtë. 50 deri në 30 sekonda ekspozim ndaj të ftohtit është mirë për të filluar. Pas kësaj, provoni të shtoni 15 sekonda ose më shumë çdo disa javë.
Megjithatë ekspertët nuk mund të thonë përfundimisht se dushi i ftohtë është një mënyrë e sigurt për të përmirësuar shëndetin e përgjithshëm, por ata mendojnë se në një botë stresuese, praktika mund të jetë një shtesë e mirë për një nivel bazë të shëndetit të mbështetur tashmë nga bazat: dieta, hidratimi, aktiviteti fizik dhe gjumi.
Edel Strazimiri / SCAN
